[Bnomics] ราคาน้ำมันปาล์มพุ่ง เพราะอะไร 📌 อุตสาหกรรมปาล์มน้ำมัน

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

•

20 ม.ค. 2022 เวลา 01:08 • ธุรกิจ

ราคาน้ำมันปาล์มพุ่ง เพราะอะไร

📌 อุตสาหกรรมปาล์มน้ำมัน

ปาล์มน้ำมันเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของไทย การปลูกปาล์มน้ำมันในภาคใต้ เริ่มเมื่อประมาณปี พ.ศ. 2511 ในพื้นที่จังหวัดสตูลและจังหวัดกระบี่ การปลูกและอุตสาหกรรมปาล์มน้ำมันได้พัฒนาขึ้นมาอย่างต่อเนื่อง บริเวณพื้นที่ที่ปลูกมากที่สุด คือจังหวัดกระบี่ สุราษฎร์ธานี ชุมพร สตูลและจังหวัดตรัง ที่เหลือกระจายอยู่ในภาคเหนือ ภาคกลาง และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ซึ่งหันมาปลูกปาล์มน้ำมันเพิ่มขึ้นในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ตามยุทธศาสตร์ของแผนพลังงานทดแทนและพลังงานทางเลือกของประเทศ

ไทยมีผลผลิตปาล์มน้ำมันปีละ 16.4 ล้านตัน มีเนื้อที่เพาะปลูก 6.1 ล้านไร่ โดยไทยมีพื้นที่เพาะปลูกและผลผลิตเป็นอันดับ 3 ของโลก มีสัดส่วนน้อยเพียง 3.9% ของผลผลิตน้ำมันปาล์มโลกจึงไม่มีอำนาจหรือบทบาทที่จะกำหนดทิศทางราคาเหมือนอินโดนีเซียและมาเลเซีย ซึ่งมีผลผลิตน้ำมันปาล์มดิบ 39.5 ล้านตัน และ 19.7 ล้านตัน ตามลำดับ (สัดส่วนรวมกัน 83.8% ของผลผลิตโลก) มีสัดส่วนส่งออกรวมกันเกือบ 90% ของปริมาณส่งออกรวมในตลาดโลก

นอกจากนี้ ไทยยังส่งออกน้ำมันปาล์มไปยังตลาดต่างประเทศ โดยตลาดที่ส่งออกน้ำมันปาล์มดิบ ได้แก่ มาเลเซีย และอินเดีย ส่วนตลาดส่งออกน้ำมันปาล์มบริสุทธิ์ได้แก่ พม่า ลาว และกัมพูชา เป็นต้น

สัดส่วนผู้ผลิตปาล์มรายใหญ่ของโลก

📌 ประโยชน์ของปาล์มน้ำมัน

น้ำมันปาล์ม เป็นน้ำมันจากพืชที่มีต้นทุนการผลิตต่ำที่สุดเมื่อเทียบกับน้ำมันจากพืชชนิดอื่นๆ เนื่องจากผลผลิตต่อไร่ของผลปาล์มสดจะสูงกว่าพืชน้ำมันชนิดอื่น 6-10 เท่า

อุตสาหกรรมปาล์มน้ำมันเป็นอุตสาหกรรมที่มีความสำคัญกับเศรษฐกิจของประเทศ เป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมเป้าหมายที่ได้รับการสนับสนุนจากภาครัฐ รวมทั้งเป็นอุตสาหกรรมที่มีความเชื่อมโยงกับอุตสาหกรรมอื่น ๆ

ปาล์มน้ำมันมีความเกี่ยวข้องกับหลายๆ อุตสาหกรรมไม่ใช่แค่ผลิตเป็นน้ำมันเพื่อการบริโภค หรือในอุตสาหกรรมอาหารเท่านั้น แต่ยังนำไปแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อื่นๆ ได้โดยเฉพาะที่เกี่ยวกับภาคพลังงาน ซึ่งเป็นส่วนผสมสำคัญของน้ำมันดีเซลพื้นฐานที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบัน

