กรรม วิบาก ภพภูมิ: ภูมิสัตว์เดรัจฉาน
ตอน 'ทุคติภูมิ (อบายภูมิ) ติรัจฉานภูมิ'
'เป็น กามาวจรภูมิ'
สรุปภูมิวิลาสินี (บางส่วน) ตอนที่ 4
โดย พระพรหมโมลี (วิลาศ ญาณวโร ป.ธ.๙)
วัดยานนาวา ถนนเจริญกรุง แขวงยานนาวา เขตสาทร กรุงเทพมหานคร
โพสท์ในลานธรรมเสวนาโดย คุณdeedi [ 9 ส.ค. 2542 ])
เป็นส่วนหนึ่งของกระทู้ที่ 000214 เรื่อง กรรมวิบากและภพภูมิ
ติรัจฉานภูมิ
-ประเภทเดียรัจฉาน-
ติรัจฉานภูมิ หรือโลกแห่งสัตว์เดียรัจฉานนี้ เห็นได้ง่าย กว่าโลกนรกโลกเปรตอสุรกาย และสัตว์ทั้งหลายที่ไปอุบัติเกิดในภูมินี้ ย่อมพอจะมีความชื่นชมยินดีอยู่บ้าง ไม่ต้องเสวยทุกขเวทนาจนหน้าดำคร่ำเครียดอยู่ตลอด เวลาเหมือนสัตว์นรกและเปรตอสุรกาย โดยเหตุที่มี อกุศลเบาบาง แม้เขาจะประสบความลำบากยากแค้น ประการใดก็ดี ก็ยังมีเหตุที่จะให้ชื่นชมยินดีอยู่ ๓ ประการคือ
๑. การกิน
๒. การนอน
๓. การสืบพันธุ์
เพราะเหตุที่สัตว์ทั้งหลาย ซึ่งพากันไปเกิดในภูมินี้ ย่อมมีความยินดีในเหตุทั้ง ๓ ประการดังกล่าว ฉะนั้น ภูมินี้จึงมีชื่อเรียกว่า ติรัจฉานภูมิ = โลกของสัตว์ ที่มีความยินดีในเหตุสามประการ
อนึ่ง คำว่าติรัจฉานภูมินี้ ยังหมายความอีกอย่างหนึ่ง ก็ได้ คือหมายความว่า “โลกของสัตว์ผู้ไปโดยขวาง” ซึ่งมีอรรถาธิบายว่า เหล่าสัตว์ที่ไปเกิดในภูมินี้ เวลา จะไปไหนมาไหน ต้องอยู่ตามขวาง อยู่ตามยาว ต้องคว่ำอกไป พึงเห็นสัตว์เดียรัจฉานอยู่ข้างๆ ตัว เวลานี้ เช่น เนื้อ หมู หมา เป็ด ไก่ เป็นอาทิ นอกจากร่างกายจะมีสภาวะไปอย่างขวางๆ ดังกล่าว ในส่วนจิตใจของเขาก็ยังขวางอีกด้วย คือ ขวางจาก มรรคผลนิพพาน สัตว์ทั้งหลายที่ไปเกิดในภูมินี้ ถึงจะพยายามทำดีสักเท่าไร จะมีจิตใจประเสริฐ เลิศล้นสักแค่ไหน มีวาสนาบารมีมาเพียงไร ก็ไม่สามารถ บรรลุมรรคผลนิพพานในชาติที่เป็นสัตว์เดียรัจฉานได้ เป็นอันขาด เพราะเป็นอาภัพสัตว์จัดอยู่ในพวก อบายภูมิ จึงไม่อาจที่จักได้บรรลุอมตสมบัติ จะได้ อย่างมากก็เพียงสวรรค์สมบัติเท่านั้น
-ติรัจฉาน-
เมื่อจะกล่าวโดยประเภท สัตว์เดียรัจฉานนั้นมีอยู่ ๔ ประเภทคือ
๑. อปทติรัจฉาน สัตว์เดียรัจฉานประเภทที่ไม่มีเท้า ไม่มีขา ได้แก่งู ปลาและไส้เดือน เป็นต้น
๒. ทวิปทติรัจฉาน สัตว์เดียรัจฉานประเภทที่มีขา ๒ ขา มีเท้า ๒ เท้า ได้แก่ แร้ง กา นกตะกรุม ไก่ เป็ด เป็นต้น
๓. จตุปทติรัจฉาน สัตว์เดียรัจฉานประเภทที่มีขา ๔ ขา มีเท้า ๔ เท้า ได้แก่ หมา แมว ช้าง ม้า วัว ควาย เป็นต้น
๔. พหุปทติรัจฉาน สัตว์เดียรัจฉานประเภทที่มีขามาก มีเท้ามากกว่า ๔ เท้าขึ้นไป ได้แก่ มด ปลวก กิ้งกือ ตะเข็บ ตะขาบ เป็นต้น
ติรัจฉานภูมิ เป็นภูมิที่ใกล้ชิดกับมนุษยภูมิคือโลกมนุษย์ เป็นที่สุด ดังนั้น พวกสัตว์เดียรัจฉาน จึงมีรูปร่างปรากฏ เป็นตัวเป็นตน มนุษย์หรือคนเราจึงสามารถเห็นได้ อยู่ร่วมกันได้ ไม่เหมือนสัตว์ในอบายภูมิเหล่าอื่น
ในการกล่าวถึงชีวิตความเป็นอยู่ของสัตว์เดียรัจฉาน จึงจะกล่าวย่อๆ ดังนี้
ก.
