อาชีพไหน 'เสี่ยงที่สุด' เมื่อ Automation มาถึง?
‘อีกไม่กี่ปีหุ่นยนต์จะแย่งงานเราไปจนหมด’
เราได้ยินประโยคทำนองนี้บ่อยๆ ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา มันอาจจะฟังดูน่าหวั่นสำหรับใครหลายๆ คน แต่ก็ต้องยอมรับจริงๆ ว่าเอไอ (AI) หุ่นยนต์ และเทคโนโลยีจะเข้ามามีบทบาทในทุกอุตสาหกรรมมากขึ้น แถมยังสร้างมูลค่าได้มากเสียด้วย
รายงานผลวิเคราะห์จาก PwC บริษัทที่ปรึกษาระดับโลก พบว่าเอไอ หุ่นยนต์ และการทำให้เป็นอัตโนมัติ (หรือที่จะเรียกตลอดในบทความนี้ว่า ‘Automation’) จะช่วยเพิ่ม GDP ให้ทั่วโลกถึง 15 ล้านล้านเหรียญเลยทีเดียว
ในสถานการณ์ที่เศรษฐกิจเติบโต ในอดีตนั้นจะมีความต้องการในตลาดแรงงานมากขึ้น หรือ เกิดอาชีพใหม่ๆ ในกรณีนี้ก็เช่นกัน รายงานพบว่าการเติบโตอันมหาศาลนี้ จะทำให้เกิดความต้องการในตลาดแรงงานจำนวนมาก
แต่ก็มีเรื่องน่ากังวล คือ งานไหนบ้างจะถูกเทคโนโลยีทดแทน?
รายงานของ PwC ได้วิเคราะห์รายละเอียดของงานกว่า 200,000 ตำแหน่ง จาก 29 ประเทศทั่วโลก เพื่อดูความเป็นไปได้ว่า Automation จะเข้ามาสร้างความเปลี่ยนแปลงอย่างไรในอีก 20 ปีข้างหน้า
มาดูกันดีกว่าว่ารายงานนี้พูดถึงประเด็นน่าสนใจอะไรบ้าง
1) การเปลี่ยนแปลง 3 ครั้งใหญ่
การเปลี่ยนแปลงโดย Automation ถูกแบ่งไว้เป็น 3 ครั้งใหญ่หรือ 3 ระลอกด้วยกัน ดังนี้
ครั้งที่ 1 : “Algorithm Wave”
เกิดในช่วงทศวรรษ 2020 ตอนต้น ในช่วงนี้จะเกิดการ Automation งานคำนวณที่ไม่ซับซ้อนและงานวิเคราะห์ข้อมูลที่มีโครงสร้างชัดเจน อย่างงานที่เกี่ยวกับการให้บริการด้านการเงิน
ครั้งที่ 2 : “Augmentation Wave”
เกิดในช่วงทศวรรษ 2020 ตอนปลาย งานรูทีนบางอย่าง เช่นการกรอกแบบฟอร์ม จะถูกทดแทนด้วยเทคโนโลยี ส่วนงานในสภาพแวดล้อมแบบกึ่งควบคุม (Semi-controlled) เช่น การย้ายสิ่งของในคลังสินค้า จะเป็นงานของหุ่นยนต์แทน ภาษาโปรแกรมบางภาษาจะถูกลดความสำคัญ เพราะงานบางอย่างถูกทำให้เป็นอัตโนมัติไปแล้ว และระบบคอมพิวเตอร์สามารถสร้างและเรียนรู้อัลกอริทึมด้วยตนเอง
การให้บริการด้านการเงินจะยังได้รับผลกระทบอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ระลอกแรก แต่ในระลอกที่ 2 นี้ งานเสมียน งานธุรการ การผลิต และการขนส่งจะเริ่มได้รับผลกระทบ
ครั้งที่ 3 : “Autonomy Wave”
เกิดในช่วงทศวรรษ 2030 ตอนต้นถึงกลาง ในช่วงนี้การ Automation จะเริ่มเข้ามามีบทบาทในงานที่ใช้แรงงาน ใช้ความชำนาญ และที่ต้องการความสามารถในการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้า
