“นรกคือคนอื่น” เคยได้ยินคำนี้ไหมครับ !?
เป็นวลีอันโดดเด่นของ ฌ็อง-ปอล ซาทร์ นักปรัชญาชาวฝรั่งเศส (Jean-Paul Sartre) ที่เขียนเป็นวลีในภาษาฝรั่งเศสว่า “L‘enfer,c’est les autres” แปลเป็นภาษาอังกฤษ “Hell is other people”
ซึ่ง ซาทร์ เป็นนักปรัชญาแนว อัตถิภาวนิยม (อังกฤษ: existentialism) แปลเป็นภาษาคนคือ มนุษย์ทุกคนล้วนมีอิสระและการตัดสินใจที่เราทำสร้างผลให้เรา
กลับมาที่ “นรกคือคนอื่น” เป็นบทละครสั้นเกี่ยวกับวิญญาณ 3 ตนที่ต้องมารับโทษทัณฑ์ในนรก แต่ที่แปลกคือ กลายเป็นว่า นรกเป็นเพียง ห้องธรรมดา ห้องหนึ่ง แต่ดวงวิญญาณทั้ง 3 ดวง ต้องมาอาศัยอยู่ร่วมกันชั่วกัปชั่วกัลป์ ปัญหาเหมือนจะไม่มีอะไร นรกไม่น่ากลัวเหมือนที่คิด แต่เมื่อวิญญาณทั้ง 3 ได้รู้จักและพูดคุยกัน จึงพบว่า วิญญาณบางดวง ก็เหมือนผู้มาลงทัณฑ์ดีๆ นี่เอง ...
ถ้าเราจะเปรียบเทียบปรัญชา นรกคือคนอื่น หาใช่การโทษว่าคนอื่นเป็นสิ่งไม่ดี แต่เราต่างหากจัดการความคิดตัวเองไม่ดี มนุษย์ทุกคนเหมือนจิ๊กซอที่ไม่อาจจะมีความหมายในตัวเอง เราต้องรออย่างน้อยอีกชิ้นมาต่อ เราจึงจะรับรู้ภาพในจิ๊กซอได้
นรกคือคนอื่น ในชีวิตประจำวันคือ เช่นเราตัดผมมาใหม่ แล้วเช้ารุ่งขึ้นไปทำงาน ขณะรอลิฟต์ขึ้นไปทำงานมีคนมาทักว่า ตัดผมทรงอะไรเนี่ย หรือมีคนมองแปลกๆ เราก็รู้สึกไม่ดีแล้ว ในทางกลับกันถ้าผมทรงเดิม แต่มีคนมาทักว่า วันนี้ตัดผมหล่อเลยนะ กลายเป็นเช้านี้อารมณ์ดีไปทั้งวัน
นี่แค่เรื่องตัดผม ... ในชีวิตเรามีอีกหลายเรื่องมาก ที่ “คนอื่น” มีอิทธิพลกับเรา ยิ่งคนที่พูด มีอำนาจมากกว่าเราแค่ไหน ยิ่งมีผลกับเรามากเท่านั้น เช่นทำงานพลาด นายด่าว่าไม่ได้เรื่องเลยของง่ายๆ แค่นี้ก็พลาด กับ นายบอกว่าโอเคคราวหน้าระวังหน่อยนะ ลองดูเราจะแก้ยังไง
ผลของมันต่างกันมหาศาลในความรู้สึกนึกคิดและกระทบชีวิตของเรา แต่ นรกคือคนอื่น หาใช่ปรัญชาที่แท้ของ ซาทร์ เค้าแค่จะชี้ให้เราเห็นว่า ในชีวิตของเรา เราปล่อยให้คนอื่นมาอิทธิพลกับชีวิตเราตลอดเวลา ทั้งเป็นนรก และสวรรค์
แท้จริงแล้ว Hell is other people ไม่ได้เกี่ยวกับผู้อื่น แต่เกี่ยวกับตัวเราทั้งสิ้น “Hell is other people because you are, in some sense, forever trapped within them, subject to their apprehension of you."
เพราะเราอนุญาตให้เค้ามามีอิทธิพลเหนือเรา เพราะเราเอาสิ่งที่เค้าทำ เอาคำที่เค้าพูดมาตีความในแบบของเรา บั่นทอนจิตใจเรา และวนเวียนแบบนั้นชั่วกาล โดยเราเฝ้าบอกตัวเองว่า
คนอื่นกระทำเรา ... เราโดนกระทำ ...
มีเรื่องเล่าที่ว่า ลูกคนหนึ่งโดนพ่อต่อว่า ว่าทำอะไรก็ไม่เคยดีกว่าน้องชาย ตอน ป.4 ตั้งแต่นั้นมา เค้าพยายามตั้งใจเรียน แต่ทำอย่างไรก็ไม่เคยดีกว่าน้องชายเลย แม้เค้าจะมีชีวิตที่ดีก็ตาม ก็เหมือนยังไล่ตามน้องชายไม่ทันเสมอ
จนผ่านไป 35 ปี พ่อเค้าเข้าโรงพยาบาลด้วยโรคมะเร็งคงอยู่ได้อีกไม่นาน มีคืนหนึ่งเค้าไปนอนเฝ้าพ่อเลยได้คุยกับพ่อเรื่องนี้ ปรากฎว่าพ่อไม่เคยจำประโยคนั้นได้เลย และพ่อคิดมาตลอดว่าดีใจที่ลูกคนโตก็มีชีวิตที่ดี เพิ่งมารู้เลยว่าลูกไม่เคยชื่นชมชีวิตตัวเองเลย เพราะเอาไปเปรียบเทียบกับน้องชายตลอด ... เค้าก็เสียใจเหมือนกันที่ใช้ชีวิตอยู่ใต้ปมที่ตัวเองสร้างขึ้นมาเอง
ใช่ “นรกคือคนอื่น ... ที่เราสร้างขึ้นมาเอง ...”
นี่คือความหมายที่แท้จริงของประโยค “L‘enfer,c’est les autres” ที่คนทั้งหลายชอบเข้าใจผิด และชี้นิ้วไปที่ “คนอื่น”
สุดท้าย ซาทร์ คงอยากจะบอกว่า จงใช้ชีวิตให้มีความหมาย และรับผิดชอบกับทุกการตัดสินใจของเรา อย่าให้คนอื่น มากำหนดคุณค่าเรา เหมือนที่เค้า ปฏิเสธไม่รับรางวัลโนเบล เพราะผลงานของเค้ามีคุณค่าในตัวเองอยู่แล้ว ไม่ต้องให้ใครมาบอกหรือประทับตา ...
- 33
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
