ซีรี่ย์ ทางที่พ่อเดิน
ตอน หญ้าแฝก
พืชมหัศจรรย์ของพ่อ
Cr.unsplash
ซีรี่ย์เพื่อสืบสานแนวพระราชดำริ ของในหลวงรัชกาลที่ ๙พระผู้ทรงเป็นที่รัก
ยิ่งของเราปวงชนชาวไทย ตอนนี้ผมจะขอนำเสนอเรื่องราวเกี่ยวกับการ
อนุรัษ์ดินและน้ำตามพระราชปณิธานของพระองค์ท่าน ด้วยพืชมหัศจรรย์
ที่ชื่อว่า...
"หญ้าแฝก"
ย้อนไปสมัยผมเด็ก ๆ ตามบ้านนอกที่ผมเกิด ที่ดินรกร้างทั้งที่ดินส่วนบุคคลและที่สาธารณะเช่นวัด โรงเรียน ยังมี
อยู่ค่อนข้างมาก จึงมีสภาพพื้นที่ที่เราเรียกว่า ป่าหญ้า ซึ่งมีต้นไม้ขึ้นรกเต็มไปหมด เพราะไม่มีคนใช้ประโยชน์
โดยหนึ่งในพืชที่ผมเห็นเป็นประจำก็คือ ต้นหญ้าที่มีรูปร่างคล้าย ๆ ตะไคร้
มีชื่อเรียกว่า "แฝก" หรือ "หญ้าแฝก"
แฝกเป็นพืชสารพัดประโยชน์ ที่เห็นคนนำมาใช้งานมากที่สุดก็คือ ตัดใบ
มาตากแดด มัดรวมกันเป็นตับ นำมา
มุงหลังคาบ้านหรือโรงเก็บของ และ
ศาลาพักผ่อน
ผ่านไปนานหลายสิบปี ต้นหญ้าแฝกตามธรรมชาติเริ่มหายไป เพราะที่ดินถูกนำไปใช้ประโยชน์ด้านที่อยู่อาศัย
เกษตรกรรมและเชิงพาณิชย์
จนกระทั่ง พวกเรากลับมาได้ยินคำว่า
หญ้าแฝกอีกครั้ง เมื่อพระเจ้าอยู่หัว
รัชการที่ ๙ ทรงมีพระราชกระแสเกี่ยวกับการอนุรักษ์ดินและน้ำโดยหญ้าแฝก ดังมีหนึ่งในพระราชกระแสว่า...
“ให้ใช้หญ้าแฝกในการพัฒนา ปรับปรุงบำรุงดิน ฟื้นฟูดินให้มีความอุดมสมบูรณ์ และแก้ปัญหาดินเสื่อมโทรมดำเนินการขยายพันธุ์ ทำให้มีกล้าหญ้าแฝกเพียงพอด้วย ที่สำคัญต้องไม่ลืมหน้าที่ของหญ้าแฝก ในการอนุรักษ์ดินและน้ำ และเพื่อการรักษาดิน ให้ทุกหน่วยงานและหน่วยงานราชการที่มีศักยภาพในการขยายพันธุ์ ให้ความร่วมมือกับกรมพัฒนาที่ดิน ในการผลิตกล้าหญ้าแฝก และแจกจ่ายกลุ่มเป้าหมายที่ต้องการให้เพียงพอ”
พระราชดำรัสทรงพระราชทานไว้
ณ ศาลาเริง วังไกลกังวล อำเภอหัวหิน
จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ เมื่อวันที่ ๒๑ กุมภาพันธ์ ๒๕๔๖🙏🙏🙏
เรามาเริ่มกันที่ว่า
ทำไมถึงต้องอนุรักษ์ดินและน้ำ
ในช่วงหลังจากที่เราเริ่มมีการผลิตและการทำเกษตรแผนใหม่ มีการบุกรุกเพื่อขยายพื้นที่ทำการเกษตรไปในเขตป่าเขา มีการใช้ปุ๋ยเคมีและสารเคมีทางการเกษตรจำนวนมาก เพื่อเพิ่มผลผลิตและแข่งขันทางการค้า
เมื่อเวลาผ่านไปหลายสิบปี เราพบว่า เกษตรกรไทยมีปัญหาดินเสื่อมโทรม
เกิดการชะล้างพังทลายของหน้าดินซึ่งมีความสำคัญมากในการปลูกพืช
เกิดการตกค้างของสารพิษ จนเกิดอัน
ตรายต่อทั้งเกษตรกรเองและผู้บริโภค
ในหลวงรัชกาลที่ ๙ พระองค์ทรงเล็งเห็นปัญหานี้ว่าจะทำให้เราเกิดการขาดแคลนอาหาร จากปัญหาดินหมดสภาพการใช้งาน มีปัญหาเรื่องโรคภัย
ไข้เจ็บจากการใช้สารเคมีที่ไม่ถูกต้องและการบริโภคอาหารที่ไม่ปลอดภัย
พระองค์ทรงค้นคว้า หาหนทางที่จะช่วยอนุรักษ์ดินและน้ำเพื่อใช้ในการปลูกพืช ซึ่งจะต้องเป็นวิธีการที่...
