ทำไมทฤษฎีการประมูลจึงได้รางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์(ปี 2020)
(เรียบเรียงโดย สัมโมทิก สวิชญาน)
ในปี ค.ศ. 2020 นี้ Royal Swedish Academy of Sciences ได้มอบรางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์ ให้แก่อาจารย์จากมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ดสองท่าน ได้แก่ Paul Milgrom และ Robert Wilson จากผลงานการพัฒนาทฤษฎีการประมูลและสร้างสรรค์รูปแบบการประมูลแบบใหม่
คำถามคือ ทฤษฎีการประมูลสำคัญอย่างไร?
สมมุติเพื่อนของคุณมีธนบัตร 1,000 บาท ธรรมดาๆ อยู่ใบหนึ่ง แล้วคุณอยากได้ธนบัตรใบนั้นเพราะว่าตัวเองมีแบงค์ย่อยเยอะ คุณผู้อ่านคิดว่าจะเอาแบงค์ย่อยจำนวนเท่าไรไปแลก? แน่นอนว่า ก็ต้องแลกด้วยแบงค์ย่อยที่มูลค่ารวม 1,000 บาทอยู่แล้ว ทุกคนรู้สึกเหมือนๆ กันว่า "มูลค่า" ของธนบัตรใบนั้นคือ 1,000 บาท ฉะนั้นการย้ายมือจึงเกิดขึ้นได้แบบตรงไปตรงมา
แต่วัสิ่งของอื่นๆบนโลก ส่วนใหญ่ไม่ได้เป็นแบบนี้ แต่ละคนอาจประเมินมูลค่าของสิ่งหนึ่ง ไม่เท่ากัน วิธีการตกลงมูลค่าเพื่อดำเนินการแลกเปลี่ยนก็มีได้หลายแบบ เช่น ฝ่ายหนึ่งตั้งมูลค่า (ราคา) เอาไว้ แล้วอีกฝ่ายก็จ่ายตามนั้น ถ้าอยากได้และพอใจที่จะจ่าย ซึ่งนั่นคือการซื้อขายปกติ ส่วนอีกวิธีหนึ่งคือ จัดการประมูล
รูปแบบการประมูลมีได้มากมาย แต่แบบที่ใช้กันหลักๆ ก็เช่น
(1) ผู้ขายตั้งราคาไว้ต่ำ ผู้ประมูลแข่งกันให้ราคาที่สูงขึ้นเรื่อยๆ (English auction)
(2) ผู้ขายตั้งราคาไว้สูง และค่อยๆ ลดราคาลงจนกว่าจะมีผู้ประมูลคนแรกตกลงเอาราคานั้น (Dutch auction)
(3) ผู้ประมูลใส่ซองเสนอราคาให้ผู้ขาย (กล่าวคือ ผู้ประมูลแต่ละคนไม่รู้ราคาของกันและกัน) แล้วผู้ขายเลือกซองที่ให้ราคาสูงที่สุด และเจ้าของซองก็จ่ายตามนั้น (first-price auction)
(4) ผู้ประมูลต่างก็ใส่ซองเสนอราคาให้ผู้ขาย แล้วผู้ขายเลือกซองที่ให้ราคาสูงที่สุด เหมือนแบบก่อนหน้านี้ แต่เจ้าของซองจ่ายเท่ากับซองที่ราคาสูงรองลงมา (Vickrey auction)
ฯลฯ
รูปแบบการประมูลมีผลอย่างยิ่งต่อกลยุทธ์ที่ผู้ประมูลจะใช้ และเป็นปัจจัยหลักอย่างหนึ่งที่ผู้ประมูลจะนำมาพิจารณา ปัจจัยหลักอื่นๆ ก็เช่น มูลค่าที่ผู้ประมูลคิดว่าคนทั่วๆ ไปประเมินวัตถุนั้น (common value) และมูลค่าที่ตัวผู้ประมูลเองประเมินเป็นการส่วนตัวแบบไม่บอกใคร (private value)
ตัวอย่างเช่น ถ้าเป็นงานประมูลบ้านมือสอง common value ก็คือราคาที่ผู้ประมูลคิดว่าตั้งแล้วน่าจะมีคนซื้อ ซึ่งอาจจะขึ้นอยู่กับรายงานตรวจประเมินบ้านที่เป็นข้อมูลสาธารณะที่ผู้ขายเปิดเผย (ถ้ารายงานบอกว่าดี มูลค่าก็สูง) ส่วน private value เกิดจากความรู้สึกส่วนตัวว่าผู้ประมูลพอใจในสภาพบ้านและทำเลมากขนาดไหน เป็นต้น
