อิเหนา... นิทานปันหยีEP.20
พ่อแม่มาหาจัดสรรงานแต่ง
เรื่องราวอิเหนาก็ได้เขียนกันมายืดยาวแต่จุดประสงค์ก็เพื่อเป็นอนุสรณ์เผื่อจะค้นคว้าประกอบการเรียนการสอนได้และที่ตั้งใจเขียนรวบรวมมาจากหลายที่เพื่อระลึกถึงคุณย่าที่เป็นครูสอนการแสดงจับมารำมาแสดงละครกันในอดีต
เรื่องอิเหนาดำเนินมาถึงตอนที่สี่พี่น้อง อิเหนา บุษบา สียะตรา และวิยะดา มะงุมมะงาหรา เดินทางเร่ร่อนหากันอยู่นาน เพราะความโกรธขององค์ปะตาระกาหลาที่แสดงอิทธิฤทธิ์ให้พรากจากกัน แม้เจอหน้ากันก็จำกันไม่ได้ เรื่องราวมาคลี่คลาย จำกันได้เพราะกริชจารึกนามประจำตัวของแต่ละคน ทั้งสี่มาอยู่ในเมืองกาหลัง เมืองของอาแท้ๆ แต่ยังไม่มีโอกาสกลับเมืองของตน สียะตราจึงแอบปรึกษากับวิยะดา แอบส่งสารไปหาท้าวกุเรปันและท้าวดาหา ส่งข่าวไปว่าตนอยู่ที่เมืองกาหลัง
เมื่อกษัตริย์ทั้งสองเมืองทราบเรื่อง จึงเดินทางมายังเมืองกาหลัง แต่เรื่องราวทั้งหมดนี้อิเหนาไม่รู้เรื่องด้วย มาทราบเอาตอนที่ท้าวกุเรปัน และท้าวดาหา รวมทั้งบรรดามเหสีทุกองค์ได้มาถึงเมืองแล้ว
อิเหนาผู้เก่งกล้าได้ยินคำบอกเล่าของสียะตรา แทบลมจับ เพราะคิดว่าความผิดที่ตัวกระทำไว้หนักหนา อาจจะถูกลงโทษ
เมื่อนั้น ปันหยีได้ฟังพระน้องว่า
ตกใจดังจะม้วยชีวา พักตราซีดเผือดลงทันใด
จึงตอบวาจายาหยี สุดปัญญาพี่นี่จะไปได้
เพราะเหตุด้วยคิดเบาใจ ทั้งซ้ำให้เคืองบาทพระทรงธรรม์
ถึงศรีปัตหราจะกริ้วโกรธ ลงโทษพี่ม้วยอาสัญ
ก็มิได้อาลัยแก่ชีวัน ด้วยผิดนั้นใหญ่พ้นคณา
เกรงแต่พระจะพรากโฉมเฉลา ให้ร้อนเร่าเศร้าโทมนัสสา
ยิ่งกว่าที่จะสิ้นชนมา อนุชาจะคิดฉันใดดี
โจรป่าผู้เก่งกล้า ระตูเมืองใหญ่น้อยแค่ได้ยินชื่อก็ยกเมือง ส่งบรรณาการมาอ่อนน้อม ยอมเป็นเมืองขึ้น แต่กลับกลัวความผิดที่ตนกระทำไว้ แบบหมดลายเลยเชียว ต้องขอคำมั่นให้น้องๆ ได้ช่วยเหลือ
พี่นี้ขัดสนจนใจ จะคิดฉันใดก็ตามที
ให้ไปก็จะออกไปเฝ้า เห็นแต่เจ้าทั้งสามจะช่วยพี่
ฝ่ายผู้ใหญ่ใจดี มีหรือที่จะลงโทษลูกคนโปรดได้ แถมปลอบใจ ยกให้เป็นผลของกรรมเก่าที่ทำให้ต้องตกทุกข์ เรื่องราวเลยชื่นมื่นกันถ้วนหน้า
แต่งตัวเข้าพิธี
แล้วสององค์ทรงศักดิ์ จึงตรัสแก่ลูกรักทั้งสี่
