13 เม.ย. 2021 เวลา 07:51 • สุขภาพ
สมองเสื่อมและอัลไซเมอร์
📍ป้าพาคะ สมองเสื่อมและอัลไซเมอร์เหมือนกันมั้ยคะ อ่านข่าวคนแก่หลงทางขับรถออกมาหาหมอ แต่จำทางกลับบ้านไม่ได้จนเสียชีวิต น่าสงสารจังนะคะ
1
📌อัลไซเมอร์กับสมองเสื่อมคือ โรคเดียวกันหรือไม่
คำตอบคือ ไม่ใช่โรคเดียวกันเสียทีเดียว สมองเสื่อมเป็นกลุ่มอาการที่มีสาเหตุมาจากหลายโรคหลายสาเหตุ สาเหตุหนึ่งในนั้นคือโรคอัลไซเมอร์
ลุงคนที่แบกที่นอนออกจากบ้านมาซื้อที่นอนแล้วจำทางกลับบ้านไม่ได้ ต้องแบกที่นอนเดินเป็นระยะทางกว่า 60 กิโลเมตร ลุงอีกคนหนึ่งขับรถออกมาจากบ้านไปหาหมอได้ แต่หลงทางกลับบ้านไม่ได้ ทำอะไรไม่ถูกจนนอนตายในรถ
📍ลูก ๆ คงได้อ่านหรือฟังข่าวตามหาญาติ/ลูกหลานของคนแก่จากสื่อหรือจส100 บ่อย ๆ เช่นภาพปกคือข่าวลุงคนที่แบกที่นอน ออกจากบ้านมาซื้อที่นอนแล้วจำทางกลับบ้านไม่ได้ ต้องแบกที่นอนเดินเป็นระยะทางกว่า 60 กิโลเมตร
1
ส่วนลุงอีกคนหนึ่งขับรถออกมาจากบ้านไปหาหมอได้ แต่หลงทางกลับบ้านไม่ได้ โทรกลับบ้านบอกว่าจำทางไม่ได้ ญาติบอกให้ถามคนอื่นแต่ลุงก็ไม่ได้ถาม จนเช้ามีผู้มาพบว่าลุงเสียชีวิตอยู่ในรถ เป็นเรื่องที่น่าสะเทือนใจมาก ป้าจึงค้นเรื่องนี้มาคุยกันค่ะ
👉ทั้งสองคนนี้น่าจะมีอาการหลงลืมจากสมองเสื่อมทั้งคู่ แต่การจะทราบว่าจากสาเหตุโรคอะไรต้องอยู่ที่ประวัติ ตรวจร่างกายและคำวินิจฉัยจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
📍สมองเสื่อมและอัลไซเมอร์
สมองเสื่อมหรือทางแพทย์เรียกว่า dementia คือกลุ่มอาการที่เกิดจากความเสื่อมของความจำ การคิดอ่าน การวางแผน การตัดสินใจ การใช้ภาษา ทักษะในการทำกิจกรรมต่าง ๆ ทำให้ไม่สามารถทำกิจกรรม อาชีพหรือสิ่งอื่น ๆ ที่เคยทำได้เหมือนเดิม อาจมีพฤติกรรมและอารมณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปด้วย[1,2]
สมองเสื่อมเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่นเกิดจากโรคอัลไซเมอร์ , โรคหลอดเลือดสมอง , โรคพาร์กินสัน , ภาวะขาดฮอร์โมนธัยรอยด์ , เนื้องอกสมอง , โพรงน้ำในสมองขยายตัว หรือโรคติดเชื้อบางชนิด เช่น ซิฟิลิสและเอดส์
1
👉 สาเหตุของสมองเสื่อม ที่พบบ่อยเป็นอันดับ 1 คือโรคอัลไซเมอร์ ซึ่งพบเป็นสาเหตุของสมองเสื่อมถึงร้อยละ 60-70 ทำให้เรามักได้ยินคำสองคำนี้คู่ ๆ กันมาค่ะลูก ๆ
📌 แต่จริงๆ แล้ว อาการของโรคอัลไซเมอร์และโรคสมองเสื่อมแม้จะมี
