[ลงทุนแมน] รถยนต์ EV กำลังท้าทาย อุตสาหกรรมรถยนต์ไทย ตั้งแต่เกิดการแพร่ระบาดของโควิด 19 มาจนถึงวันนี้ หลายคนคงเห็นว่าอุตสาหกรรมยานยนต์ไทย เจอความท้าทายอย่างมาก

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

ลงทุนแมน

ยืนยันแล้ว

•

16 พ.ค. 2022 เวลา 02:50 • ธุรกิจ

รถยนต์ EV กำลังท้าทาย อุตสาหกรรมรถยนต์ไทย

ตั้งแต่เกิดการแพร่ระบาดของโควิด 19 มาจนถึงวันนี้

หลายคนคงเห็นว่าอุตสาหกรรมยานยนต์ไทย เจอความท้าทายอย่างมาก

จากปัญหาต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็น ปัญหาขาดแคลนชิป, ปัญหาด้านซัปพลายเชนและโลจิสติกส์,

ปัญหาขาดแคลนตู้คอนเทนเนอร์ สำหรับขนส่งวัตถุดิบ รวมไปถึงราคาต้นทุนวัตถุดิบ ที่ใช้ในอุตสาหกรรมชิ้นส่วนยานยนต์ที่มีการปรับตัวขึ้น

หลายคนอาจคิดว่า เมื่อวิกฤติโควิด 19 ค่อย ๆ คลี่คลายไปในทางที่ดีขึ้น

ปัญหาที่ว่ามานี้ ก็น่าจะคลี่คลายในไม่ช้า และอุตสาหกรรมยานยนต์ไทย ก็น่าจะค่อย ๆ ฟื้นตัวกลับมา

แต่รู้หรือไม่ว่า

ความจริงแล้วสิ่งที่ดูเหมือนว่า เป็นปัญหา และเป็นความท้าทาย ต่ออุตสาหกรรมยานยนต์ไทยอย่างแท้จริง

คือ การเปลี่ยนผ่านของอุตสาหกรรม จากรถยนต์แบบเครื่องยนต์สันดาปภายใน (Internal Combustion Engine)

ไปสู่รถยนต์ที่ใช้พลังงานไฟฟ้า (Electric Vehicles)

ทำไม เรื่องนี้ถึงสร้างความท้าทาย ให้แก่อุตสาหกรรมยานยนต์ และเศรษฐกิจของไทยในอนาคต

ลงทุนแมนได้เจอข้อมูลที่น่าสนใจจาก KKP Research จึงอยากจะมาเล่าให้ฟัง

หากพูดถึงอุตสาหกรรมยานยนต์ไทย เราสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ส่วน คือ

- อุตสาหกรรมยานยนต์

- อุตสาหกรรมชิ้นส่วนยานยนต์

โดยในช่วงที่ผ่านมาหลายทศวรรษนั้น การเติบโตของอุตสาหกรรมยานยนต์ไทย

เป็นผลมาจาก การลงทุนทางตรงและการย้ายฐานการผลิต ของบริษัทผลิตรถยนต์ต่างชาติ โดยเฉพาะญี่ปุ่นที่เริ่มเข้ามายังประเทศไทย ตั้งแต่ช่วงปลายทศวรรษ 1980

นอกจากนี้ ยังมีมาตรการของภาครัฐที่พยายามดึงดูดการลงทุนจากต่างประเทศ

ยกตัวอย่างเช่น ด้วยมาตรการทางภาษีต่าง ๆ

แล้วอุตสาหกรรมยานยนต์ของไทยในปัจจุบัน เป็นอย่างไร ?

ในปี 2562 อุตสาหกรรมยานยนต์ของไทย มีผู้ประกอบการในห่วงโซ่อุปทานการผลิตกว่า 2,400 ราย

ขณะที่ในปัจจุบัน มีจำนวนแรงงานในอุตสาหกรรมสูงถึง 700,000 ถึง 800,000 คน

ในปี 2564 ประเทศไทยผลิตรถยนต์รวมทั้งหมด 1.68 ล้านคน โดยแบ่งได้เป็น

- 57% เป็นการผลิตเพื่อส่งออก

- 43% เป็นการผลิตเพื่อจำหน่ายภายในประเทศ

จะเห็นได้ว่าการผลิตเกินกว่าครึ่งนั้น เป็นการผลิตเพื่อส่งออก

ดังนั้น ความต้องการในตลาดต่างประเทศคือ จุดสำคัญที่จะชี้ถึงทิศทางในอนาคตของอุตสาหกรรมนี้

ในปี 2564 มูลค่าการส่งออกยานพาหนะ อุปกรณ์และส่วนประกอบนั้น มีมูลค่าสูงถึง 1.2 ล้านล้านบาท