ซึ่งเกิดเหตุเภทภัยทั้งนี้ เพราะผลกรรมมีแต่ก่อนมา
หากปะตาระกาหลามาช่วย อะหนะจึงไม่ม้วยสังขาร์
ที่นี้จะเกษมเปรมปรา แก้วตาอย่าอาวรณ์ร้อนใจ
การจัดการแบบผู้ใหญ่ใจดีจึงเริ่มขึ้น จากการแอบรักใคร่ได้เสียกันของลูกหลาน ก็ได้เตรียมการจัดงานวิวาห์ให้เป็นเรื่องเป็นราว โดยเชิญท้าวสิงหัดส่าหรีนำลูกหลานมาแต่งงานให้พร้อมกันทั้งสี่เมืองแห่งวงศ์เทวา
อันอะหนะอิเหนากุเรปัน ผิดนั้นใหญ่พ้นคณนา
เพราะเหตุใจหนุ่มก็หุนหัน ไปผูกพันหลงรักจินตะหรา
แต่ก็เป็นพงศ์พันธุ์กันมา หากใช่วงศ์เทวาเลิศไกร
จำจะกันฉันทาราคี อย่าให้มีผู้ล่วงติได้
จะให้เสนานำสารไป ยังพิชัยหมันหยาธานี
ให้ระตูนำราชธิดา มาแต่งการราชาภิเษกศรี
ทั้งอะหนะบุษบานารี ให้เป็นที่อัคราชราชา
ขอยกบทกลอนมาให้อ่านกันเต็มๆ ว่าใครแต่งงานกับใครมั่ง ถ้าแสดงละครตอนนี้ ตัวละครสาวๆ ฝ่ายหญิงเต็มเวที แทบจะไม่มีที่ยืนเลยล่ะ
ให้ระเด่นจินตะหราวาตี เป็นประไหมสุหรีฝ่ายขวา
อันองค์อะหนะบุษบา เป็นอัครชายาฝ่ายซ้าย
ระเด่นสการะวาตี มะเดหวีฝ่ายขวาโฉมฉาย
นางมาหยารัศมีเพริศพราย มะเดหวีฝ่ายซ้ายคู่กัน
บุษบาวิลิศกัลยา มะโตฝ่ายขวาเฉิดฉัน
บุษบากันจะหนาลาวัณย์ นั้นเป็นฝ่ายซ้ายเทวี
ระหนากะระติกาโฉมตรู เป็นลิกูฝ่ายขวามารศรี
ฝ่ายซ้ายอรสานารี ตามที่ลำดับกันมา
อันสุหรันกันจาส่าหรี เป็นเหมาหลาหงีฝ่ายขวา
เบื้องซ้ายนั้นให้กัลยา นางหงยาหยาควรกัน
ครบที่ซ้ายขวาทั้งสิบองค์ เป็นปิ่นอนงค์สาวสรรค์
ในราชธานีกุเรปัน ไพร่ฟ้าทั้งนั้นจะเปรมปรีดิ์
อันระเด่นสุหรานากง จะดำรงสิงหัดส่าหรี
ให้สการะหนึ่งหรัดเทวี เป็นประไหมสุหรีโสภา
เอาธิดากษัตริย์ยศยง สี่องค์มาตั้งให้ครบห้า
ตามประเพณีวงศ์เทวา จงทราบบาทาพระทรงธรรม์ฯ
เมื่อนั้น องค์ท้าวกาหลังรังสรรค์
ทั้งอนุชาสิงหัดส่าหรีนั้น บังคมคัลแล้วทูลไปทันใด
อันระเด่นสียะตราหนึ่งหรัด ผ่านสมบัติดาหากรุงใหญ่
อะหนะวิยะดาหทรามวัย เป็นประไหมสุหรียุพาพาล
ตำแหน่งที่มะเดหวีนั้น ดะราหวันผู้ยอดสงสาร
จินตะหรารัศมีเยามาลย์ เป็นมะโตนงคราญถัดมา
อันที่ลิกูโฉมยง นั้นองค์จินดาอรสา
ที่เหมาหลาหงีโสภา รัตนาวาตีทรามวัย
อันกะหรัดตะปาตีชัยชาญ ผ่านกรุงกาหลังเป็นใหญ่
บุษบารากาดวงใจ เป็นประไหมสุหรีนงลักษณ์
