อดนอนมากไป ระวังเซลล์สมองจะเล่นงานตัวเอง!
(เรียบเรียงโดย อาบทิพย์ สุวลักษณ์)
การอดนอนหามรุ่งหามค่ำทำให้สมองทำงานหนักอย่างไม่ต้องสงสัย
ไม่กี่ปีมานี้ นักวิจัยพบว่าท่ามกลางการทำงานของสมองอันเหนื่อยล้าจะมีเซลล์บางชนิดที่ถูกกระตุ้นให้ขยันทำงานเกินเหตุจนเริ่มเป็นภัยกับตัวเองถึงขั้นเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคสมองเสื่อมแบบอัลไซเมอร์ได้
เปลือกสมอง (cortex)ประกอบด้วยเซลล์ประสาทที่โยงใยกันเป็นวงจรผ่านหน่วยเชื่อมต่อย่อยๆมากมายโดยมีเซลล์พี่เลี้ยง คือ เซลล์แอสโทรไซต์ (astrocyte) และ เซลล์ไมโครเกลีย (microglia) คอยช่วยดูแลบำรุงรักษาเซลล์ประสาทและหน่วยเชื่อมต่อเหล่านั้นให้ทำงานเป็นปกติ
คำถามคือ ถ้าหากอดนอนต่อเนื่องเป็นวันๆจะเกิดอะไรขึ้นกับสมองและเซลล์พี่เลี้ยงเหล่านั้น?
ทีมวิจัย Brain Sleep Research Laboratory นำโดย Michele Bellesi (คนที่ 2 ฝั่งบนนับจากขวา) ที่มา : https://www.bsr-laboratory.org/people
มิเคลิ เบลเลซี (Michele Bellesi) จากมหาวิทยาลัยมาร์เชโพลีเทคนิค (Marche Polytechnic University) ประเทศอิตาลีร่วมกับทีมวิจัยจากมหาวิทยาลัยวิสคอนซิน-เมดิสัน (University of Wisconsin–Madison) ประเทศสหรัฐอเมริกา ได้ศึกษาวิจัยภาวะอดนอนในหนูทดลอง โดยเปรียบเทียบผลการศึกษาระหว่างกลุ่มที่ได้นอนหลับปกติ6-8 ชั่วโมง , กลุ่มที่อดนอนระยะสั้น 8 ชั่วโมง และ กลุ่มที่อดนอนต่อเนื่อง ตื่นตาค้างถึง 5 วัน !
กลุ่มตัวอย่างในหนูทดลองที่ใช้ในงานวิจัย ที่มา : Researchgate
ทีมวิจัยใช้เทคนิคถ่ายภาพสามมิติด้วยกล้องจุลทรรศน์อิเล็กตรอนโดยตรวจวัดบริเวณหน่วยเชื่อมต่อเซลล์ประสาทในเปลือกสมองและพบว่ากลุ่มหนูทดลองที่ได้นอนหลับปกติมีเซลล์แอสโทรไซต์ที่อยู่ในภาวะถูกกระตุ้นประมาณ 6 เปอร์เซ็นต์ ส่วนกลุ่มที่อดนอนระยะสั้นมีเซลล์ลักษณะดังกล่าวเพิ่มขึ้นที่ 8 เปอร์เซ็นต์ และกลุ่มที่อดนอนต่อเนื่องมีระดับเซลล์ถูกกระตุ้นเพิ่มขึ้นถึง 13.5 เปอร์เซ็นต์
ผลลัพธ์แสดงให้เห็นว่ายิ่งอดนอนนานขึ้นหน่วยเชื่อมต่อของเซลล์สมองจะถูกเซลล์แอสโทรไซต์ไปยุ่มย่ามหมายจะกำจัดทิ้งมากขึ้น
ภาพวาดเซลล์ประสาทชนิดต่างๆ ที่มา : pngegg
อย่างไรก็ตาม ภาวะที่เซลล์แอสโทรไซต์ถูกกระตุ้นจนขยันขันแข็งนี้ก็ยังไม่น่ากังวลนัก เพราะหน่วยเชื่อมต่อเซลล์ประสาทที่ถูกตัดแต่งออกไปโดยเซลล์แอสโทรไซต์ ส่วนมากจะมีขนาดใหญ่เต็มที่และผ่านการใช้งานมาอย่างหนัก เสมือนกับเครื่องเรือนชิ้นเก่าๆที่ต้องไปดูแลปัดกวาดเช็ดถูเสียหน่อย
แต่ปัญหาคือ เจ้าเซลล์พี่เลี้ยงไมโครเกลียที่ดูจะขยันมากและมากเกินไป
ปัญหาที่ว่านี้ เกิดขึ้นเฉพาะในกลุ่มหนูทดลองที่อดนอนต่อเนื่องเป็นวันๆ โดยนักวิจัยพบว่า เซลล์ไมโครเกลียถูกกระตุ้นให้ทำงานมากขึ้นจนเข้าข่ายน่ากังวล เพราะเซลล์ไมโครเกลียบางส่วนยังคงสภาพถูกกระตุ้นเอาไว้ (sustained microglia activation) และเมื่อใดก็ตามที่มีปัจจัยเสี่ยงเข้ามากระตุ้นซ้ำ เซลล์ไมโครเกลียเหล่านั้นก็จะรับมือกับภาวะฉุกเฉินได้ไม่ดีจนทำงานผิดพลาด ซึ่งเซลล์ไมโครเกลียที่มีลักษณะผิดปกตินี้ก็สามารถพบได้ในโรคอัลไซเมอร์นั่นเอง
ที่มา : pngegg
สรุปว่าการอดนอนอย่างต่อเนื่องจะส่งผลให้จำนวนเซลล์พี่เลี้ยงทำงานผิดปกติมากขึ้นและเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดโรคสมองเสื่อมไปในตัว
อย่างไรก็ตาม การกลับตัวละทิ้งนิสัยนอนน้อยแล้วหันมานอนให้เพียงพอจะช่วยฟื้นสภาพหรือป้องกันความเสื่อมถอยที่อาจตามมาได้มากน้อยเพียงใดนั้นยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด ทีมวิจัยจึงวางแผนศึกษาต่อเนื่องว่าผลที่เกิดขึ้นจากการอดนอนว่าจะคงอยู่ไปนานเท่าใด
- 98
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
