😖คนท้อง-ท้องผูก
🤰คนท้องเกิดอาการท้องผูกจากการเปลี่ยนแปลงสรีระทางกายจนทำให้ลำไส้ใหญ่ส่วนปลายถูกเบียด รวมทั้งฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนเปลี่ยนแปลง ทำให้ลำไส้เคลื่อนไหวได้ช้าลง ซึ่งสามารถรักษาได้ด้วยยาระบายบางชนิด
1️⃣การรักษาหลัก (1st line treatment)
ยาระบายที่ออกฤทธิ์โดยการเพิ่มปริมาณอุจจาระ/Bulk-forming laxatives อาทิเช่น
ไฟเบอร์จากเมล็ดเทียนเกล็ดหอย (psyllium husk)
หรือเมทิลเซลลูโลส (methylcellulose)
ยาระบายชนิดนี้เมื่อถูกน้ำจะพองตัวและอุ้มน้ำไว้ในลำไล้ ทำให้อุจจาระมีลักษณะเป็นก้อนนิ่มขึ้นและเพิ่มปริมาณอุจจาระ ซึ่งช่วยกระตุ้นการทำงานของลำไส้ให้ขับถ่ายได้ง่ายขึ้น
ใช้ได้ในหญิงตั้งครรภ์และให้นมบุตร เนื่องจากยาไม่ถูกดูดซึมจากทางเดินอาหารและไม่กระจายผ่านน้ำนมไปสู่ทารก
ยากลุ่มนี้ส่วนใหญ่อยู่ในรูปยาผง
ให้ละลายผงยาในน้ำเย็นอย่างน้อย 1 แก้ว (240 มิลลิลิตร)
คนให้ละลายเข้ากันดี
จากนั้นดื่มให้หมดแก้วโดยทันทีและต้องดื่มน้ำตามอีกอย่างน้อย 1 แก้ว รวมถึงควรดื่มน้ำให้เพียงพอในระหว่างวัน ประมาณ 8-10 แก้วต่อวัน (2-2.4 ลิตร) เนื่องจากหากดื่มน้ำไม่เพียงพออาจทำให้ยาอุดตันในลำไส้ ส่งผลให้อุจจาระแข็งและถ่ายยากมากขึ้น
ข้อควรคำนึงในการรับประทาน
❌ไม่ควรกินก่อนนอน เนื่องจากเพิ่มโอกาสอุดตันในลำไส้
❌ห้ามผสมยาในน้ำร้อน เนื่องจากทำให้ผงยาไม่ละลายและกลายเป็นวุ้น
✔️ให้กินยาหลังผสมโดยทันที ไม่ตั้งทิ้งไว้จนกลายเป็นวุ้น หรือเป็นของเหลวที่มีความข้นหนืด
✔️กินห่างจากยาอื่นอย่างน้อย 2 ชั่วโมง
เนื่องจากยาระบายชนิดนี้อาจถูกย่อยสลายโดยแบคทีเรียภายในลำไส้แล้วเกิดเป็นแก๊ส ส่งผลให้มีอาการท้องอืดหรือปวดท้องได้ อาการไม่พึงประสงค์นี้ที่พบได้ทั่วไปหลังเริ่มใช้ยาในช่วงแรก และต่อมามักมีอาการดีขึ้น
2️⃣การรักษาอันดับสอง (2nd Line: add Lactulose)
ในกรณีที่ใช้การรักษาหลักแล้วยังมีอาการท้องผูก ให้เพิ่มยาชนิดที่ 2 เข้าไปในการรักษา นั่นคือ แลคตูโลส
แลคตูโลส เป็นน้ำตาลโมเลกุลคู่ ที่ไม่ถูกย่อยและไม่ถูกดูดซึมในทางเดินอาหาร
แลคตูโลส จะถูกย่อยโดยแบคทีเรียในลำไส้ใหญ่ ได้เป็นกรดไขมันสายสั้น (short-chain fatty acid) ที่มีความเป็นกรดเพิ่มขึ้น ซึ่งเป็นสภาวะที่เพิ่มการดูดน้ำเข้ามาในโพรงลำไส้ใหญ่ กระตุ้นการเคลื่อนตัวของลำไส้ ทำให้ขับถ่ายได้สะดวกขึ้น
ปกติจะออกฤทธิ์ภายใน 8–12 ชั่วโมง แต่อาจใช้เวลาถึง 2 วันก่อนที่อาการท้องผูกจะดีขึ้น
3️⃣การรักษาลำดับที่ 3
3rd line: add Stimulant laxatives
Bisacodyl
Glycerol suppository
Senna – avoid near term, or if a history of unstable pregnancy
ในกรณีที่เพิ่มแลคตูโลสเข้าไปในการรักษาแล้วยังไม่ดีขึ้น จึงค่อยเพิ่มยาระบายที่มีฤทธิ์แรงขึ้น ไม่ว่าจะเป็นบิซาโคดิล ยาระบายมะขามแขก หรือยาเหน็บกลีเซอรีน ซึ่งเป็นยาระบายชนิดกระตุ้นการทำงานของลำไส้
ถูกดูดซึมเข้าระบบร่างกายได้บ้างในปริมาณที่ถือว่าไม่มาก และไม่พบว่ายาทำให้เกิดผลเสียต่อทารกในครรภ์ เมื่อมารดาใช้ยาเหล่านี้เป็นครั้งคราว