โดยน้ำมันปาล์มดิบถูกใช้เป็นวัตถุดิบในอุตสาหกรรมต่างๆ คิดเป็นสัดส่วน 68% ของปริมาณน้ำมันปาล์มดิบในประเทศ ได้แก่ อุตสาหกรรมไบโอดีเซล B100 B10 และ B7, อุตสาหกรรมอาหาร คิดเป็นสัดส่วน 16% เช่น ขนมขบเคี้ยว บะหมี่กึ่งสำเร็จรูป นมข้นหวาน ครีมเทียม มาการีน เนยขาว ไอศกรีม รวมถึงผลิตภัณฑ์อาหารเสริมสุขภาพประเภทวิตามิน และอุตสาหกรรมเคมีภัณฑ์และอุตสาหกรรม Oleochemicals มีสัดส่วนรวมกัน 3% เพื่อใช้ในการผลิตสินค้าอื่นๆ เช่น สบู่ เครื่องสำอาง และแชมพู ส่วนที่เหลืออีก 32% ของปริมาณน้ำมันปาล์มดิบในประเทศ ใช้กลั่นเป็นน้ำมันปาล์มบริสุทธิ์ ซึ่งเป็นอุตสาหกรรมแปรรูป น้ำมันปาล์มขั้นปลาย

โครงสร้างอุตสาหกรรมปาล์มน้ำมัน

📌 วิกฤติราคาปาล์มน้ำมัน

ในช่วง 2 – 3 ปีก่อน เกษตรกรผู้ปลูกปาล์มเผชิญปัญหาราคาปาล์มตกต่ำเนื่องจากปริมาณผลผลิตออกมามากและกระแสรักสุขภาพที่ให้การบริโภคน้ำมันปาล์มลดลง ทำให้ราคาปาล์มดิบอยู่ในช่วง 2 – 2.5 บาท/กก. แต่ในปัจจุบันประเทศไทยกำลังเผชิญกับปัญหาราคาน้ำมันปาล์มบรรจุขวดที่มีการปรับขึ้นราคาต่อเนื่อง จากเมื่อปลายปี 2564 มีราคาขวดละ 50 – 52 บาท ณ วันที่ 15 ม.ค. 2565 ราคาจำหน่ายตามร้านสะดวกซื้อ ปรับขึ้นเป็นขวดละ 55 - 57 บาท เกินราคาที่กระทรวงพาณิชย์ขอความร่วมมือไว้ที่ 55 บาท เนื่องจากผลผลิตปาล์มออกมาน้อย ทำให้ราคาปาล์มดิบ ปรับเพิ่มขึ้นจากเดิม 7 บาท/กก. เป็น 9 บาท/กก. ในเดือนธันวาคม และเป็น 10 - 11 บาท/กก. ในเดือนนี้ ส่งผลให้ราคาน้ำมันปาล์มดิบขึ้นจาก 46 บาท เป็น 55 บาท และหากนำมาสกัดและบรรจุขวดสำหรับใช้บริโภค จะต้องขายเกิน 60 บาทขึ้นไปจึงจะคุ้มทุน

ไม่เพียงแต่ประเทศไทยเท่านั้น ผู้ผลิตรายใหญ่อย่างมาเลเซียและอินโดนีเซียก็กำลังเผชิญราคาน้ำมันปาล์มเพิ่มสูงขึ้นเช่นเดียวกัน สาเหตุหลักที่ทำให้ผลผลิตปาล์มออกมาน้อยเนื่องจากสภาพภูมิอากาศ ฝนตกต่อเนื่อง จากปรากฏการณ์ลานีญา และขาดแรงงานเก็บเกี่ยวผลผลิตจากสถานการณ์โควิดทำให้แรงงานต่างด้าวเข้าประเทศไม่ได้ ทำให้สต็อกปาล์มของประเทศผู้ผลิตลดลงอย่างมาก อีกทั้งโรงงานอุตสาหกรรมปาล์มน้ำมันต้องเดินเครื่องตลอดไม่สามารถหยุดผลิตได้ ส่งผลให้ราคาน้ำมันปาล์มดิบทั่วโลกขยับขึ้น

ปัญหาที่ตามมาจากราคาปาล์มที่เพิ่มขึ้นทำให้ราคาน้ำมันปาล์มที่ใช้เป็นวัตถุดิบในการทำอาหารและอุตสาหกรรมการผลิตอื่นๆเพิ่มสูงขึ้น ส่งผลต่อราคาสินค้า โดยเฉพาะราคาอาหารที่แพงขึ้นจากเนื้อหมูเนื้อไก่ที่ขึ้นราคาก็ยิ่งราคาสูงขึ้นไปอีกจากราคาน้ำมัน