ในระลอกนี้ งานก่อสร้าง งานจัดการระบบน้ำ ระบบน้ำเสียและของเสีย และ งานขนส่งและจัดเก็บ จะถูกทดแทนด้วยเครื่องจักรและหุ่นยนต์อย่างเต็มรูปแบบ
2) อุตสาหกรรมใดบ้างที่ได้รับผลกระทบ
ทุกอุตสาหกรรมจะได้รับผลกระทบ แต่จะมากหรือน้อยนั้นขึ้นอยู่กับ ‘ประเภท’ ของอุตสาหกรรม และ ‘ช่วงเวลา’ ของการเปลี่ยนแปลง
ในระยะแรกๆ อุตสาหกรรมอย่างการให้บริการด้านการเงินจะได้รับผลกระทบมากที่สุด เพราะการใช้อัลกอริทึมจะนำไปสู่การวิเคราะห์และการประเมินที่รวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากกว่า
แต่ในระยะยาวที่การพัฒนาเทคโนโลยีการเดินทางแบบไร้คนขับสำเร็จ อาชีพในด้านการคมนาคมจะได้รับผลกระทบมากที่สุด ดังที่เห็นในกราฟว่าช่วงแรกๆ การคมนาคมไม่ได้รับผลกระทบมากนัก แต่ตั้งแต่ระลอก 2 ไปจนถึง 3 กลับกลายเป็นอุตสาหกรรมที่ได้รับผลกระทบสูงสุดจาก Automation โดยมีความเสี่ยงอยู่ที่ 50%
จริงอยู่ที่ว่าไม่มีงานใดที่ไม่ได้รับผลกระทบ แต่การแพทย์และสาธารณสุขจะได้รับผลกระทบน้อยกว่าภาคส่วนอื่นๆ เพราะงานเหล่านี้ต้องใช้ทักษะทางสังคมและการปฏิสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์ แน่นอนว่าในอนาคต เอไอและหุ่นยนต์จะเข้ามามีบทบาทสำคัญมากๆ ในวงการแพทย์ แต่จะเข้ามาเป็นเครื่องมือ ‘เพิ่มประสิทธิภาพ’ ให้หมอและพยาบาล มากกว่าการ ‘แทนที่’ บุคลากรเหล่านี้
อุตสาหกรรมอื่นๆ ที่ได้รับผลกระทบน้อยเช่นกัน ได้แก่ ด้านสังคมสงเคราะห์ และการศึกษา
3) ใครบ้างที่จะได้รับผลกระทบ
#ชายหรือหญิง
การศึกษาพบว่าในการเปลี่ยนแปลงระลอก 1 และ 2 เพศหญิงจะได้รับผลกระทบมากกว่าเพศชาย โดยในช่วงระลอกที่ 2 หรือทศวรรษ 2020 ตอนปลาย เพศหญิงจะได้รับผลกระทบมากถึง 25% ในขณะที่เพศชายจะอยู่ที่ประมาณ 16% เท่านั้น ที่เป็นเช่นนี้เพราะงานที่ถูก Automation ในช่วงแรกๆ เป็นงานเสมียนและงานธุรการ อย่างไรก็ตาม ในระยะยาวเพศชายจะได้รับผลกระทบมากกว่า (อยู่ที่ประมาณ 34%) เพราะในระลอกที่ 3 นั้นจะเริ่มมียานพาหนะไร้คนขับและเครื่องจักรที่มีประสิทธิภาพมากกว่าเดิม มาแทนที่แรงงานเพศชาย
#เด็กหรือแก่
หากดูที่ ‘อายุ’ เป็นเกณฑ์อาจไม่แตกต่างกันมากนัก เพราะทุกๆ วัยได้รับผลกระทบใกล้เคียงกัน โดยมีการคาดการณ์ว่าเมื่อถึงช่วงทศวรรษที่ 2030 ตอนกลาง คนหนุ่มสาว (อายุต่ำกว่า 25 ปี) และคนสูงอายุ (อายุมากกว่า 55 ปี) จะได้รับผลกระทบประมาณ 30% ขึ้นไป ในขณะที่คนวัยกลางๆ (อายุ 25-54 ปี) ได้รับผลกระทบน้อยกว่า 30% เล็กน้อย
