“ทำดี แต่อย่าเด่น จะเป็นภัย”
ประโยคอมตะที่ผมได้ยินมาแต่เด็ก และก็เคยพบเป็นกับตนเองมาด้วยโดยตรง
เรื่องคือ ด้วยความเป็นเด็กนักเรียนจบนอกด้วยอายุยังน้อย ตอนนั้นจบป. โท สองใบ จากต่างประเทศด้วยอายุ 22 ปี แล้วได้รับโอกาสในการบริหารงานในระดับสูงจากพี่ผู้ใหญ่ที่เราเคารพมากๆ เราก็คะนองว่า ช่วงสองปีแรกทำงานไหนก็สำเร็จ จับอะไรก็เรียกว่าเป็นผลงาน จนตนเองโดดเด่นขึ้นมาเรื่อยๆ ด้วยคงามคะนองตน จึงโดนขัดขา และพลาดท่าจนตอนนั้นเสียขวัญไปยกใหญ่ เปรียบเสมือนอิคารอส ที่เหิมเกริมบินขึ้นสูงจนโดนความร้อนละลายปีกจนตกลงสู่พื้นดิน
ผ่านมากว่า 5 ปี ที่ตนโดนเหตุการณ์นั้นเข้า ลองนึกย้อนดูแล้วรู้สึกว่า ผมผิดตรงไหน ทำดีแล้วมันจะเด่นขึ้นมา จะผิดอะไร? เลยไปนึกย้อนหาที่มาของประโยคอมตะนี้ สรุปได้ว่า ผู้ประพันธ์คือ พลตรี หลวงวิจิตรวาทการ (วิจิตร วิจิตรวาทการ)
หลวงวิจิตรวาทการ เป็นนักประพันธ์ และข้าราชการผู้มีบทบาทอย่างมากช่วงจอมพลสฤษดิ์ และจอมพล ป. และเกือบโดนข้อหาอาชญากรรมสงครามหลังจบสงครามโลกครั้งที่สอง ซึ่งบทประพันธ์ส่วนใหญ่ของท่านจะเป็นช่วงหลังจากการพ้นโทษในครั้งนี้
หลักจากไปนั่งไล่อ่านกลอนหลายบทของท่าน แม้จะหาไม่พบว่าแต่งช่วงไหน แต่สิ่งที่รับรู้ได้คือ ท่านเก่งเรื่องการประพันธ์ในแนวปลุกใจมากๆ และอีกอย่างที่น่าสนใจคือการแฝงแนวคิด ปรัชญา มีกลอนหลายตัวที่สอนเรื่องคิดให้ดีก่อนจะทำอะไร เพราะทุกอย่างมีสองด้านเสมอ คนเห็นได้ทั้งดำขาว เช่นบทนึงที่ผมชอบมาก
“เมื่อมีร้อนมีเย็นเป็นเครื่องแก้ เมื่อมืดแท้แล้วก็มีสว่าง
ถึงครื้มฟ้ามัวฝนทุกทิศทาง เมื่อเมฆจางก็จะกลับเห็นแสงจันทร์”
และแน่นอน บทประพันธ์ที่มาของประโยคอมตะ
“อันที่จริงคนเขาอยากให้เราดี แต่ถ้าเด่นขึ้นทุกทีเขาหมั่นไส้
จงทำดีแต่อย่าเด่นจะเป็นภัย ไม่มีใครอยากเห็นเราเด่นเกิน”
จากช่วงชีวิตและการทำงานของท่าน ผมกลับรู้สึกว่าบทประพันธ์นี้อาจจะเป็นการเหน็บถึงคนรอบข้างก็เป็นได้ เพราะต้องบอกว่าท่านเป็นบุคคลนึงที่เติบโตได้ไวมาก ช่วงอายุ 20-30 ปี ไปประจำอยู่สถานทูตไทยในหลายประเทศ กลับมาก็ได้รับตำแหน่งจนถึงระดับเทียบเท่าปลัดสำนักนายกฯ และเคยเป็นระดับรัฐมนตรีในหลายกระทรวง ท่านน่าจะต้องเคยเจอปัญหาเพราะเรื่องความสามารถและโดดเด่นของตนเองมาบ้าง
แล้วทำไมเราจะเด่นไม่ได้หล่ะ? ประโยคนี้มันกลายเป็นประโยคที่ดึงหลังเด็กไทยไว้หรือเปล่า? “เก่งได้นะ แต่อย่าเด่น!” มันทำได้เด็กๆกลัวแม้แต่การยกมือตอบคำถามในห้องเรียนหรือเปล่า? คำว่า “อย่าเด่น” มันช่างดูปิดกั้นตัวตนของเราเสียเหลือเกิน
ญี่ปุ่นมีประโยคที่คล้ายกัน ประมานว่า “ช่างไม้มักตอกตะปูที่โผล่ออกมา” ซึ่งเปรียบว่า คนที่พยายามทำตัวออกนอกหน้ามักโดนคนอื่นกลั่นแกล้ง หรือรังเกียจจากสังคม แต่รู้สึกไหมว่ามันเปรียบได้แตกต่างกันเหลือเกิน ญี่ปุ่นไม่ได้บอกว่า ดี+เด่น จะโดนรังเกียจนะ แต่แค่ว่าถ้าทำตัวออกนอกหน้า จะโดนรังเกียจ
มองไปในภาพใหญ่ขึ้น ดี+เด่น=ภัย มันกลายเป็นสิ่งหนึ่งที่บอกไหม ว่าสังคมของเราไม่ยอมรับคนดี? จะดี ก็ดีอยู่เฉยๆ มันมีความเนาแฟะของสังคม ที่เราควรจะดีอยู่เงียบๆ หรือเปล่า? ผมว่าหลวงวิจิตรพยายามจะสะท้อนถึงสังคมที่เราอยู่ มากกว่าที่จะสอนเราว่า “ห้ามเด่น”... กลอนนี้ไม่ใช่สิ่งที่จะเอาไว้บอกคนดี ว่าอย่าทำอะไรออกนอกหน้า แต่เพื่อบอกคนริษยาว่า “เค้าทำดีแล้ว คุณจะไปกลั่นแกล้งเค้าทำไม?” มากกว่า
ถ้าลูกโตขึ้น ผมก็คงสอนลูกว่า การทำดีนั้น ทำไปเถอะ ถ้าการทำดีจะทำให้เราเด่น ก็ช่างมันเถอะ แต่ให้รู้ไว้ว่า วันใดที่เจอคนเก่งกว่า เด่นกว่า ลูกอย่ารังเกียจหรืออิจฉาเค้า แต่จงจำไว้ว่าลูกต้องเรียนรู้จากการกระทำของเขา ถ้าทุกคนเห็นลูกแล้วทำตาม สังคมไทยของเราจึงเจริญ
- 4
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