ซึ่งคิดเป็นสัดส่วนกว่า 14% ของมูลค่าการส่งออกทั้งหมด

ซึ่งหมายความว่า อุตสาหกรรมยานยนต์ไทย

นับเป็นหนึ่งในสินค้าส่งออก ที่ช่วยนำรายได้เข้าประเทศมาอย่างยาวนาน

และถือเป็นอุตสาหกรรม ที่มีบทบาทในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจไทยพอสมควร

อย่างไรก็ตาม หากเราย้อนกลับไปในปี 2556 หรือเมื่อประมาณ 9 ปีก่อน ประเทศไทยเคยทำสถิติผลิตรถยนต์รวมกันทั้งหมด เกือบ 2.5 ล้านคัน เทียบกับปีล่าสุดที่ 1.68 ล้านคัน

นั่นเท่ากับว่า ในรอบเกือบ 10 ปีที่ผ่านมา ปริมาณการผลิตรถยนต์ของไทยนั้น ลดลงไปเกือบ 1 ล้านคัน

ซึ่งหากเราลองย้อนกลับไปดูข้อมูล ในช่วงปี 2559 ถึงปี 2563

ก็จะพบว่า สัดส่วนการส่งออกรถยนต์ของไทยในตลาดโลก ลดลงจาก 1.7% เหลือเพียง 1.3% เท่านั้น

โดยปัญหานี้เกิดมาจากหลายสาเหตุด้วยกัน เช่น

คู่แข่ง โดยเฉพาะประเทศจีน และประเทศอินโดนีเซีย ที่เข้ามาแย่งชิงส่วนแบ่งในตลาดรถยนต์มากขึ้น

แต่สิ่งที่เป็นปัญหาใหญ่ และเป็นความท้าทายของไทย คงหนีไม่พ้นเรื่อง

แนวโน้มการใช้รถยนต์ไฟฟ้า (EV) ในต่างประเทศ ที่กำลังได้รับความนิยมสูงขึ้นอย่างก้าวกระโดด

จนทำให้ ความจำเป็นในการนำเข้ารถยนต์แบบเครื่องยนต์สันดาปภายใน

ที่ไทยเชี่ยวชาญและผลิตอยู่ในปัจจุบัน มีแนวโน้มลดลง ทั้งในปัจจุบันและในอนาคต

รู้หรือไม่ว่า ในปี 2564 ยอดจำหน่ายรถยนต์ไฟฟ้า (EV) จากทั่วโลก อยู่ที่ประมาณ 6.5 ล้านคัน

คิดเป็นการเติบโตเพิ่มขึ้นกว่า 2 เท่าจากปี 2563

ในปัจจุบัน มีจำนวนรถยนต์ไฟฟ้าทุกประเภทจากทั่วโลก นับรวมกันได้ 16 ล้านคัน

และถ้าถามว่ารถยนต์ไฟฟ้าประเภทไหน เป็นที่นิยมมากที่สุด ?

คำตอบคือ รถยนต์ไฟฟ้าแบบ Battery Electric Vehicle (BEV)

หรือ รถยนต์ที่ขับเคลื่อนด้วยไฟฟ้า 100%

ซึ่งปัจจุบันมีผู้ใช้งานประมาณ 11 ล้านคัน หรือคิดเป็นสัดส่วนประมาณ 69% ของรถยนต์ไฟฟ้าทั้งหมด

ที่น่าสนใจไปกว่านั้นคือ รถยนต์ไฟฟ้าประเภท BEV ยังมีการเติบโตอย่างก้าวกระโดดอีกด้วย

จากในปี 2559 ที่มีจำนวนการใช้งานรถยนต์ไฟฟ้าประเภท BEV อยู่ที่ 1.6 ล้านคัน เทียบกับปัจจุบันที่ 11 ล้านคัน

คิดเป็นการเติบโต 8 เท่า ภายในระยะเวลาเพียง 5 ปี

นอกจากนี้รถยนต์ไฟฟ้าประเภท BEV เป็นรถยนต์ไฟฟ้าที่มีมอเตอร์ไฟฟ้าขับเคลื่อนเพียงอย่างเดียว ทำให้ไม่มีการปลดปล่อยมลพิษและคาร์บอนไดออกไซด์จากรถยนต์โดยตรง

ซึ่งเรื่องนี้ยิ่งเป็นการสนับสนุนมาตรการ “การใส่ใจสิ่งแวดล้อม” ที่หลาย ๆ ประเทศเริ่มใช้กันบ้างแล้ว

ส่งผลให้ประชาชนหันมาใช้รถยนต์ไฟฟ้ามากขึ้น

ดังนั้น จึงไม่น่าแปลกที่แนวโน้มความต้องการรถยนต์ไฟฟ้าในอนาคต จะเติบโตสวนทางกับความต้องการรถยนต์แบบเครื่องยนต์สันดาปภายในที่จะค่อย ๆ ลดลง