🍃ง่าย
🍃ต้นทุนต่ำ
🍃เกษตรกรทำเองได้
🍃ปลอดภัยต่อสิ่งแวดล้อม
🍃และที่สำคัญ ต้องมีความยั่งยืน
จนกระทั่งพระองค์ทรงพบว่า
หญ้าแฝก เป็นพืชที่ตอบโจทย์นี้ได้ครบถ้วน จึงทรงศึกษาวิจัย ทดลอง
จนนำไปสู่การเผยแพร่และปฏิบัติใน
แปลงจริงของเกษตรกร และถูกนำไปใช้อย่างกว้างขวางทั้งในและนอกประเทศ เป็นวิธีการที่เป็นที่ยอมรับในระดับโลก
แฝก เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยวตระกูลหญ้า เช่นเดียวกับอ้อย โดยมีพบมากในประเทศไทยอยู่ 2 สายพันธุ์ คือ..
๑. หญ้าแฝกลุ่ม เช่นพันธุ์สุราษฎร์ธานี
๒. หญ้าแฝกดอน เช่นพันธุ์ราชบุรี
ประจวบคีรีขันธ์ เป็นต้น
คุณลักษณะเด่นของหญ้าแฝกคือ
๑.ต้นจะขึ้นเบียดแน่นเป็นกอ
๒.ใบเรียวแหลมชิดกันเป็นแผง
เป็นกลุ่ม
๓.รากเป็นแผงแน่นและลึกลงไปในดิน
ได้ลึกมาก
๔.ปลายรากเป็นแหล่งรวมจุลินทรีย์ที่
มีประโยชน์ต่อพืช
๕.ขยายพันธุ์ง่าย
๖.มีความทนทาน ตายยาก
๗.ปลูกได้ในทุกสภาพพื้นที่ แม้แต่ดิน
ที่มีความอุดมสมบูรณ์น้อย
๘. ควบคุมการขยายตัวได้ง่ายเพราะ
ไม่มีการขยายพันธุ์ด้วยเมล็ดจากต้น
แม่ ทำให้ไม่ไปรุกรานพืชหลัก
ประโยชน์ของแฝกในการอนุรักษ์ดินและน้ำ
๑. ปลูกแฝกเพื่อฟื้นฟูสภาพดิน
การปลูกแฝกลงไปในพื้นที่ ๆ ดินมีสภาพไม่เหมาะสมต่อการปลูกพืชเช่น
มีความเป็นกรดสูง โดยการปลูกให้ทั่วพื้นที่ แล้วตัดใบแฝกคลุมดิน รากแฝกจะช่วยทำให้ดินมีสภาพที่ร่วมซุยขึ้น
จุลินทรีย์บริเวณรากแฝกจะค่อยๆปรับสภาพดินให้ฟื้นตัว ใบหญ้าแฝกจะย่อยสลายกลายเป็นอินทรย์วัตถุ
และต้นแฝกจะป้องกันไม่ให้หน้าดินพังทลาย
ขอบคุณภาพจากกรมที่ดิน
๒.ปลูกแฝกเพื่อเป็นกำแพงธรรมชาติ
การปลูกแฝกตามพื้นที่ลาดชัน เป็นการสร้างกำแพงธรรมชาติที่ต้นทุนต่ำและยั่งยืน ลดการชะล้างขิงหน้าดินบริเวณพื้นที่ลาดชัน ทำให้เกษตรที่อยู่ในพื้นที่นั้น เช่นชาวไทย
ภูเขาบนดอยสูง สามารถทำการเกษตรในพื้นที่เดิมได้อย่างต่อเนื่อง
ไม่ต้องไปบุกรุกทำไร่เลื่อนลอยอย่างเดิม
หรือการปลูกตามคันขอบบ่อน้ำ สระน้ำ ฝาย ลำคลองต่าง ๆก็ช่วยไม่ให้เกิดการตื้นเขินได้ง่าย สร้างความสมบูรณ์ของผืนดินขอบบ่อ ขอบสระ
ให้เหมาะแก่การปลูกพืชอีกด้วย
ขอบคุณภาพจากกรมที่ดิน
๓.การปลูกเพื่อส่งเสริมพืชหลัก
โดยปกติเราจะกำจัดวัชพืชที่อยู่ใกล้กับพืชหลัก เช่นไม้ผล ไม้ยืนต้น เพื่อ
ไม่ให้เกิดการแย่งน้ำ แย่งอาหารกัน
