[Bnomics] มะเร็งร้ายและนโยบายของภาครัฐ : สำรวจนโยบายเกี่ยวกับมะเร็งของไทยจากอดีตถึงปัจจุบัน ในช่วง 2 ทศวรรษที่ผ่านมามีผู้ป่วยมะเร็งเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง และโรคมะเร็งก็ได้กลายเป็นโรคหลักที่คร่าชีวิตคนไทยได้มาก

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

•

22 ก.พ. 2022 เวลา 12:19 • หุ้น & เศรษฐกิจ

มะเร็งร้ายและนโยบายของภาครัฐ : สำรวจนโยบายเกี่ยวกับมะเร็งของไทยจากอดีตถึงปัจจุบัน

ในช่วง 2 ทศวรรษที่ผ่านมามีผู้ป่วยมะเร็งเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง และโรคมะเร็งก็ได้กลายเป็นโรคหลักที่คร่าชีวิตคนไทยได้มากที่สุด โดยมีอัตราการตายในปี 2553 อยู่ที่ 91.1 ราย ต่อประชากร 100,000 คน จากข้อมูลพบว่า

ชนิดของมะเร็งที่มักพบได้บ่อยในชายไทยคือ มะเร็งตับ มะเร็งปอด มะเร็งลำไส้ใหญ่ มะเร็งต่อมลูกหมาก มะเร็งต่อมน้ำเหลือง

ส่วนมะเร็งที่มักพบในหญิงไทย คือ มะเร็งเต้านม มะเร็งตับ มะเร็งปากมดลูก มะเร็งลำไส้ใหญ่ และมะเร็งปอด

ทางสถาบันมะเร็งแห่งชาติ ร่วมกับกระทรวงสาธารณสุข และอีกหลายหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จึงได้ร่วมมือกัน เพื่อพัฒนาแผนการป้องกันและควบคุมโรคมะเร็งแห่งชาติ (National Cancer Control Program : NCCP) โดยมุ่งหวังที่จะป้องกันการเกิดโรคมะเร็งและคัดกรองผู้ป่วยมะเร็งได้ตั้งแต่ในระยะแรก เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพในการป้องกันและรักษาให้ได้มากที่สุด

ในบทความนี้ Bnomics จะพาทุกท่านไปเจาะลึกถึงนโยบาย เพื่อช่วยเหลือผู้ป่วยและผู้ที่อาจจะป่วยด้วยโรคมะเร็ง ที่มีการดำเนินงานมาตั้งแต่หลายปีที่ผ่านมา

📌 สถานการณ์ผู้ป่วยโรคมะเร็งในอดีต

สถาบันมะเร็งแห่งชาติ ได้เริ่มทำการสำรวจข้อมูลผู้ป่วยมะเร็งที่ได้ขึ้นทะเบียนมะเร็งตั้งแต่ช่วงปี 2514 โดยการรวบรวมข้อมูลผู้ป่วยมะเร็งที่รักษาอยู่ตามโรงพยาบาลทั่วประเทศ (Hospital-based cancer registry : HBCR) และต่อมาจึงเริ่มทำการสำรวจในระดับประชากรแต่ละจังหวัด (Population-Based Cancer Registry : PBCR) เพื่อนำข้อมูลที่ได้ไปใช้วางแผน และประเมินผลการควบคุมป้องกันรักษาโรคมะเร็ง

จากการประมาณการจำนวนผู้ป่วยมะเร็งในประเทศไทย พบว่า ในปี 2557 คาดว่ามีผู้ป่วยมะเร็งชาย 59,662 คน และผู้ป่วยมะเร็งหญิง 63,095 คน แต่เนื่องจากว่ามะเร็งแต่ละชนิดมีอัตราการเกิดกับคนในแต่ละช่วงอายุไม่เท่ากัน จึงต้องใช้วิธีปรับอายุให้เป็นมาตรฐานเดียวกัน หรือเรียกว่า Age Standardized Incidence Rate (ASR) เพื่อให้สามารถนำค่าที่ปรับแล้วมาใช้เปรียบเทียบระหว่างประเทศได้

เมื่อคิดด้วยวิธี ASR แล้วพบว่า

อัตราการเกิดมะเร็งในชายไทยอยู่ที่ 143.8 ต่อประชากร 100,000 คน

และอัตราการเกิดมะเร็งในหญิงไทยอยู่ที่ 134.2 ต่อประชากร 100,000 คน

📌 หลักประกันสุขภาพของรัฐครอบคลุมการรักษามะเร็งหรือไม่?

เนื่องจากประเทศไทยมีหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้ามาตั้งแต่ปี 2545 แล้ว ซึ่งจะแบ่งเป็นประกันสุขภาพ 3 กลุ่มหลักๆ คือ

1.
หลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า ครอบคลุมประชากรราวๆ 48 ล้านคน
2.
ประกันสังคม ครอบคลุมประชากรราวๆ 10.6 ล้านคน
3.
ประกันสุขภาพของข้าราชการและครอบครัว ครอบคลุมประชากรราวๆ 4.4 ล้านคน

ประกันทั้ง 3 ประเภทนี้ครอบคลุมการรักษาโรคมะเร็งเกือบทุกชนิด ตั้งแต่ขั้นตอนการตรวจคัดกรอง, การรักษาด้วยการผ่าตัด เคมีบำบัด การฉายแสงร่วมกับการดูแลแบบประคับประคอง

📌 ที่ผ่านมารัฐมีนโยบายเกี่ยวกับการป้องกันและรักษามะเร็งอย่างไรบ้าง?

ปัญหาผู้ป่วยโรคมะเร็งถือเป็นการป่วยเรื้อรังที่อาจจะต้องใช้งบประมาณเพิ่มสูงขั้นเรื่อยๆ และจะกลายเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญของประเทศ ดังนั้นการจะใช้งบประมาณให้มีประสิทธิภาพที่สุดจึงต้องเริ่มตั้งแต่ตรวจคัดกรองมะเร็งให้ได้ตั้งแต่เนิ่นๆ เพื่อจะได้รักษาได้อย่างทันท่วงที

ที่ผ่านมารัฐบาลและกระทรวงสาธารณสุขเองก็ได้ให้ความสำคัญกับการพัฒนาระบบบริการบำบัดรักษาโรคมะเร็ง มีการยกระดับมาตรการตรวจคัดกรองผู้ป่วยมะเร็งหลายชนิดและมาตรการป้องกันมะเร็งตั้งแต่ระยะแรกเริ่ม ประกอบด้วย

1. การฉีดวัคซีน

มีการฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบ HBV ในเด็กแรกเกิด เพื่อป้องกันโรคมะเร็งตับ มาตั้งแต่ปี 2535 และตั้งแต่ปี 2561 จึงได้เริ่มฉีดวัคซีน HPV ให้กับเด็กผู้หญิงที่อายุ 9 - 11 ปี เพื่อช่วยลดอัตราการเกิดโรคมะเร็งปากมดลูกในอนาคต เนื่องจากมะเร็งทั้งสองชนิดนี้ เป็นมะเร็งไม่กี่ชนิดที่สามารถป้องกันด้วยการฉีดวัคซีนได้

2. แคมเปญต่อต้านการสูบบุหรี่

กฎหมายคุ้มครองสุขภาพของผู้ไม่สูบบุหรี่ในสถานที่สาธารณะถูกตั้งขึ้นมา ในปี 2535 และในปี 2540 ก็ได้ผ่านเป็นร่างกฎหมาย ซึ่งตอกย้ำให้เห็นถึงความมุ่งมั่นของไทยในการจัดหาพื้นที่ปลอดบุหรี่ มีการห้ามสูบบุหรี่ในห้องแอร์ รวมถึงการห้ามโฆษณาบุหรี่ และบังคับให้ผู้ผลิตต้องแจ้งองค์ประกอบของผลิตภัณฑ์ยาสูบ ไม่อนุญาตให้ติดตั้งตู้ขายบุหรี่อัตโนมัติ ห้ามขายบุหรี่ให้กับผู้เยาว์ อีกทั้งยังมีการเปิดคลินิกเลิกบุหรี่ในศูนย์สาธารณสุขทั่วประเทศ ทั้งนี้ก็เพื่อมุ่งหวังจะลดความเสี่ยงในการเกิดโรคมะเร็งปอดของคนไทย

3. การควบคุมและป้องกันโรคพยาธิใบ้ไม้ตับ ซึ่งเป็นปัจจัยหลักที่ก่อให้เกิดโรคมะเร็งท่อน้ำดี โดยรณรงค์ให้ประชาชนกินอาหารที่ปรุงสุก โดยเฉพาะในแถบภาคเหนือและภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ที่มีผู้ป่วยด้วยโรคมะเร็งท่อน้ำดีสูงกว่าภาคอื่นๆ

4. โปรโมทไลฟ์สไตล์ที่ดีต่อสุขภาพ

หลายคนน่าจะเคยได้ยินสโลแกน “ผักครึ่งหนึ่ง อย่างอื่นครึ่งหนึ่ง” ที่เคยโปรโมทเมื่อหลายสิบปีก่อน นั่นคือ ความพยายามจากทางสถาบันมะเร็งแห่งชาติและกระทรวงสาธารณสุข ที่สนับสนุนให้ประชาชนหันมากินอาหารอย่างถูกหลัก ลดพุง ลดโรค ซึ่งจะช่วยป้องกันการเกิดมะเร็งได้