สถานที่
สัตว์ที่ไปเกิดเป็นสัตว์เดียรัจฉานแล้ว ย่อมไม่อยู่เป็นที่ เพราะไม่มีที่อยู่ของตนโดยเฉพาะ เที่ยวอยู่ไปมาทั่วๆ ไป ในพื้นปฐพีนี้ ไม่เหมือนสัตว์นรกทั้งหลายที่มีที่อยู่ เป็นขุมๆ
ข.
ความเป็นอยู่
สัตว์เดียรัจฉาน มีความเป็นอยู่ลำบากยากเข็ญกว่า มนุษย์มากมายนัก เพราะเป็นสัตว์มีภัยแห่งชีวิตรอบด้าน ชีวิตของเขาจะอยู่รอดไปได้แต่ละวันนั้น แสนจะลำบาก ยากเย็น เป็นชีวิตที่ตกต่ำแสนจะอาภัพ ได้รับแต่ความ ไม่สบายรอบด้าน ต้องแสวงหาอาหารกินตลอดเวลา กว่าจะได้ก็ยากนักหนา
เหล่าสัตว์ที่มาเกิดในติรัจฉานภูมินี้ ก็เพราะอำนาจแห่ง เศษบาปอกุศลที่ตนได้กระทำไว้แต่ปางก่อน เช่น คนหนึ่งๆ ทำบาปหนักไว้ ครั้นขาดใจตายไปตกนรก สิ้นกาลช้านาน เมื่อพ้นจากกรรมในนรกเศษบาปยัง ไม่สิ้น ก็ต้องไปเกิดเป็นเปรตอสุรกาย ทีนี้ ถึงแม้ว่าจะ หมดบาปจากเปรตอสุรกายแต่เศษบาปยังมีอยู่ ก็ต้องมาเกิดเป็นสัตว์เดียรัจฉาน จำพวกหนึ่ง อีกจำพวกหนึ่ง ครั้นสิ้นกรรมพ้นจากนรกแล้ว ก็มาเกิดเป็นสัตว์เดียรัจฉานเลยทีเดียวโดยไม่ต้อง ผ่านแดนเปรตอสุรกาย จุติปฏิสนธิแห่งสัตว์ทั้งหลาย นั้นไม่แน่นอนยุติลงอย่างใดอย่างหนึ่งได้ ย่อมเป็นไป สุดแต่กรรมจะบันดาลชักพา
ทางไปติรัจฉานภูมิก็คือความประพฤติชั่วช้าลามก และการกระทำอันเป็นบาปหยาบช้า ซึ่งรวมเรียกว่า “อกุศลกรรม” นั่นเอง อกุศลกรรมชนิดเดียวกับ ที่เป็นเครื่องชักนำให้ไปเกิดเป็นสัตว์นรกเปรตอสุรกาย นั่นแหละ
จบ ติรัจฉานภูมิ
จบ อบายภูมิ
ตอนต่อไป สุคติภูมิ ->>> มนุสสภูมิ (นำเสนอไปแล้วเป็นภพภูมิแรก) ต่อด้วย เทวภูมิ
*********************************************
จาก ภูมิวิลาสินี โดย พระพรหมโมลี (วิลาศ ญาณวโร ป.ธ.๙)
เพจ 'ธรรมะเน้นๆ A Great Degree Dhamma'
วันพฤหัสบดีที่ ๑๙ กันยายน พุทธศักราช ๒๕๖๒
ดูเพิ่มเติมในซีรีส์
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