เมื่อความต้องการรถยนต์แบบเครื่องยนต์สันดาปภายใน จากตลาดต่างประเทศมีแนวโน้มลดลง

ประเทศไทยซึ่งมีการผลิตรถยนต์ส่งออกกว่า 57% ย่อมได้รับผลกระทบนี้

ซึ่งแน่นอนว่า จะทำให้รายได้จากการส่งออกยานพาหนะ อุปกรณ์และส่วนประกอบ

นั้นมีโอกาสลดลง และอาจส่งผลกระทบต่อการเติบโตของ GDP ได้เช่นกัน

อีกประเด็นคือ การที่ประเทศไทยยังขาดปัจจัยสำคัญ อย่างเทคโนโลยีและทรัพยากร จนอาจทำให้ประเทศไทยไม่ได้ประโยชน์ในห่วงโซ่อุปทาน ของอุตสาหกรรมรถยนต์ไฟฟ้าที่กำลังเติบโต เมื่อเทียบกับคู่แข่งสำคัญ อย่างประเทศจีนและอินโดนีเซีย

อย่างในกรณีของประเทศจีนนั้น ได้มีการพัฒนาเทคโนโลยีแบตเตอรี่ที่ทันสมัย

และครองห่วงโซ่การผลิตแบตเตอรี่ตั้งแต่ต้นน้ำจนถึงปลายน้ำ

ยกตัวอย่างเช่น การใช้เทคโนโลยีในการผลิตแบตเตอรี่แบบรีไซเคิล (Battery Recycling)

ซึ่งปัจจุบันจีนมีส่วนแบ่งในตลาดนี้ สูงถึง 80% ซึ่งการที่ต้องผลิตแบตเตอรี่ประเภทนี้ เนื่องจากแร่สำคัญในการผลิตแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า อย่างนิกเกิลและลิเทียมซึ่งถือเป็นแร่ที่หายาก

หรือในกรณีของประเทศอินโดนีเซียนั้น เป็นประเทศที่มีความได้เปรียบในด้านทรัพยากร เนื่องจากมีแหล่งนิกเกิลที่ใหญ่ที่สุดในโลก มากถึง 30% จากแหล่งแร่สำรองทั้งหมด

ยังไม่รวมต้นทุนค่าแรงของอินโดนีเซีย ที่ถูกกว่าประเทศไทยกว่า 3 เท่า ทำให้บริษัทรถยนต์ชั้นนำหลายราย มีการเข้าไปลงทุนในอินโดนีเซียมากขึ้นในช่วงที่ผ่านมา

นอกจากนี้ การที่ฐานการผลิตรถยนต์ส่วนใหญ่ในประเทศไทยนั้น เป็นบริษัทรถยนต์สัญชาติญี่ปุ่น ซึ่งมีการขยับตัวเข้าสู่การผลิตรถยนต์ไฟฟ้า ช้ากว่าค่ายรถยนต์จากยุโรปและสหรัฐอเมริกา หรือแม้แต่จีน

ทำให้การลงทุน การพัฒนา และการผลิตรถยนต์ไฟฟ้าในประเทศไทย มีพัฒนาการที่ช้ากว่าในหลายประเทศ

อ่านมาถึงตรงนี้เราจะเริ่มเห็นแล้วว่า

การเติบโตของอุตสาหกรรมรถยนต์ไฟฟ้า จะส่งผลกระทบต่ออุตสาหกรรมยานยนต์ไทยทั้งระบบ

ตั้งแต่บริษัทที่ผลิตรถยนต์ที่มีฐานการผลิตในประเทศไทย ไปจนถึงธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการผลิตชิ้นส่วนยานยนต์

โดยเฉพาะผู้ประกอบการในกลุ่มหลัง

ซึ่งถือเป็นกลุ่มผู้ผลิตที่เปราะบาง และจะได้รับผลกระทบอย่างรุนแรง ต่อการเปลี่ยนแปลงในครั้งนี้

เนื่องจากเป็นผู้ประกอบการ ที่มีผลิตภาพแรงงานต่ำ มีทุนสำรองน้อย

และด้วยความที่อุตสาหกรรมยานยนต์ของไทยนั้น มีความสำคัญต่อเศรษฐกิจ

การเปลี่ยนแปลงในครั้งนี้ จะทำให้เศรษฐกิจไทย เจอความท้าทายอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

ดังนั้น จึงเป็นเรื่องสำคัญที่ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ต้องเตรียมตัวรับมือกับการเปลี่ยนแปลงในครั้งนี้ให้ดี เช่น ในกรณีของผู้ประกอบการและแรงงาน ก็ต้องปรับตัวเร่งยกระดับทักษะ ด้านเทคโนโลยี ด้านคอมพิวเตอร์ หรือแม้แต่ด้านภาษา