การเลือกรูปแบบการประมูลให้เหมาะสมกับ common value และ private value ของสิ่งของหนึ่งๆ ไม่ใช่เรื่องง่ายๆ แต่ถ้าเลือกได้อย่างเหมาะสม ผู้ขายจะขายได้ตามเป้าประสงค์ของตัวเองมากที่สุด โดยปกติ เป้าประสงค์ก็คือ ผู้ขายได้ผลตอบแทนมากที่สุด แต่ในบางกรณี เป้าประสงค์ก็ลึกซึ้งกว่านั้น เช่น อยากให้สิ่งของนั้นตกไปอยู่ในมือของผู้ที่มีศักยภาพและความตั้งใจที่จะนำไปทำประโยชน์ให้แก่สังคมมากที่สุด เป็นต้น
ตัวอย่างสำคัญคือ ถ้ารัฐบาลต้องการประมูลคลื่นความถี่โทรคมนาคมพร้อมๆ กันหลายๆ คลื่นความถี่ หรือประมูลสัมปทานเส้นทางรถประจำทางพร้อมๆ กันหลายๆ เส้นทาง รัฐบาลอาจจะไม่ได้แค่อยากได้รายได้มากที่สุดเท่านั้น แต่อยากให้ผลลัพธ์ท้ายที่สุดแล้ว ประชาชนทุกคนได้ใช้บริการต่างๆ จากผู้ชนะการประมูลได้ในราคาที่ไม่แพง กรณีตัวอย่างที่ยกมานี้ มีความสำคัญยิ่ง เพราะเป็นการประมูลที่เรียกรวมๆ ว่า multi-object auction ซึ่งเป็นการประมูลที่เกี่ยวข้องกันหลายๆ วัตถุ(จุดประสงค์)พร้อมๆ กัน
การเลือกรูปแบบการประมูลให้เหมาะสมสำหรับ multi-object auction เพื่อเป้าประสงค์ของรัฐที่จะให้เกิดสาธารณประโยชน์สูงสุด เป็นสิ่งที่ท้าทายมาก และมีอุปสรรคใหญ่หลวงต้องก้าวข้ามมากมาย เช่น นักลงทุนอาจจะฮั้วกัน นักลงทุนบางคนอาจจะมาประมูลแค่เพื่อไปขายงานต่ออีกที นักลงทุนบางคนอาจจะไม่มาเพราะรอไปซื้อต่อดีกว่า ฯลฯ
นักเศรษฐศาสตร์จำนวนมากได้พยายามสร้างสรรค์รูปแบบการประมูลที่จะมารับมือกับสถานการณ์เหล่านี้ ผู้ที่วางรากฐานเชิงทฤษฎีและปฏิบัติเพื่อรับมือกับ multi-object auction ไว้อย่างดีคือ Milgrom และ Wilson นั่นเอง ผลงานของอาจารย์ทั้งสองท่านทำให้ Federal Communications Commission ของประเทศสหรัฐอเมริกา จัดประมูลคลื่นความถี่โทรศัพท์มือถือได้อย่างมีหลักการตลอดมา ในยุคที่โทรศัพท์มือถือได้กลายมาเป็นสิ่งจำเป็นต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์
รากฐานที่อาจารย์ทั้งสองท่านได้วางไว้ ไม่ได้เพียงเกิดประโยชน์สำหรับการประมูลแบบต่างๆ เท่านั้น แต่ยังถูกประยุกต์ใช้ในตลาดหลักทรัพย์ ในการจับคู่เพื่อผลประโยชน์ร่วมสูงสุด (เช่น จับแพทย์คู่กับโรงพยาบาลอย่างไร) หรือในการกำหนดราคาสาธารณูปโภค เป็นต้น
ผลงานของอาจารย์ทำให้สิ่งที่เคยเป็นศิลป์ในการลองผิดลองถูกและกะประมาณ กลายเป็นศาสตร์ให้ยึดปฏิบัติอย่างเป็นหลักเป็นการนั่นเอง
- 15
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