อาการหลง ๆ ลืม ๆ คล้ายกัน แต่มันไม่เหมือนกันทีเดียวนัก พอแยกส่วนเหมือนกันหรือต่างกันได้ตามนี้ค่ะ[1-3]
1. ความหลงลืม
👉คนเป็นโรคอัลไซเมอร์ จะมีอาการหลงลืมในเรื่องราวที่เพิ่งเกิดขึ้นในระยะสั้นหรือหลงลืมความรู้ใหม่ แต่เหตุการณ์ในอดีตจะจำได้ดี และอาการหลงลืมนี้จะรวมไปถึงการลืมเรื่องที่สำคัญมาก ๆ เช่น ลืมคนรัก สามี ภรรยา ลูก เพื่อนหรือเหตุการณ์สำคัญ ๆ เช่น งานแต่งงาน
2
🔺แต่ถ้าเป็นสมองเสื่อมผู้สูงวัย อาจจะลืมชื่อคน ลืมการนัด แต่มักจะนึกออกได้ในภายหลั
1
2. การแก้ไขปัญหาและการวางแผน
👉คนเป็นโรคอัลไซเมอร์จะพบความเสื่อม ถดถอยในเรื่องการวางแผน การทำงาน การแก้ไขปัญหาต่าง ๆ ในชีวิต รวมไปถึงการจัดการเกี่ยวกับตัวเลขทั้งหลาย และจะเป็นมากขึ้นเรื่อย ๆ
🔺แต่ถ้าเป็นสมองเสื่อมผู้สูงวัย พบมีปัญหาเรื่องการบริหารบัญชีรายรับรายจ่ายเป็นบางครั้ง แต่บางครั้งทำได้ ไม่ถดถอยหรือเสื่อมลงไปเรื่อย ๆ ทวีคูณอย่างอัลไซเมอร์
3. การทำกิจกรรมในบ้าน ในที่ทำงานหรือการพักผ่อน
👉คนเป็นโรคอัลไซเมอร์ จะมีปัญหาเกี่ยวกับการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การขับรถหลงทาง แม้จะเป็นสถานที่ ๆ เดินทางเป็นประจำ รวมไปถึงการทำงบดุล รายจ่ายประจำตัว หรือการเล่นเกมที่เคยเล่น
1
🔺 แต่ถ้าเป็นสมองเสื่อมผู้สูงวัย อาจมีปัญหาเรื่องการใช้อุปกรณ์ไฟฟ้าภายในบ้านบางอย่างที่ยุ่งยาก เช่นการปรับไมโครเวฟ การเปิดโทรทัศน์ที่มีปุ่มกดโปรแกรมหลายอย่าง
4. การมองเห็นและการปรับระยะทาง
👉 คนเป็นโรคอัลไซเมอร์ จะเริ่มมีปัญหาเรื่องการอ่านหนังสือ การกะระยะทาง ความแตกต่างของสี ซึ่งก่อให้เกิดปัญหาในการขับรถ หรือ ทำให้เกิดอุบัติเหตุได้ง่าย
1
🔺 แต่ถ้าเป็นสมองเสื่อมผู้สูงวัย อาจเกิดปัญหาเหล่านี้ได้ แต่สาเหตุจะมาจากโรคความเสื่อมของ "ตา" เช่น ต้อกระจก ต้อหิน หรือการเสื่อมของม่านตา
1
5. ปัญหาเกี่ยวกับการพูดและการเขียน
👉 คนเป็นโรคอัลไซเมอร์ จะมีปัญหาเกี่ยวกับการเลือกใช้คำพูด ซึ่งทำให้ขาดการเชื่อมต่อของประโยค ทำให้พูดไม่ประติดประต่อ หรือพูดไม่จบประโยค เนื่องจากหาคำที่เหมาะสมไม่ได้ บางครั้งก็จะทำให้หงุดหงิด เพราะหาคำพูดที่ถูกต้องไม่ได้ หรือบางครั้งก็จะเรียกชื่อสิ่งของผิด ๆ เช่น เรียกปากกาเป็นดินสอ หรือเรียกแว่นตาเป็นนาฬิกา
🔺 แต่ถ้าเป็นสมองเสื่อมผู้สูงวัย ก็อาจจะมีปัญหาในการหาคำพูดที่ถูกต้องบ้างเป็นบางครั้ง แต่ไม่ทุกครั้ง และไม่ใช่เรียกผิดประเภทไปเลย
6. การวางของผิดที่หรือหาของไม่เจอ