5. การตรวจคัดกรองมะเร็งตั้งแต่เนิ่นๆ

ทั้ง 4 ข้อที่ผ่านมา เป็นวิธีการป้องกันไม่ให้เกิดมะเร็งตั้งแต่แรก แต่การตรวจคัดกรองมะเร็งเป็นการตรวจหาสัญญาณของอาการที่บ่งบอกถึงโรคมะเร็ง เพื่อให้สามารถรักษาได้ทัน ซึ่งปัจจุบันมีการคัดกรองมะเร็ง 3 ชนิดที่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ยืนยันว่าหากตรวจพบเร็วสามารถลดอัตราการเกิดมะเร็งและอัตราการตายได้ คือ มะเร็งปากมดลูก มะเร็งเต้านม และมะเร็งลำไส้ โดยผู้ที่อยู่ในช่วงอายุและเกณฑ์ที่กำหนด สามารถรับสิทธิตรวจคัดกรองมะเร็งได้ฟรี

6. นโยบายมะเร็งรักษาได้ทุกที่ ที่มีความพร้อม

โดยเริ่มนำมาใช้ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2564 ผู้ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นมะเร็งและมีสิทธิในระบบหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า สามารถเลือกเข้ารับการรักษาได้ทุกโรงพยาบาลที่มีความพร้อม เพื่อให้สามารถรักษาได้อย่างรวดเร็วและมีความต่อเนื่อง

📌 แนวโน้มผู้ป่วยมะเร็งในอนาคต

นายแพทย์วีรวุฒิ อิ่มสำราญ และ ดร.ศุลีพร แสงกระจ่าง จากสถาบันมะเร็งแห่งชาติ ได้ใช้ข้อมูลผู้ป่วยมะเร็งตั้งแต่ปี 2004 - 2015 เพื่อประมาณการจำนวนผู้ป่วยมะเร็งในปี 2025

จากข้อมูลการประมาณการ คาดว่าในปี 2025 จะมีผู้ป่วยโรคมะเร็ง 158,785 คน เป็นชาย 75,974 คน และเป็นหญิง 82,811 คน โดยคาดว่าจะมีผู้ถูกวินิจจัยว่าเป็นมะเร็งภายในปี 2025 ราวๆ 24,616 คน

สำหรับแนวโน้มของมะเร็งแต่ละชนิด คาดว่าผู้ป่วยมะเร็งปอดมีแนวโน้มลดลง ในขณะที่ผู้ป่วยมะเร็งลำไส้ใหญ่มีแนวโน้มเพิ่มขึ้น อาจเนื่องมาจากปัจจัยจากสิ่งแวดล้อม และพฤติกรรมการกินอาหารที่เปลี่ยนไป ส่วนโรคมะเร็งของผู้หญิงอย่างมะเร็งเต้านม ก็มีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว โดยพบว่า 55% ของผู้ป่วยด้วยโรคมะเร็งเต้านมเป็นผู้หญิงวัยก่อนหมดประจำเดือน อย่างไรก็ตามมีข่าวดี คือจำนวนผู้ป่วยมะเร็งปากมดลูกมีแนวโน้มลดลงอย่างมากในทุกจังหวัด

การคาดการณ์อย่างคร่าวๆ นี้จึงเป็นแนวทางที่หน่วยงานที่เกี่ยวข้องสามารถนำไปใช้วางแผนป้องกันและรักษาโรคมะเร็ง ที่มีแนวโน้มจะเพิ่มสูงขึ้นในอนาคต นอกจากนี้รัฐยังควรเพิ่มการสนับสนุนในเรื่องของงานวิจัยและนวัตกรรมที่จะเข้ามาช่วยเหลือผู้ป่วยมะเร็ง ในด้านการลดอัตราการเกิดโรค อัตราการตาย และช่วยให้ระบบสาธารณสุขสามารถให้บริการผู้ป่วยได้อย่างมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เพราะในอนาคตอันใกล้ที่ประเทศเราเต็มไปด้วยผู้สูงวัย ยิ่งมีโอกาสที่จะพบผู้ป่วยด้วยโรคมะเร็งมากขึ้นและกลายเป็นปัญหางบประมาณสาธารณสุขอย่างเรื้อรัง

ผู้เขียน : ชนาภา มานะเพ็ญศิริ Economist, Bnomics

ภาพประกอบ : จินดาวรรณ อรรถมานะ Graphic Designer, Bnomics

▶︎ ติดตามช่องทางของ Bnomics ได้ที่

Website : https://www.bnomics.co/

Facebook : https://www.facebook.com/Bnomics.co

Blockdit : https://www.blockdit.com/bnomics

Line OA : @Bnomics https://bit.ly/3eYkTJC

Youtube : https://www.youtube.com/bnomics

Twitter : https://twitter.com/bnomics_co

Bnomics - Bangkok Bank Economics

'Be an Economist for Everyone'

วิเคราะห์ เจาะทุกประเด็นเศรษฐกิจ ให้เป็นเรื่องง่ายสำหรับคุณ