มนต์รักอกสามศอก ทำไมกรีกโบราณถึงมีหน่วยรบชายรักชาย?
หลาย ๆ คนชอบพูดกันว่า "หางานที่คุณรัก แล้วคุณจะไม่ต้องทำงานไปตลอดขีวิต" ผมคงตอบไม่ได้ว่ามันจริงหรือเปล่า คงได้แต่ถามเพิ่มไปอีกว่า
"แล้วถ้าคุณทำงานกับคนที่คุณรักล่ะ?"
นี่คงเป็นคำถามที่นักประวัติศาสตร์อยากถาม นายพลเพโลพีดาส (Pelopidas) จากกรีกโบราณปี ค.ศ 375 ตอนที่เขาตั้งหน่วยรบพันธะศักดิ์สิทธิ์แห่งธีบส์ (the Sacred Band of Thebes) ขึ้นมา
เพื่อให้เมื่องธีบส์ (Thebes) ของเค้าต่อกรกับกองทัพรัฐสปาร์ตา (Sparta) ได้ เพโลพีดาสได้เลือกนักรบที่เก่งที่สุดในเมืองของเค้ามา 150 คู่ 300 นาย ทุกคู่ถูกเลือกด้วยความสามารถในการรบและความสัมพันธ์ที่ชายทั้งสองมีต่อกันและกัน
การตัดสินใจของนายพลเพโลพีดาสย่อมถูกตั้งคำถามแม้แต่ในสมัยของเค้า เพราะกองทัพมืออาชีพเป็นเรื่องที่ผิดปกติอย่างมากในยุคกรีกโบราณ! เรื่องความสัมพันธ์ของเหล่าทหารเป็นเรื่องรองลงไปพอสมควรในสายตาชาวกรีก ซึ่งทางผมก็อยากจะขออ้อมมาเล่าเพิ่มซักหน่อย
ว่าด้วยเรื่องความสัมพันธ์ชายชายในกรีกโบราณ
มุมมองต่อเพศสภาพที่เรามี ณ ปัจจุบันนั้นไม่ได้มีมานานแต่กาลก่อนและเปลี่ยนไปตามสังคมและยุคสมัย ความสัมพันธ์ชาย-ชายในสังคมกรีกโบราณเป็นเรื่องยอมรับได้ นอกจากการจับคู่ของคนวัยใกล้ ๆ กันแล้ว เด็กหนุ่ม (มักจะหมายถึงชายหนุ่มอายุน้อยที่ยังไว้เคราได้ไม่เต็มคอ) ก็สามารถที่จะมีชายอายุมากกว่าเป็นที่ปรึกษาชีวิตการงานและคู่หลับนอนได้ด้วย ในทุกกรณีที่ว่ามา ชายทั้งสองสามารถที่จะชอบพอกับผู้หญิงและแต่งงานมีครอบครัวได้ทั้ง ๆ ที่ยังคงความสัมพันธ์ชายชายนี้ไว้อย่างเปิดเผยโดยไม่มีใครกังขา ด้วยบริบทของสมัยนั้น จุดประสงค์ของครอบครัวคือการผลิตทายาทโดยไม่ได้เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ทางเพศของฝั่งชาย
กลับมาเรื่องธีบส์ต่อ แล้วทำไมการตั้งกองทัพถึงเป็นเรื่องพิสดาร?
