16 มิ.ย. 2019 เวลา 12:00 • ประวัติศาสตร์
ชาวสยามดื่มเบียร์ตั้งแต่เมื่อไหร่?
สำหรับชาวสยามนั้น “เบียร์” คือเครื่องดื่มมึนเมาชนิดใหม่ที่เพิ่งเริ่มมีการดื่มอย่างจริงจังมาไม่นาน แต่เบียร์ก็ได้ปรากฏตัวอยู่ในประวัติศาสตร์ไทยมายาวนานพอสมควรแล้ว เอนก นาวิกมูล ค้นพบหลักฐานในจดหมายเหตุลาลูแบร์ซึ่งเป็นบันทึกรายวันของบาทหลวง เดอ ซัวร์ซีย์ ชาวฝรั่งเศสที่เข้ามาในอยุธยาเมื่อสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช
จากหลักฐานนี้แสดงให้เห็นว่าเบียร์ในสมัยอยุธยาเป็นสิ่งที่นำเข้ามาจากต่างประเทศและดื่มกันในหมู่ชาวต่างประเทศเท่านั้น เบียร์ในยุคดังกล่าวที่นำเข้ามาก็เป็นเบียร์จากฮอลันดาและในบันทึกรายวันของบาทหลวง เดอ ซัวร์ซีย์นี้ได้ระบุว่าเบียร์ที่ดื่มนั้นเป็นเบียร์ญี่ปุ่น
สำหรับคนไทย จะนิยมดื่มเหล้าพื้นเมืองมากกว่าเครื่องดื่มอื่นๆ ทั้งที่การติดต่อค้าขายกับต่างประเทศนั้นจะทำให้ได้ลิ้มลองเครื่องดื่มมึนเมาหลากหลายชนิด เช่น ไวน์ วิสกี้ แต่เหล้าพื้นเมืองที่คนไทยชอบดื่มนั้นจะเป็นเหล้าต้มกลั่นโดยคนจีน มีคนจีนเป็นนายอากรสุรามากมาย แต่หากเป็นเหล้าต่างประเทศ นอกจากชาวตะวันตกที่นิยมดื่มแล้วก็มีเจ้านายหรือชั้นสูงเป็นผู้ดื่ม
2
ในสมัยรัชกาลที่ 4 ได้เริ่มมีร้านขายของและอาหารจากตะวันตกมากขึ้นและเริ่มมีการทำสัญญาเรื่องสุรากับชาวตะวันตกอย่างเป็นกิจจะลักษณะ สันนิษฐานได้ว่าอาจจะมีเบียร์เข้ามาขายในสยามบ้างแล้วก็ได้ อย่างไรก็ตาม คำว่า “เบียร์” เริ่มปรากฏต่อประชาชนในหนังสือพิมพ์ The Siam Weekly Advertiser ฉบับวันที่ 5 กันยายน ค.ศ. 1872 (พ.ศ. 2415) โดยโฆษณาว่า ห้างแรมเซขายเหล้าไวน์และ “เหล้าบีเออ” ซึ่งก็คือเบียร์
1
หลักฐานอีกอย่างคือโฆษณาของห้าง Keer & Co ถนนเจริญกรุง ตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์ The Siam Mercantie Gazette ค.ศ.1889 (พ.ศ. 2432) ลงเป็นภาษาอังกฤษสั้นๆ ว่าจำหน่ายทั้งหมูแฮม ชีส เบคอน เนื้อ ปลา ผลไม้ “Wine, Beer and Sprit”
หลักฐานต่างๆ เหล่านี้น่าจะแสดงให้เห็นว่าชาวไทยเริ่มดื่มเบียร์มาตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 แต่ก็น่าจะเป็นเครื่องดื่มที่นิยมดื่มอยู่ในหมู่คนรวยและชนชั้นสูงเพราะราคาของเบียร์นั้นแพงมาก แต่ต่อมาเมื่อมีการสร้างทางรถไฟ เบียร์ถึงมีราคาถูกลง
เมื่อคนไทยเริ่มนิยมดื่มเบียร์ ร้านขายเบียร์ก็มีมากขึ้น ทั้งร้ารของคนไทยเช่น ห้างนายเลิศของพระยาภักดีนรเศรษฐ หรือในงานวัดเบญจมบพิตร พ.ศ. 2458 ก็มีร้านที่นำสุราและเหล้าเบียร์มาขาย ต่อมา พระยาภิรมย์ภักดี (บุญรอด เศรษฐบุตร) เกิดความคิดที่จะทำเบียร์ขึ้นในเมืองไทย จึงขออนุญาตตั้งโรงต้มเบียร์ขึ้นบริเวณบางกระบือ และไปดูงานในโรงงานต่างประเทศรวมถึงซื้อเครื่องจักรเข้ามาและเปิดกิจการในวันที่ 6 กรกฎาคม พ.ศ.2477 เป็นบริษัทเบียร์ไทยแห่งแรก โดยรุ่นแรกๆ เป็นเบียร์ตราว่าวปักเป้า ตราหมี และตราสิงห์
3
หลังจากพระยาภิรมย์ภักดีตั้งบริษัทบุญรอด บริวเวอรี่ เพื่อผลิตเบียร์ เบียร์ต่างประเทศก็เริ่มเข้ามาตีตลาดในไทยมากขึ้น ทั้งเบียร์ซับโปโรจากญี่ปุ่น เบียร์ไทเกอร์จากมลายู ซึ่งมีราคาถูกและแอลกอฮอล์สูงกว่าเบียร์เดนมาร์กและเยอรมนี ในขณะที่ตลาดเบียร์ในประเทศไทยขยาย ร้านขายเบียร์ก็ผุดขึ้นมากตามมา การดื่มเบียร์จึงกลายเป็นส่วนหนึ่งของวิถีชีวิตคนไทยมาจนถึงปัจจุบัน
โฆษณา