ไม่แนะนำให้ใช้ประจำ
ควรหลีกเลี่ยงในขณะใกล้คลอด หรือในผู้ที่ตั้งครรภ์ผิดปกติ
ยาในกลุ่มนี้มีฤทธิ์แรงและออกฤทธิ์ได้เร็ว ไม่เหมาะที่จะใช้เป็นเวลานานเนื่องจากเสี่ยงต่อการขาดสารอาหาร และการเสียสมดุลอิเล็กโทรไลต์ นอกจากนี้การใช้เป็นเวลานานอาจรบกวนระบบประสาทในทางเดินอาหาร (enteric nervous system) ด้วยเหตุนี้จึงมักใช้ยากลุ่มนี้ไม่เกิน 4 สัปดาห์
ยาในกลุ่มนี้เริ่มเห็นผลในการช่วยขับถ่ายภายใน 6-12 ชั่วโมงหลังกินยา
4️⃣ในกรณีที่ใช้ยาระบายชนิดกระตุ้นการทำงานของลำไส้แล้วยังไม่ได้ผล ให้หยุดใช้ยาในกลุ่มที่3 แล้วเปลี่ยนไปใช้ยากิน docusate sodium ซึ่งเป็นยาที่ไปลดแรงตึงผิวของอุจจาระ ช่วยให้อุจจาระเหลวและขับถ่ายง่ายขึ้น ไม่ถูกดูดซึมเข้าระบบร่างกาย โดยยาให้ผลช่วยขับถ่ายภายใน 1-2 วันหลังใช้ยา
⏺️NHS ระบุให้ใช้เฉพาะยาระบายตามที่กำหนด ห้ามใช้ยาระบายชนิดอื่นนอกเหนือจากนี้ การใช้ยาระบายอื่นต้องอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์
ℹ️NOTE
1.ยาระบาย MOM (Milk of magnesia) เป็นยาระบายที่มีฤทธิ์แรง ไม่แนะนำให้ใช้ในหญิงมีครรภ์ เนื่องจากเสี่ยงต่อการเกิดภาวะมดลูกหดรัดตัวก่อนกำหนดคลอด(premature uterine contractions) การใช้ยาจึงจำเป็นต้องชั่งน้ำหนักระหว่างข้อดีข้อเสียที่จะเกิดขึ้น
2.ไม่แนะนำให้ใช้ยาระบายชนิดสวนทวาร เนื่องจากมีข้อมูลน้อย รวมทั้งยาสวนทวารมีฤทธิ์กระตุ้นลำไส้ อาจทำให้เกิดการสูญเสียน้ำอย่างมากได้ จึงใช้ในกรณีการเตรียมคนไข้ เช่น การผ่าตัด หรือ การผ่าท้องคลอด ในกรณีที่อุจจาระแข็งมากๆ แนะนำให้ไปโรงพยาบาล
3.ยาระบายรุ่นใหม่ ได้แก่ lubiprostone และ prucalopride ไม่แนะนำให้ใช้ในหญิงตั้งครรภ์ เนื่องจากไม่มีการศึกษาในมนุษย์ จากการศึกษาในสัตว์ทดลอง พบว่า prucalopride ไม่เกิดพิษต่อตัวอ่อน อย่างไรก็ตาม มีรายงานการเกิดภาวะแท้งในหญิงตั้งครรภ์ขณะที่ได้รับ prucalopride ส่วน lubiprotone พบรายงานการเกิดพิษต่อตัวอ่อนในการศึกษาในสัตว์ทดลอง
4.ยาระบายควรใช้เป็นครั้งคราว หยุดใช้เมื่ออาการท้องผูกทุเลาลง ในระยะยาวควรรักษาอาการท้องผูกโดยไม่ใช้ยาด้วยการปรับพฤติกรรมด้านการบริโภคอาหาร ดื่มน้ำให้มากพอเพื่อให้อุจจาระอ่อนนุ่มถ่ายง่าย ออกกำลังกาย และเคลื่อนไหวร่างกายอยู่เสมอ เพื่อให้ลำไส้เคลื่อนไหวได้ดีขึ้นหรือใช้ทางเลือกอื่นเสริม เช่น น้ำลูกพรุน โปรไบโอติก เม็ดเชีย หรือ อเคเชีย ไฟเบอร์
5.สำรวจว่ามียาที่ทำให้ท้องผูกด้วยหรือไม่ เช่น แคลเซียม ธาตุเหล็ก ถ้าจำเป็นอาจต้องให้แพทย์ปรับขนาดยา หรือเปลี่ยนยา
😄มีปัญหาเรื่องการใช้ยา เชิญปรึกษาเภสัชกร
.
.
💢
ภาพจาก
Managing Constipation in Pregnancy and Breast feeding V2.pdf
อ่านเพิ่มเติม
Review Article การจัดการภาวะท้องผูกเรื้อรังสำหรับเภสัชกรชุมชน
.
.
.
.
.
.
POSTED 2023.05.25
บทความอื่น
ยาที่ทำให้ท้องผูก
ยาระบาย
ยาสวนทวาร
🍌ก็แค่ยาระบาย เรื่องกล้วยๆ - milk of magnesia
🔰Forlax®
📌ไฟเบอร์สำหรับคนเป็นท้องผูก
😰ท้องผูกเรื้อรัง
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