👉 คนเป็นโรคอัลไซเมอร์ จะวางของในที่ที่ไม่เคยวาง หรือไม่ถูกต้อง เช่น ใส่แว่นตาในตู้เย็น และลืมสนิท และไม่สามารถจะคิดย้อนกลับได้เลย และบางครั้งก็จะกล่าวหาว่าผู้ใกล้ชิดขโมยของไปเพราะหาไม่เจอ
🔺 แต่ถ้าเป็นสมองเสื่อมผู้สูงวัย อาจวางของผิดที่ได้ แต่ส่วนใหญ่แล้วจะสามารถนึกออกได้ในภายหลัง
7. การตัดสินใจผิดพลาด
👉 คนเป็นโรคอัลไซเมอร์ จะเริ่มมีการตัดสินใจผิดพลาดและเป็นมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งเกี่ยวกับการเงินและการลงทุน การตัดสินใจเกี่ยวกับการดูแลตัวเอง การรักษาความสะอาดตัวเอง
1
🔺 แต่ถ้าเป็นสมองเสื่อมผู้สูงวัย การตัดสินใจผิดพลาดอาจเกิดขึ้นได้บ้าง แต่ไม่บ่อย ถือว่าเป็นเรื่องปกติ
8. การเข้าสังคมและการทำงาน
👉 คนเป็นโรคอัลไซเมอร์ จะเริ่มเก็บตัวลดงานอดิเรกกิจกรรมทางสังคม แม้แต่กีฬาที่ชื่นชอบ เพราะไม่สามารถจะทำได้ดีแบบเดิม
🔺 แต่ถ้าเป็นสมองเสื่อมผู้สูงวัย บางทีอาจจะเก็บตัวเนื่องจากเบื่องาน เบื่อครอบครัว กิจกรรม ทางสังคม หรือมีปัญหาด้านสุขภาพทางกาย
9. การเปลี่ยนแปลงของอารมณ์และบุคลิกภาพ
👉 คนเป็นโรคอัลไซเมอร์ จะเริ่มมีอาการเปลี่ยนแปลงตั้งแต่ระยะแรก ๆ และจะเป็นเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ที่พบบ่อยที่สุดคือภาวะซึมเศร้า มึนงง วิตกกังวล หวาดกลัว นอนไม่หลับ เห็นภาพหลอน โดยไม่มีสาเหตุซึ่งสามารถเกิดขึ้น ทั้งในที่บ้าน และที่ทำงาน
🔺 แต่ถ้าเป็นสมองเสื่อมผู้สูงวัย ก็อาจจะมีสภาวะการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ หรือหงุดหงิดได้บ้าง ถ้ามีสาเหตุ ยกตัวอย่างเช่น กิจกรรมที่ทำเป็นประจำถูกเปลี่ยนแปลง
🔘ป้าพา-ฝากท้ายบท
- คนสูงอายุที่มีอาการหลง ๆ ลืม ๆ เร็วกว่าปกติ ลูกหลานควรพาไปตรวจและปรึกษากับแพทย์เฉพาะทางค่ะ
- ลูกหลานควรจัดทำบัตรที่มีข้อมูลส่วนตัว ชื่อญาติหรือผู้ติดต่อได้กรณีฉุกเฉิน รวมทั้งที่อยู่ เบอร์โทร ยารักษาโรคประจำตัวและประวัติแพ้ยา ใส่ไว้กับตัวผู้สูงอายุ
👉โดยเฉพาะถ้าท่าน👴🏼👵🏻 ที่สงสัยว่าเป็นโรคอัลไซเมอร์ เราต้องเข้าใจและให้กำลังใจท่านมาก ๆ เพราะแค่สิ่งที่เป็นอยู่ก็ทำให้ท่านหงุดหงิดรำคาญใจมากอยู่แล้ว
2
- สาเหตุของสมองเสื่อม อันดับ 1 คืออัลไซเมอร์ อันดับ 2 คือโรคหลอดเลือดสมอง และผู้มีความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดสมองได้แก่ คนเป็นเบาหวาน ความดันโลหิตสูง สูบบุหรี่จัดและหัวใจเต้นผิดจังหวะ
