พระไม่รู้จักพระ
พระพุทธเจ้าเสด็จจาริกพระองค์เดียว ไปยังมคธชนบท ทรงแวะยังกรุงราชคฤห์เสด็จเข้าไปหานายภัคควะ ซึ่งเป็นนายช่างปั้นหม้อขาย ทรงขอพักในโรงปั้นหม้อสักคืนหนึ่ง ซึ่งนายภัคควะก็ยินดี แต่ในโรงปั้นหม้อนั้น มีภิกษุรูปหนึ่งพักอยู่ก่อน ถ้าท่านอนุญาตก็นิมนต์พักเถิด
ภิกษุที่มาพักอยู่มีชื่อว่า “ปุกกุสาติ” ท่านเบื่อหน่ายชีวิตฆราวาส จึงออกบวชมุ่งอุทิศพระพุทธเจ้าด้วยศรัทธา แต่ไม่เคยเห็นพระพุทธเจ้า เมื่อพระพุทธองค์เสด็จไปที่โรงปั้นหม้อ จึงตรัสกะท่านปุกกุสาติว่า
“ภิกษุ ! ถ้าไม่เป็นความหนักใจแก่ท่าน เราจะขอพักในโรงปั้นหม้อสักคืนเถิด”
ท่านปุกกุสาติตอบว่า
“ท่านผู้มีอายุ โรงของช่างหม้อกว้างขวาง นิมนต์ท่านผู้มีอายุพักตามสบายเถิด”
พระพุทธองค์จึงเสด็จเข้าไปภายใน ทรงลาดหญ้าเป็นที่ประทับส่วนหนึ่ง ประทับนั่งคู้บัลลังก์ ตั้งพระกายตรง ดำรงพระสติเฉพาะหน้า ทรงประทับนั่งอยู่จนดึกแม้ท่านพระปุกกุสาติก็นั่งสมาธิจนดึกเช่นเดียวกัน พระพุทธองค์ทรงดำริว่า ท่านผู้นี้ประพฤติน่าเลื่อมใสหนอ เราควรจะถามดูบ้าง จึงตรัสถามขึ้นว่า
“ภิกษุ ! ท่านบวชอุทิศใคร หรือว่าใครเป็นศาสดาของท่าน หรือท่านชอบใจธรรมของใคร ?”
ท่านปุกกุสาติตอบว่า
“ท่านผู้มีอายุ มี พระสมณโคดมผู้ศากยบุตร เสด็จออกผนวชแล้ว ก็พระสมณโคดมผู้มีพระภาคพระองค์นั้น เป็นผู้ไกลจากกิเลส ตรัสรู้เองโดยชอบ ถึงพร้อมด้วยวิชชาและจรณะ...เป็นครูของเทวดาและมนุษย์ทั้งหลาย เป็นผู้ตื่นแล้ว เป็นผู้จำแนกธรรมดังนี้ ข้าพเจ้าบวชอุทิศพระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น ทรงเป็นศาสดาของข้าพเจ้า ข้าพเจ้าชอบใจธรรมของท่าน”
“ภิกษุ ! ก็เดี๋ยวนี้ พระผู้มีพระภาคพระองค์นั้น ประทับอยู่ที่ไหน ? ”
“ทรงประทับอยู่ที่นครสาวัตถี ผู้มีอายุ”
“ภิกษุ ! ก็ท่านเคยเห็นพระองค์แล้วหรือ ? ”
“ข้าพเจ้าไม่เคยเห็น และไม่เคยรู้จักเลย ท่านผู้มีอายุ”
พระพุทธองค์มีพระดำริว่า กุลบุตรนี้บวชอุทิศเรา ฉะนั้นเราควรแสดงธรรมแก่เขา ต่อแต่นั้นพระองค์จึงทรงแสดงธรรมให้ฟัง พอสรุปเป็นใจความได้ดังนี้
คนเรามีธาตุ 6 มีที่สัมผัส 6 มีที่หน่วงนึกของใจ 18 มีธรรมที่ควรตั้งไว้ในใจ 4 ไม่มีกิเลสเครื่องหมักหมม บัณฑิตเรียกว่ามุนีผู้สงบแล้ว ไม่พึงประมาทปัญญา พึงตามรักษาสัจจะ พึงเพิ่มพูนจาคะ พึงศึกษาสันติเท่านั้น
ต่อจากนั้น ทรงขยายความของธรรมเหล่านั้นโดยละเอียด จนถึงความไม่ยึดมั่นในร่างกายตัวตนว่าเป็นเราเป็นเขาในที่สุด
เมื่อพระพุทธองค์ทรงแสดงธรรมจบลง ท่านปุกกุสาติจึงแน่ใจว่า ผู้ที่แสดงธรรมให้ตนฟังอยู่ขณะนี้ คือพระศาสดาที่ตนบวชอุทิศนั่นเอง จึงลุกจากที่นั่งห่มจีวรเฉวียงบ่าซบศรีษะลงแทบพระบาทพระพุทธเจ้า ขอขมาโทษที่ไม่รู้จัก จึงมิได้แสดงคารวะธรรม พระพุทธองค์ทรงอดโทษแล้ว ท่านปุกกุสาติจึงขอบวชต่อพระพุทธองค์ แต่บาตรและจีวรของท่านมีไม่ครบทรงให้ท่านปุกกุสาติไปแสวงหาให้ครบก่อน
เมื่อท่านปุกกุสาติกำลังแสวงหาจีวรอยู่นั้น แม่โคได้ขวิดท่านตาย แต่เพราะท่านเป็นพระอนาคามีแล้วจึงจะนิพพานในภพต่อไป