เจดีย์ทราย ตุงสงกรานต์ สัญลักษณ์ความรักความศรัทธาเลื่อมใสในพระรัตนตรัย
เจดีย์ทราย เจดีย์แห่งความรักความศรัทธาเลื่อมใสในพระรัตนตรัย
ทรายริมแม่น้ำที่ถูกน้ำพัดมาติดหาด ทับถมจนกลายเป็นชายหาด บางหาดเป็นทรายที่สะอาด งดงามสวยสดใส
ทรายที่กองไว้เป็นกอง ๆอาจจะไม่มีความสำคัญ แต่ผู้แสวงหาบุญเห็นความสำคัญของทราย
ในช่วงประเพณีสงกรานต์ ชาวล้านนาปักตุงช่อมงคล 108 เพื่อต้อนรับเถลิงศกเข้าสู่ปีใหม่ วันถัดไปจะเป็นการร่วมกันก่อพระเจดีย์ทรายเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา
ปักตุงช่อหน้าหิ้งพระ เถลิงศกใหม่
ตุงเป็นส่วนประกอบที่สำคัญเพื่อนำมาปักถวายเป็นพุทธบูชาต่อพระพุทธเจ้าทั้ง 5พระองค์ และแสดงถึงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษที่ล่วงลับไป ชาวล้านนามีความเชื่อว่าชายตุงยิ่งยาวยิ่งทำให้เกิดอานิสงส์ของบุญมากขึ้น ชายตุงจะตวัดให้ดวงวิญญานที่ตกนรกขึ้นสู่สรวงสวรรค์
ก่อเจดีย์ทราย ปักตุงสงกรานต์
การก่อเจดีย์ทราย มักจะทำในช่วงสงกรานต์เพราะถือว่าเวลาเข้าวัดทรายจะติดเท้าออกไปด้วยถือว่าเป็นการทำบาป ดังนั้นจึงขนทรายมาไว้ที่วัด
คติทางอาณาจักรพุกามที่กล่าวถึงการตั้งจิตอธิษฐานของไก่อันเป็นตำนานเจดีย์ชเวดากอง
ไก่มีความปรารถนาจะเป็นพระพุทธเจ้า พระพุทธเจ้าทีปังกรได้แนะนำให้ไก่สร้างเจดีย์ทรายที่ริมหาด ไก่จึงเขี่ยทรายกองเป็นเจดีย์ทราย และพูดว่าอยากเป็นพระพุทธเจ้า สัตว์ในลำดับต่อไป อันประกอบไปด้วย นาค เต่า โค และ ราชสีห์ (ในบางตำนานบอกว่าเป็นนายพราน) มาช่วยกันก่อเจดีย์ทรายจนสำเร็จ ต่อมาได้มาเกิดเป็นไข่ทั้ง 5 ใบของพ่อแม่กาเผือก อันเป็นต้นตำนานการทานตุง หรือการถวายธง
ทั้ง 5ได้มาบังเกิดเป็นพระพุทธเจ้า 5 พระองค์ในภัทรกัปนี้ โดยที่ตุงมีสัญลักษณ์ต่าง ๆแทนพระพุทธเจ้าทั้ง 5 พระองค์
ตุงช่อ เป็นตุงที่มีลักษณะเป็นสามเหลี่ยมเล็ก ตุงไชยเป็นตุงยาวที่นำมาปักในงานบุญใหญ่
การก่อเจดีย์ทรายมีหลายตำนานในตำนานของล้านนาที่จารึกในคัมภีร์ใบลานกล่าวว่า
ครั้งหนึ่งพระพุทธเจ้ากำเนิดเป็นชายสามัญ มีนามว่าติสสะเป็นผู้ที่ขยันขันแข็ง มีธรรมะประจำใจ วันหนึ่งได้ออกเดินทางไปหาฟืนไปเจอหาดทรายที่มีทรายสวยงามมีจิตศรัทธาเลื่อมใสในพระพุทธเจ้า จึงนำทรายมาก่อเป็นพระเจดีย์ ฉีกเอาเสื้อที่สวมอยู่มาพันกับปลายไม้ทำเป็นยอดธงปักที่เจดีย์ทราย และอธิษฐานขอเป็นพระพุทธเจ้าเพื่อมาโปรดสัตว์ให้พ้นจากกองทุกข์ทั้งปวง
ในคัมภีร์พระไตรปิฎก เรื่อง ปุฬินุปปาทกเถราปทาน กล่าวถึงอานิสงส์ของการก่อเจดีย์ทรายด้วยความเลื่อมใสศรัทธา
พระปุฬินุปปาทกเถระได้นำทรายมาก่อเป็นเจดีย์และได้เอาดอกไม้นานาชนิดมาบูชาพระเจดีย์นั้นพร้อมทั้งแนะนำผู้เป็นศิษย์ทั้งหลายให้เคารพเลื่อมใสในพระพุทธเจ้าทั้งหลายด้วยเหตุนั้นเมื่อละจากการเป็นมนุษย์ในภพนั้น ท่านได้ไปเทวโลก18กัป ได้เป็นพระเจ้าจักรพรรดิ 500 ครั้ง ในชาติสุดท้ายท่านได้มาเป็นพุทธสาวกและเข้าสู่พระนิพพานอันเป็นแดนแห่งความสุขนิรันดร์ในที่สุด