#ระดับการศึกษา
ในการเปลี่ยนแปลงระลอกแรก กลุ่มคนที่มีการศึกษาปานกลางถึงสูง จะได้รับผลกระทบมากกว่ากลุ่มที่มีระดับการศึกษาต่ำ อย่างไรก็ตาม ในระยะยาว กลุ่มคนที่มีระดับการศึกษาต่ำจะได้รับผลกระทบมากเกือบ 50% และตามมาด้วยกลุ่มระดับการศึกษาปานกลาง (≈ 38%) ในขณะที่กลุ่มระดับการศึกษาสูง จะได้รับผลกระทบราวๆ 12% เท่านั้น
4) รัฐบาลจะรับมืออย่างไร
จริงอยู่ที่หลายคนกังวลว่าจะถูก ‘แย่งงาน’ แต่ถ้าหากประเทศของเราขับเคลื่อนด้วยความกลัว ไม่ยอมเรียนรู้และไม่ยอมนำเข้าเทคโนโลยีใหม่ๆ อาจจะเสียโอกาสดีๆ และต้องตามหลังประเทศอื่นๆ เพราะไม่ว่าจะช้าหรือเร็ว เอไอและหุ่นยนต์จะเข้ามามีบทบาทมากขึ้นในชีวิตเราแน่นอน
ดังนั้นจะดีกว่าไหมหากเราเตรียมรับมือตั้งแต่วันนี้?
จากผลการศึกษา เราจะเห็นได้ว่าการลงทุนในการศึกษา การพัฒนาทักษะเดิม (Upskill) หรือการเพิ่มเติมทักษะใหม่ (Reskill) นั้นสำคัญมาก ในการตอบรับความเปลี่ยนแปลงด้านเทคโนโลยีนี้ โดยเฉพาะทักษะทางด้านดิจิทัล ทักษะด้าน STEM และซอฟต์สกิล อย่างความคิดสร้างสรรค์ ความยืดหยุ่น และการแก้ไขปัญหา
อีกหน้าที่สำคัญของภาครัฐ คือ การสร้างความเท่าเทียมเมื่อเทคโนโลยีใหม่ๆ เข้ามาถึง ไม่ว่าจะเป็นเอไอ หุ่นยนต์ หรือเครื่องมืออื่นๆ ทุกภาคส่วนและทุกอุตสาหกรรมต้องสามารถเข้าถึงได้อย่างเท่าเทียมกัน ซึ่งจะเป็นโจทย์ที่ยากไม่น้อยสำหรับรัฐบาลเลย
แม้งานบางอย่างจะหายไปในอนาคต แต่เชื่อเถอะว่าหากเศรษฐกิจดีขึ้นอย่างก้าวกระโดดด้วยเทคโนโลยีเหล่านี้ จะมีงานใหม่ๆ เกิดขึ้นเพื่อรองรับแรงงานแน่นอน อย่างไรก็ตาม งานใหม่นี้อาจจะต้องการ ‘ทักษะใหม่’ และทักษะเดิมที่เรามีคงไม่เพียงพอ
ดังนั้นสิ่งที่เราทำได้ในฐานะปัจเจกบุคคล คือ การฝึกตัวเองให้เป็นนักเรียนรู้ตลอดชีวิต (Lifelong Learners) ที่พร้อมจะเรียนรู้ทักษะใหม่ๆ ตลอดเวลา แม้ว่าโลกจะเปลี่ยนไปแค่ไหนนั่นเอง
อ้างอิง:
รายงาน Will Robots Really Stedl Our Jobs? : An international analysis of the potential long term impact of automation จาก PwC
เนื้อหาอื่นๆ ที่น่าสนใจ
Lifelong Learners 101: อะไรเป็น 'ตัวกระตุ้น' ให้เราเรียนรู้ได้ตลอดชีวิต? >> https://bit.ly/3EFN5fw
อายุเท่าไรก็เรียนได้! พัฒนาทักษะและความรู้ ด้วย ‘Lifelong Education’ >> https://bit.ly/3wbsYDE
#missiontothemoon
#missiontothemoonpodcast
#reskill
- 66
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