ถัดนั้นจัดราชบุตรี กษัตริย์ทั้งสี่มีศักดิ์
ตั้งเป็นมเหสีที่รัก ครอบครองนักสนมนารีฯ
แค่อิเหนาคนเดียวรับไปเต็มพิกัดตามประเพณีแบบโบราณ ๑๐ คน ระเด่นคนอื่นได้ไปแค่ ๕ คน ส่วนผลหลังการแต่งจะเป็นยังไงค่อยว่ากันอีกที
ระตูยี่สิบเอ็ดธานี ซึ่งเป็นข้าธุลีพระบาทา
ของระเด่นมนตรีฤทธิรงค์ กับองค์พระบุตรีดาหา
รู้แจ้งว่าจะแต่งการวิวาห์ ทุกพารายินดีเป็นพ้นไป
ต่างแต่งจัดเครื่องบรรณาการ พุ่มสุวรรณกุสุมาลย์งามไสว
มาถวายพระองค์ทรงภพไตร โดยนัยขัตติยาประเพณี
งานใหญ่แบบนี้มีเมืองต่างๆ มาร่วมงานมากมาย แถมชาวบ้านได้พลอยสนุกสนานไปด้วย มาชมบรรยากาศของชาวบ้านกันค่ะ ว่าพลอยมีส่วนอะไรกับงานใหญ่แบบนี้มั่ง
บัดนั้น หญิงชายชาวเมืองถ้วนหน้า
แต่งตัวตามมีแล้วลีลา มาตามรัถยามากมี
ลางคนอุ้มลูกจูงหลาน ดูงานสมโภชอึงมี่
เบียดเสียดไม่เป็นสมประดี บ้างทะเลาะด่าตีนี่นัน
พวกข้าหลวงชาววังรังเขาเกี้ยว พอใจเที่ยวดูโขนที่โลนขัน
หนุ่มหนุ่มกลุ้มล้อมพัลวัน ผูกพันเบียดสีเป็นทีไป
เหล่าหญิงแม่ม่ายไร้ลูกผัว แต่งตัวเต็มประดาหน้าเป็นไข่
เห็นเจ๊กเจ้าภาษีก็ดีใจ แวะเข้าไปนั่งเคียงเรียงบนม้า
ปะเมียเจ๊กเจ้าภาษีนั้นขี้หึง ก็โกรธขึ้งเคืองขัดสะบัดหน้า
โต้ตอบเปรียบปรายกันไปมา พอละครคนซาลาโรงฯ
หนุ่มๆ สาวๆ ก็ได้โอกาสเบียดๆ สีๆ กันพอหอมปากหอมคอ และภาพของคนต่างชาติต่างภาษา แต่รวยๆ นี่ก็เป็นที่หมายปองของคนทั่วไปมาทุกยุคทุกสมัยเลยนะนี่...เฮ้อ...
เรื่องอิเหนาใกล้จะจบ แต่อยากเชิญชวนไปดูเหตุการณ์หลังจากงานแต่งว่า เรื่องราวจะชื่นมื่นดังใจของผู้ใหญ่มั้ย เพราะผู้ใหญ่ในสมัยปัจจุบันก็ชอบนักที่จะจับเด็กในวัยเรียนที่ได้เสียกัน แก้ปัญหาโดยการจับให้แต่งงาน ส่วนเรื่องเรียนก็เป็นอันต้องยกเลิกกลางคัน ผลมันคุ้มกับอนาคตของลูกหลานตัวเองมั้ย ยังสงสัยเหมือนกัน
ขอบคุณhttps://www.wekipedia.org
ขอบคุณพระราชนิพนธ์พระบาทสม
เด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยรัชกาลที่2
ขอบคุณบันทึกละครเวทีกลางแจ้งการแสดงแสงสีคุณย่าสัมฤทธิ์
ขอบคุณนิทานฉบับชวามาแปลไทยหอสมุดแห่งชาติ
- 3
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