สิ่งที่แหวกตำราที่สุดของกองพันธะศักดิ์สิทธิ์คือการที่มันเป็นกองทหารมืออาชีพ รัฐกรีกส่วนใหญ่จะไม่มีใครทำงานเป็นทหารเต็มเวลา ชายทุกคนจะทำงานอื่น ๆ ยามสงบสุขและรบเป็นทหารเกณฑ์ยามสงครามเท่านั้น สู้เสร็จก็กลับไปทำนาปั้นหม้อต่อ เมืองสปาร์ตาแหวกครรลองนี้โดยการใช้แรงงานทาสและไพร่ฮีลอต (helot) จำนวนมหาศาลทำงานในขณะที่พลเมืองชายทุกคนใช้เวลาฝึกรบและเป็นทหารในกองทัพเต็มตัว ทำให้ได้กองทัพที่มีคุณภาพและใหญ่กว่าคนอื่น
สิ่งที่เพโลพีดาสทำจึงเป็นการผสมวิถีทางของเมืองกรีกอื่น ๆ และสปาร์ตา แม้ทหารธีบส์ส่วนใหญ่จะยังเป็นทหารเกณฑ์อยู่ กองทัพพันธะศักดิ์สิทธิ์จะมีหน้าที่ฝึกรบเต็มเวลาเพื่อเป็นเสมือนหน่วยรบพิเศษยามจำเป็น และนี่อาจจะเป็นเหตุผลที่เพโลพีดาสเลือกที่จะสร้างกองทัพนี้จากคู่รักทหารหาญก็ได้
สงครามระหว่างเมืองกรีกด้วยกัน (ซึ่งเกิดขึ้นบ่อยกว่าที่คุณคิดมาก ๆ) คือการตั้งขบวนโล่และหอกเป็นแนวยาวเพื่อปะทะกับขบวนทัพแบบเดียวกันของฝ่ายตรงข้าม ผู้ชนะคือผู้ที่รักษาขบวนได้ดีและนานที่สุดเพื่อรอจังหวะขบวนแตกสังหารศัตรู นักคิดทั้งปัจจุบันและร่วมสมัยคาดเดาว่าการที่ทหารในหน่วยพันธะศักดิ์สิทธิ์ต้องรบข้างคนรักของตนนั้นเป็นการสร้างแรงจูงใจไม่ให้ใครกล้าแตกขบวนทิ้งคนรักข้างกาย ส่งผลให้ได้กองทัพที่มีประสิทธิภาพมากกว่าคนอื่น
โดยรวมวิธีคิดของเพโลพีดาสก็ดูจะได้ผล ในสงครามของธีบส์กับรัฐสปาร์ตา (สาเหตุหลักที่กองทัพพันธะศักดิ์สิทธิ์ถูกตั้งขึ้นมาตั้งแต่ตอนแรก) หน่วยรบนี้สามารถปราบทหารสปาร์ตาที่มีจำนวนมากกว่าได้ เป็นตัวแปรสำคัญในยุทธการหลาย ๆ ครั้งของธีบส์ และผลักเมืองนี้ขึ้นมาเป็นผู้เล่นสำคัญในเกมส์การเมืองระหว่างรัฐกรีกทั้งหลาย แม้เพโลพีดาสจะตายในสงครามอื่นหลังชนะสปาร์ตาได้ หน่วยรบพิเศษของเค้าก็จะอยู่เคียงข้างธีบส์ต่อไปอีกหลายสิบปี
แล้วเกิดอะไรขึ้น…?
แม้จะรบเก่งแค่ไหนแต่ก็ไม่มีใครชนะได้ตลอดไป สุดท้าย ด้วยประวัติเกือบ 40 ปี กองทหารพันธะศักดิ์สิทธิ์ทุกนายจะตายในการรบครั้งใหญ่กับกองทัพมาซีโดเนีย (Macedonia - แคว้นใกล้เคียงกับกรีกที่มีวัฒนธรรมคล้ายกัน แต่มักจะโดนรัฐกรีกมองว่าเป็นพวกหลังเขา) ที่ยกเข้ามาสยบหัวเมืองใหญ่ต่าง ๆ ของกรีก รวมไปถึงธีบส์เอง
และราวกับโชคชะตาจะเล่นตลกร้าย ผู้ที่นำทัพมาซีโดเนียคือฟิลิปที่ 2 แห่งมาซีดอน (Philip II of Macedon) ราชาคนนี้เคยใช้ชีวิตในวัยรุ่นที่ธีบส์และเป็นผู้สนับสนุนกองรบพันธะศักดิ์สิทธิ์ในวัยเยาว์ด้วย ตำนานเล่ากันว่าเขาถึงกับหลั่งน้ำตาเมื่อเห็นหน่วยพันธะศักดิ์สิทธิ์เลือกที่จะรบจนตัวตายแทนที่จะยอมแพ้ เป็นการปิดตำนวนของหน่วยรบนี้ไปอย่างน่าเสียดาย
….แต่ก็ไม่ต่างกับการปิดหนังสือเล่มเก่าเพื่อขึ้นเล่มใหม่ เพราะลูกชายของฟิลิปที่ 2 จะอาศัยกองทัพกร้านศึกของพ่อเปลี่ยนประวัติศาสตร์ในแบบที่ใครคิดไม่ถึงไปตลอดกาลในฐานะอเล็กซานเดอร์มหาราช (Alexander the Great) เราคงได้พูดถึงเค้าในโอกาสต่อ ๆ ไป
รอบนี้ผมก็ถือโอกาสเขียนเรื่องความหลากหลายทางเพศในประวัติศาสตร์และความเปลี่ยนแปลงของทำนองคลองธรรมตามกาลเวลา ผมก็หวังว่าเราจะได้อ่านอะไรใหม่ ๆ จากเรื่องของกองทัพพิเศษนี้นะครับ
ขอบคุณครับ
References
นิตยสารศิลปวัฒนธรรม “300” ยอดนักรบ “ชายรักชาย” ในยุคกรีกโบราณ
The Other Side of History by Great Course
The Spartans by Great Course
The Sacred Band - An Alternative 300 - Extra History
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