- สาเหตุอื่น ๆ ของสมองเสื่อม เช่นโรคพาร์กินสัน แม้ได้รับยารักษาโรคต้นเหตุแล้วก็ตาม อาการสมองเสื่อมมักยังไม่ค่อยดีขึ้นมากนักค่ะ
- สาเหตุของสมองเสื่อมอื่น ๆ ที่สามารถแก้ไขได้ ที่พบได้บ่อยในประเทศไทย เช่นภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์, ขาดวิตามินบี 12, โพรงสมองคั่งน้ำ, ภาวะซึมเศร้า, การกินยาบางชนิดที่รบกวนการทำงานของระบบประสาท และดื่มเหล้าจัด ๆ
✳️ ดังนั้นคำถามที่ว่า อัลไซเมอร์กับสมองเสื่อม คือ โรคเดียวกันหรือไม่
คำตอบคือ ไม่ใช่โรคเดียวกันเสียทีเดียว สมองเสื่อมเป็นกลุ่มอาการที่มีสาเหตุมาจากหลายโรคหลายสาเหตุ สาเหตุหนึ่งในนั้นคือโรคอัลไซเมอร์
แถมท้าย
📌การป้องกันโรคอัลไซเมอร์ มีข้อมูลจากการประชุมของสมาคมระดับโลก คือ Alzheimer”sAssociation International Conference2017 (AAIC 2017) ณ กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ บอกว่า ถ้าสามารถลดปัจจัยเสี่ยง 9 อย่าง ก็จะป้องกันการเกิดโรคอัลไซเมอร์ได้ถึง 1 ใน 3 ของปัจจัยเสี่ยงดังกล่าว
ซึ่งจัดแบ่งออกตามอายุดังนี้ คือ
- วัยเด็ก มีปัจจัยเสี่ยง คือ การศึกษาน้อย
- วัยกลางคนปัจจัยเสี่ยง คือ ความดันโลหิตสูง โรคอ้วน โรคหูตึง
- ส่วนวัยผู้สูงอายุ ปัจจัยเสี่ยง คือ โรคซึมเศร้า โรคเบาหวาน ไม่ออกกำลังกาย สูบบุหรี่ และการไม่เข้าสังคม
📌ซึ่งการป้องกันทำได้โดยขจัดความเสี่ยงค่ะ คือ จัดให้มีการศึกษาที่เหมาะสมตามเกณฑ์ รักษาโรคที่เป็นปัจจัยเสี่ยงเกี่ยวกับโรคหลอดเลือดทั้งหลาย แก้ไขโรคซึมเศร้าและออกกำลังกายสม่ำเสมอ กินอาหารให้ครบ 5 หมู่ พูดคุยพบปะผู้อื่นบ่อย ๆ
1
มีสติในสิ่งต่าง ๆ ที่กำลังทำ และฝึกสมาธิ
ทั้งนี้ถ้าท่านผู้อ่านมีใครใกล้ชิดหรือข้อสงสัยใด กดอ่านข้อมูลหรือส่งคำถามได้จากเวบไซต์ สมาคมผู้ดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อม ลิ้งค์นี้ค่ะ http://www.azthai.org/
อ้างอิง
1.โรคสมองเสื่อม โดย ศ.นพ.วีรศักดิ์ เมืองไพศาล
2. "สมองเสื่อม" กับ "อัลไซเมอร์" คือโรคเดียวกันหรือไม่?
ข้อมูลจากราชวิทยาลัยอายุรแพทย์แห่งประเทศไทย เขียนโดย ศ.นพ.วีรศักดิ์ เมืองไพศาล และ รศ.พญ.ศิวาพร จันทร์กระจ่าง
3. What is Alzheimer's Disease? Questions and Answers
ป้าพาขอขอบคุณผู้ติดตามอ่าน บทความนี้ยาวมาก แต่เห็นว่าเป็นประโยชน์จึงพยายามเรียบเรียงมาให้อ่านกันค่ะ
ยินดีน้อมรับฟังความคิดเห็นและพูดคุยกันค่ะ
สวัสดีวันปีใหม่ทุกท่านด้วยนะคะ
โฆษณา