23 ก.ค. 2020 เวลา 04:23 • ประวัติศาสตร์
รุงรังเจ้าพระยายันอเมริกา ทำไมผักตบชวาเกือบทำให้ฝรั่งหันมากินเนื้อฮิปโป?
ผักตบชวา (water hyacinth) นั้นเป็นพืชน้ำที่เราเห็นได้ทั่วไป แต่รู้รึเปล่าว่ามันเป็นพืชรุกรานที่ก่อปัญหามากว่าศตวรรษใน 50 ประเทศทั่วโลก? ด้วยความสามารถในการแพร่พันธุ์ที่รวดเร็วและความตายยาก ผักตบชวาสามารถทำลายสมดุลของระบบนิเวศและอุดตันทางเดินน้ำสร้างความเดือดร้อนได้ไม่หยุดไม่หย่อน อย่างในประเทศไทย ผักตบชวาถูกนำเข้ามาเมื่อ 120 ปีก่อนในฐานะพืชประดับบ่อน้ำก่อนจะแพร่จำนวนอย่างรวดเร็ว จนถึงขั้นต้องมีกฏหมายกำจัดผักตบชวาออกมาในปี พ.ศ. 2456 (ค.ศ. 1913) เลยทีเดียว
ราวกับเป็นเรื่องตลก เพราะอเมริกาเองก็เจอปัญหาผักตบล้นแม่น้ำในช่วงเวลาเดียวกันกับเราเป๊ะ แต่ด้วยปัจจัยหลาย ๆ อย่างและความมั่นใจในตัวเองแบบแปลก ๆ ของชาตินี้ กลับมีนักธุรกิจชาวอเมริกันกลุ่มนึงเห็นวิกฤตเป็นโอกาส...
พวกเขาเสนอให้เอาฮิปโปจากแอฟริกามาปล่อยลงแม่น้ำอเมริกาเพื่อกินผักตบชวาให้หมด!
เท่านั้นไม่พอ พวกเขายังเสนอต่ออีกว่าพวกมันจะกลายมาเป็นแหล่งโปรตีนชั้นเยี่ยมให้ประเทศอเมริกาที่กำลังที่กำลังต้องการเนื้อราคาถูก!
ครับ มีคนคิดจะเอาผักตบชวามาทำฟาร์มฮิปโปอย่างจริงจัง
แล้วอเมริกาไปหิวเนื้อฮิปโปมาจากไหน?
เราอาจจะติดภาพอาหารอเมริกาเป็นเนื้อแดงติดมันหลายรูปแบบ เสต็กชิ้นหนา ๆ เบอร์เกอร์ชิ้นอ้วน ๆ แต่นั่นเป็นอะไรที่ไม่ได้เก่าแก่ขนาดนั้นนะครับ อเมริกาในยุค 1910 นั้นเป็นยุคก่อนการทำฟาร์มระดับอุตสาหกรรม ทำให้โปรตีนสัตว์ยังไม่พอต่อตลาด นอกจากนี้อเมริกายังเจอปัญหาผู้อพยพจากยุโรปที่ลี้ภัยเข้ามาเป็นจำนวนมากเนื่องจากปัญหาขาดแคลนอาหารในไอร์แลนด์ ปัญหาทั้งขาอุปสงค์และอุปทานนี้ทำให้ตลาดมีความต้องการโปรตีนราคาถูกอย่างมาก
ทำไมต้องฮิปโป?
ฮิปโปก็มีอะไรที่น่าสนใจหลาย ๆ อย่างนะครับ มันเป็นสัตว์กินพืชที่กินผักตบชวาตามธรรมชาติในแอฟริกาอยู่แล้ว นอกจากนี้ มันยังเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่มีขนาดใหญ่เป็นอันดับ 3 ในแอฟริกา เป็นรองแค่ช้างกับแรดเท่านั้น และมีน้ำหนักมากกว่าวัวเลี้ยงเกือบ 2 เท่า! ที่สำคัญ มันยังสามารถอยู่ในภูมิประเทศหนองน้ำที่ไม่สามารถเอามาใช้เลี้ยงวัวได้ตั้งแต่แรกด้วย ถ้ามองกันเล่น ๆ แล้ว เราไม่ต้องกังวลทั้งเรื่องทรัพยากรในการเลี้ยงมันและผลตอบแทนที่ได้เลย
แล้วเกิดอะไรขึ้น? ทำไมเราไม่ได้กินเบอร์เกอร์ฮิปโปตามแมคโดนัลด์?