ส่วนภาคเกษตรกรผู้ปลูกปาล์ม แม้ว่าจะได้รับผลดีจาการาคาผลผลิตที่สูงขึ้น แต่ราคา ปุ๋ยก็ปรับราคาสูงขึ้น บางชนิดปรับราคาขึ้น 20-30% เช่น ปุ๋ยยูเรีย จากราคาเดิม 600 - 800 บาทต่อกระสอบ เพิ่มเป็นกระสอบละกว่า 1,000 บาท นอกจากนี้ ผลผลิตปาล์มในปัจจุบันมีแค่ประมาณ 25% เท่านั้น เป็นผลมาจากโลกร้อน ทั้งสวนของเกษตรกรรายย่อยและสวนที่มีการบริหารจัดการดีต่างก็ไม่มีผลผลิตปาล์ม รวมถึงผู้ผลิตปาล์มรายใหญ่อย่าง อินโดนีเซีย และมาเลเซียก็ได้รับผลกระทบไม่แตกต่างกัน ทำให้ราคาตลาดโลกเพิ่มสูงขึ้น

ราคาน้ำมันปาล์มดิบที่เพิ่มขึ้นยังส่งผลกระทบต่อภาคพลังงานด้วยเช่นกัน โดยรถบรรทุกที่เติมน้ำมันดีเซลหยุดใช้ น้ำมันไบโอดีเซล B7 และ B10 ชั่วคราว เนื่องจากราคาเพิ่มขึ้นมาใกล้เคียงกับน้ำมันดีเซล จึงหันมาใช้ดีเซลเพราะคุณภาพดีกว่า ปาล์มน้ำมันราคาสูงขึ้นส่งผลให้ราคาน้ำมันปาล์มดิบสำหรับผลิตไบโอดีเซลขยับขึ้นเป็น 40 บาท/กก. (วันที่ 12 ม.ค. 2565) และ ราคาน้ำมันดีเซล B7 ขยับมาเท่ากับราคาน้ำมันดีเซลที่ 29.84 บาท/ลิตร (วันที่ 13 ม.ค. 2565)

ทำให้ปั๊มน้ำมันบางปั๊มปิดหัวจ่ายน้ำมัน B10 ก่อน คงเหลือหัวจ่าย B7 ไว้ เพื่อลดต้นทุนลงเพราะไม่ต้องซื้อน้ำมันปาล์มดิบเพื่อผสมน้ำมันดีเซลปริมาณมากขึ้น

📌 แนวโน้มวิกฤติคลี่คลาย

ภาครัฐคาดว่าราคาปาล์มที่สูงขึ้นจะเป็นเพียงชั่วคราวเท่านั้น เนื่องจากช่วงปลายปีถึงต้นปีเป็นช่วงปลายของฤดูเก็บเกี่ยวตามธรรมชาติของปาล์ม ต้องรอประเมินสถานการณ์หลังจากเดือนเมษายนอีกครั้ง เนื่องจากดูช่อดอกของต้นปาล์มว่าจะเป็นอย่างไรและแนวโน้มผลผลิตปาล์มจะเพิ่มขึ้นหรือไม่

แต่เรื่องที่น่ากังวลคือ นโยบายการจัดการราคาปุ๋ยที่เพิ่มสูงขึ้นมาก ปัจจุบันต้นทุนการปลูกปาล์มปรับขึ้นอยู่ที่ประมาณ 6 บาท/กก. จากเดิมก่อนหน้าการปรับราคาปุ๋ยอยู่ที่ประมาณ 3.07 บาท/กก. หากราคาปาล์มปรับตัวลดลง แต่ราคาปุ๋ยยังคงที่จะทำให้เกษตรกรไม่สามารถใช้ปุ๋ยในการเพาะปลูกได้ ดังนั้นภาครัฐควรหาวิธีการแก้ปัญหาราคาปุ๋ย เพราะหากราคาปาล์มลดลงเหลือประมาณ 6 บาท/กก. ก็จะเป็นปัญหาต่ออุตสาหกรรมปาล์มทั้งห่วงโซ่อุปทาน