ประเพณีการขนทรายเข้าวัดของชาวพุทธล้านนาในช่วงเทศกาลสงกรานต์ เริ่มต้นในวันที่ 14 เมษายน ในบางพื้นที่อาจะเริ่มต้นในวันที่ 13 เมษายน จนถึง 15 เมษายน
เมื่อก่อพระเจดีย์ทรายเรียบร้อยแล้ว จึงมีการปักตุงนักษัตร หรือตุงสิบสองราศี อันเป็นตัวแทนสมาชิกในครอบครัวทั้งที่มีชีวิตอยู่และล่วงลับไป
การถวายตุงนักษัตรถือว่าได้บุญมาก เสมือนได้ถวายเป็นพุทธบูชาต่อพระพุทธเจ้าทั้ง 5 พระองค์ ทำให้ครอบครัวอยู่เย็นเป็นสุข มีความเจริญก้าวหน้า ปลอดภัยจากบาปทั้งปวง สำหรับผู้ที่ล่วงลับไปที่ต้องตกนรกเพราะทำบาปเมื่อครั้งที่มีชีวิตอยู่ชายตุงจะตวัดดวงวิญญานขึ้นสู่สวรรค์ ผู้ที่ถวายเมื่อสิ้นอายุขัยดวงวิญญานจะได้ไปอยู่กับพระธาตุตามชะตาปีเกิด
การปักตุงไส้หมู เป็นการเคารพต่อพระรัตนตรัย ตุงไส้หมูมีลักษณะคล้ายกับดอกบัว พระปราค์หรือเจดีย์ เป็นตุงที่ขาดไม่ได้ในประเพณีสงกรานต์ ใช้ปักบนเจดีย์ทราย
การชักชวนสมาชิกในครอบครัว และทุกครอบครัวในชุมชน ขนทรายเข้าวัด ปักตุงเพื่อถวายเป็นพุทธบูชานั้น นอกจากจะเป็นการเชื่อมความสัมพันธ์ ระหว่างบ้าน -ชุมชน-วัด ยังก่อให้เกิดความสามัคคี รักใคร่ กลมเกลียวอีกด้วย
สรุป
กิจกรรมการขนทรายเข้าวัด การถวายตุงไส้หมูและตุงนักษัตรในช่วงประเพณีสงกรานต์ก่อให้เกิดหลักธรรมที่มีผลต่อตนเอง ต่อครอบครัว ต่อชุมชนและวัด ดังนี้
- เกิดความเคารพในพระรัตนตรัย อันประกอบไปด้วยพระพุทธเจ้า พระธรรม พระสงฆ์
- เป็นการแสดงถึงความกตัญญูที่มีต่อพระรัตนตรัย ต่อบรรพบุรุษ และผู้ที่มีพระคุณ
-กิจกรรมดังกล่าวทำให้เกิดคารวะธรรมที่ทำให้เกิดความเคารพต่อพระรัตยตรัย ต่อบรรพบุรุษ ต่อตนเองและผู้ที่อยู่รอบข้าง ทำให้สังคมเป็นสุข
- เกิดความสามัคคีระหว่างสมาชิกในครอบครัว ชุมชน และ วัด ทำให้เกิดการพัฒนาสังคมชุมชน
- เป็นการสืบสานอายุพระพุทธศาสนาด้วยการแทรกกิจกรรมการขนทรายเข้าวัด การถวายตุงเพื่อเป็นการทำบุญ
คำสำคัญ:เจดีย์ทราย ตุง สงกรานต์
References :
พระไตรปิฎกเล่มที่ 33 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ 25 [ฉบับมหาจุฬาฯ] ขุททกนิกาย อปทาน ภาค 2 พุทธวังสะ-จริยาปิฎก
เรื่อง ปุฬินุปปาทกเถราปทาน ประวัติในอดีตชาติของพระปุฬินุปปาทกเถระ อานิสงส์การบูชาเจดีย์ทราย
พระไตรปิฎกเล่มที่32 พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ 24[ฉบับมหาจุฬาฯ] ขุททกนิกาย อปทาน ภาค 2
เรื่อง อุปวาณเถราปทาน ประวัติในอดีตชาติของพระอุปวาณเถระ อานิสงส์การยกธง
คัมภีร์ใบลานอานิสงส์เจดีย์ทราย วัดป่าพลู อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน จารเมื่อ จ.ศ.1294
มณี พยอมยงค์
2529
.ประเพณีสิบสองเดือนล้านนาไทย :เชียงใหม่ ส.ทรัพย์การพิมพ์
สากล จริยวัฒนานนท์.รศ.ดร
2550
บทความ:มองภูมิปัญญาผ่านตุง.วารสารพัฒนาสังคม ปีที่ 8 ฉบับที่ 2
- 3
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