กฏหมายที่จะเดินเรื่องนำเข้าฮิปโปถูกปัดตกไปก่อนนะครับ ไม่ใช่เพราะมันฟังดูกาวนะครับ แต่เพราะธุรกิจเนื้อในตอนนั้นเริ่มที่จะพัฒนาตัวเองกลายเป็นฟาร์มอุตสาหกรรมเต็มรูปแบบที่ผลิตเนื้อได้มากขึ้นแล้ว (นึกภาพฟาร์มที่เอาวัวมาวางอัดกันยาว ๆ ในห้องมืด ๆ แทนที่จะให้มันอยู่กลางทุ่งหญ้าดูนะครับ) ความจำเป็นในการยกสัตว์ยักษ์เป็นฝูงข้ามซีกโลกมาก็เลยตกไป
ส่วนเรื่องผักตบ การจัดการที่แน่นอนก็ยังเป็นปัญหาจนถึงทุกวันนี้ ผักตบชวายังเป็นปัญหาในอเมริกายุคปัจจุบันอยู่นะครับ โดยเฉพาะในเขตหนองน้ำทางใต้ (ที่ที่เค้าจะปล่อยฮิปโปกันตอนแรกนี่แหละ)
ก็น่าเสียดาย...รึเปล่า?
เอาจริง ๆ การไม่เอาฮิปโปมาน่ะดีแล้วครับ อย่างที่บอกไป ฮิปโปมันฟังดูเข้าท่าแค่ตอน 'คิดเล่น ๆ' เท่านั้น เพราะถ้ามาดูกันดี ๆ แล้ว มันน่ะโคตะระจะไม่เหมาะกับธุรกิจเนื้อเลย #เพราะฮิปโปเป็นสัตว์ที่อันตรายมาก!
ฮิปโปแม้จะเป็นสัตว์กินพืช แต่ก็เป็นสัตว์ป่าตื่นคนที่นิสัยดุร้ายมาก มันอาจจะไม่อยากกินคน แต่มันยินดีที่จะใช้เขี้ยวยาว 50 ซม. (ยาวกว่าเขี้ยวเสือ 5 เท่า) กัดขาเราขาดถ้ามันคิดว่าเรากำลังรุกล้ำเข้ามาในถิ่นของมัน และผมไม่ได้พูดเวอร์ ๆ ด้วย ด้วยขนาดและแรงของมัน ฮิปโปมีแรงกัดมากกว่าเสือด้วยซ้ำ! ในแต่ละปี ฮิปโปเป็นสัตว์บกที่ฆ่าคนไปมากที่สุดในแอฟริกาเพราะความดุและนิสัยหวงถิ่นของมัน หากจะทำฟาร์มฮิปโปอย่างจริงจังนี่ ค่ารักษาความปลอดภัยคงทำให้ราคาแพงขึ้นมามากไม่น้อย และใช้ว่าแค่เรามีมีดมีดาบจะพอ เพราะฮิปโปมีหนังเหนียวที่หนาถึง 2 นิ้วและต้องฆ่าด้วยปืนล่าสัตว์เฉพาะทางเท่านั้น แม้จะให้เนื้อเยอะ แต่ความดุร้ายและความยุ่งยากในการล้มมันให้ได้ก่อนนี่เป็นอะไรที่ตรงข้ามกับแหล่งโปรตีนในอุดมคติเลยทีเดียว หากมีการนำมันเข้ามาจริง มันคงจะเป็นอันตรายราคาแพงมากกว่าเนื้อราคาถูก
สรุปแล้ว
ผักตบชวาก็เป็นปัญหาสากลกว่าที่คิดนะครับ เราอาจจะติดตามันลอยไปลอยมาตามแม่น้ำเจ้าพระยาและไม่คิดว่าฝรั่งจะเจอปัญหาแบบเดียวกับเราเลย ความน่าสนใจอีกอย่างก็คือการบริหารจัดการผักตบที่ต่างไปตามแต่ละประเทศนี่แหละ และก่อให้เกิดเป็นเรื่องราวแปลก ๆ แบบนี้มาให้เราอ่านกัน อีกนิดเดียว เราเกือบจะได้กิน Kentucky Fried Hippo แล้วนะครับเนี่ย
ขอบคุณครับ
ปล. จากเท่าที่อ่าน ๆ ดู คนที่เคยทานมาบอกว่าฮิปโปรสชาติคล้าย ๆ หมูครับ
References
Hippo Meat Nearly Became an American Food Staple by Ripley's
ประวัติของผักตบชวา มติชน
What are the world's deadliest animals? By BBC
The Hunger Game Meat by Scientific American
The Crazy, Ingenious Plan to Bring Hippopotamus Ranching to America by Wired
โฆษณา