แต่กับแฝกนั้น เราควรปลูกแฝกรอบทรงพุ่ม เพื่อช่วยรักษาหน้าดิน ช่วยพรวนดินในแนวลึก ช่วยสร้างจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์ลงในดิน และเอาใบไว้คลุมดินป้องกันวัชพืชอื่น ๆ
แถมแฝกยังช่วยชะลอน้ำและเก็บความชื้นให้กับพืชหลักอีกด้วย
ขอบคุณภาพจากกรมที่ดิน
๔.การปลูกเพื่อควบคุมทิศทางน้ำ
แฝกเป็นเหมือนเขื่อนหรือฝายตามธรรมชาติทั้งบนพื้นดินและในดิน
ทำให้เราสามารถปลูกแฝกเพื่อใช้เป็นแนวชะลอน้ำ เบี่ยงทิศทางน้ำ ในการ
ทำระบบชลประทาน รวมทั้งการออกแบบพื้นที่ โคก หนอง นา โมเดล
ขอบคุณภาพจากwww.ku.ac.th
๕.ธนาคารน้ำใต้ดิน
ด้วยความที่แฝกมีรากที่ยาวและลึกมาก สามารถดึงน้ำลงไปเก็บในพื้นที่ว่างในดินได้ในปริมาณที่สูง ทำให้ผืนดินที่มีการปลูกหญ้าแฝก มีความชุ่มชื้นและมีปริมาณน้ำใต้ดินมากกว่าพื้นที่ ๆ ไม่มีการปลูกหญ้าแฝก
ขอบคุณภาพจากมติชนออนไลน์
นอกจากนี้อย่างที่บอกในตอนต้นว่า
แฝกสามารถนำมาใช้ประโยชน์นอกจากการอนุรักษ์ดินและน้ำได้อีกโดยการนำไปหลังคาโรงเรือน เช่น
การนำไปมุงในโรงเพาะเห็ด เป็นต้น
ด้วยพระอัจฉริยภาพของพระองค์และด้วยพระเมตตา เราจึงได้มีวิธีการจัดการดินและน้ำที่ง่าย ประหยัดและยั่งยืน
ขอเพียงเราช่วยกันเผยแพร่และนำไปปฏิบัติในพื้นที่ของตนเอง เราก็จะสามารถกลับมามีผืนดินที่ดี อุดมสมบูรณ์ เป็นแผ่นดินทอง สมคำกล่าว.
"ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว"
ได้อีกครั้งหนึ่ง
พ่อหลวง ทรงตรากตรำพระวรกาย กว่าจะทรงค้นพบแนวคิด ทฤษฎีต่าง ๆ มาช่วยเราให้พ้นทุกข์ พ้นภัย ได้มีกิน
มีอยู่
หลายท่านคงเคยได้ยินคำกล่าวที่ว่า
"ในบางเวลาที่เรานอนหลับ พ่อยังคง
ทรงงานอยู่ เพราะพ่อกลัวว่า วันหนึ่ง
ข้างหน้า ลูกตื่นขึ้นมาจะไม่มีกิน หาก
พ่อไม่ถากถางทางเดินที่ถูก ที่ควรไว้
ให้ พ่อจึงยังไม่นอน"
เราคนไทยเมื่อปากบอกจงรักภักดี
เชื่อถือศรัทธาในพระองค์ ใยจึงยัง
งมงายในลาภ ยศ สรรเสริฐจอมปลอม
อยู่เล่า...
ฉไนจึงไม่ทำตนเช่น หญ้าแฝก
หญ้าแฝก ผู้ติดดิน และอยู่อย่างต่ำ
กระทำอย่างสูง มุ่งสร้างประโยชน์แก่ตนและสิ่งรอบข้าง อย่างยั่งยืน
หญ้าแฝก พืชมหัศจรรย์ของพ่อ🙏
น้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณของ
ในหลวงรัชกาลที่๙🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏🙏
ขอบคุณภาพและภาพจาก
กรมที่ดิน
- 10
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
