Blockdit Logo (Mobile)
Anontawong's Musings
•
2 พ.ย. 2019 เวลา 02:01
ทำไมดื่มกาแฟแล้วหายง่วง
การนอนหลับของคนเรานั้นมีกลไกควบคุมอยู่สองอย่างคือ circadian rhythm และ adenosine
1
Circadian rhythm หรือนาฬิกาชีวภาพนั้นมีความยาวประมาณ 24 ชั่วโมง เป็นตัวควบคุมอุณหภูมิในร่างกาย โดยเวลาพลบค่ำนั้นร่างกายเราจะอุณหภูมิตกลงประมาณ 0.3 องศาเซลเซียสเมื่อเทียบกับค่าเฉลี่ย อวัยวะต่างๆ จะทำงานช้าลงเพื่อให้เราพร้อมเข้าสู่การนอนหลับ
ส่วนอีกกลไกหนึ่งซึ่งแยกจาก circadian rhythm โดยสิ้นเชิงคือสารที่ชื่อว่า adenosine
ในขณะที่คนเราตื่นนอน สมองจะหลั่งอะดีโนซีน (adenosine) ออกมาเรื่อยๆ และอะดีโนซีนนี้จะไปจับคู่กับ receptor หรือตัวรับสัญญาณของสมอง คล้ายๆ กับจิ๊กซอว์ที่นำมาต่อกัน
2
ยิ่งตื่นนอนมานานเท่าไหร่ อะดีโนซีนก็จะยิ่งถูกสร้างออกมาเยอะเท่านั้น และเมื่ออะดีโนซีนได้จับคู่กับ receptor มากเพียงพอ ก็จะเป็นสัญญาณที่บอกสมองว่า เราตื่นนอนมานานแล้ว ถึงเวลาพักผ่อนได้แล้วนะ เราจึงรู้สึกง่วง
2
ขณะที่เรานอนหลับ สารอะดีโนซีนนี้จะถูกชะล้างออกจากระบบ ถ้าเรานอนหลับได้เพียงพออะดีโนซีนก็จะหมดไป เราจึงตื่นมาด้วยความรู้สึกกระปรี้กระเปร่า แต่ถ้าเรานอนไม่พอ ยังคงมีอะดีโนซีนที่จับคู่อยู่กับ receptor เราก็จะยังมีความรู้สึกง่วงๆ อยู่
ทุกคนรู้ว่า ในกาแฟมีคาเฟอีน และโมเลกุลของคาเฟอีนดันมีหน้าตาดันคล้ายอะดีโนซีนมาก เมื่อเราดื่มกาแฟเข้าไป คาเฟอีนจึงตีเนียนเข้าไปจับคู่กับ receptor และปิดทางไม่ให้อะดีโนซีนจับคู่กับ receptor ของมันได้ ดังนั้นแม้จะมีอะดีโนซีนมากมายในสมอง เราก็จะไม่รู้สึกง่วง เพราะมันจับคู่กับ receptor ไม่ได้
พอมีอะดีโนซีนที่ลอยค้างเติ่งอยู่มากกว่าปกติ สมองก็จะนึกว่าเราอยู่ในสถานการณ์คับขัน อะดรีนาลีนและโดพามีนจะถูกหลั่งออกมา ทำให้ใจเต้นแรง รู้สึกกระชุ่มกระชวย มีแรงลุยงาน
แต่เมื่อใดก็ตามที่สารคาเฟอีนหมดฤทธิ์ receptor จะว่างลง และอะดีโนซีนที่จ่อคิวรออยู่เป็นจำนวนมากก็จะพรั่งพรูเข้าไปจับคู่กับ receptor ทำให้เกิดอาการที่เรียกว่า ‘crash’ คือเราจะรู้สึกเหนื่อยล้าไม่ค่อยมีเรี่ยวมีแรงตอนหมดวัน
1
ผมเองเป็นคนไม่ดื่มกาแฟ หนึ่งเพราะไม่ได้ชื่นชอบรสชาติ สองเพราะรู้สึกว่าถ้าต้องกินกาแฟให้หายง่วง สู้เรานอนให้พอดีกว่ามั้ย
แต่ก็เข้าใจว่าบางคนไม่ได้มีทางเลือกมากนัก และสำหรับบางคน กาแฟก็เป็นความสุนทรีย์ของชีวิต
ยังไงก็ขอให้ดื่มกาแฟกันอย่างพอประมาณและอย่าดื่มตอนบ่ายเพราะจะทำให้กลางคืนนอนไม่หลับครับ
—–
ขอบคุณเนื้อหาจากหนังสือ Why We Sleep by Matthew Walker
1
ขอบคุณภาพประกอบจาก Coffee and Health
โฆษณา