เราจะต่อต้านอำนาจ!
ทุกคนที่ได้อ่านบทความนี้น่าจะเคยผ่านวัยเรียนที่มีกฎระเบียบ ครู อาจารย์ โรงเรียน และการสอบ และน่าจะเคยสัมผัสกับnorm หลายๆอย่างในสังคมเช่น กฎหมาย มารยาท วัฒนธรรม ซึ่งคุณก็อาจจะไม่ได้อยากทำตามแต่จำเป็นต้องทำเพราะรู้สึกว่ากำลังมีบางอย่างบังคับคุณอยู่
บทความนี้จะมาพูดถึงเรื่องอำนาจปริศนานั้นในทรรศนะของMichel Foucault นักปรัชญา(ที่ไม่ค่อยชอบให้ใครเรียกว่านักปรัชญา)ที่ผู้เขียนชอบและสนใจแนวคิดมากที่สุดคนหนึ่ง
เราจะไม่พูดถึงว่าเขาคือใคร เป็นอาจารย์ที่ไหน เขียนหนังสืออะไร หรือเคยเถียงกับNoam Chomskyหรือไม่(อ่าา.. อันนี้คือบทความก่อน)
แต่เราจะมาพูดถึงความคิดแค่เพียงส่วนหนึ่งของผู้ชายอุ้มแมวท่านนี้
ก่อนอื่นเราจะมาทำความรู้จักกับคำว่าอำนาจ(Power) ตามทรรศนะของฟูโกต์ ซึ่งหมายถึงสิ่งใดก็ตามที่กดทับ บังคับ หรือควบคุมสิ่งอื่นๆ ซึ่งไม่จำเป็นต้องเป็นคน อาจจะเป็นคำพูดหรือความคิดบางอย่างก็ได้
เมื่อได้ไอเดียของคำว่าอำนาจแล้ว เราจะมาทำความรู้จักกับอำนาจในอีกรูปแบบหนึ่ง ซึ่งฟูโกต์ใช้คำว่าชีวอำนาจ หรือ Biopower
Biopower ในแบบที่เราเข้าใจคือ การควบคุมให้คนเราอยู่ภายใต้ระเบียบของสังคมนั้น ซึ่งเปรียบเทียบได้กับโรงเรียนอย่างที่ผู้เขียนกล่าวไว้ในตอนแรก
ในโรงเรียนนั้นจะมีครูฝ่ายปกครองเป็นผู้คอยสอดส่องความประพฤติของนักเรียน มีเพื่อนนักเรียนด้วยกันที่คอยมองเรา และคอยจับผิดเวลาเราไม่แต่งตัวเหมือนเพื่อน ทำให้เรารู้สึกเหมือนถูกจ้องมองอยู่ตลอดเวลา และจำเป็นต้องทำตามกฎระเบียบในที่สุด
ในหนังสือ Discipline and punish ของฟูโกต์นั้นได้เปรียบBiopowerเหมือนกับเป็นหอคอย(Panopticon)ที่คอยสอดส่องนักโทษในกรงขังที่อยู่รอบข้าง ดังภาพนี้
เมื่อมีระเบียบวินัยแล้ว คนที่ทำผิดก็ต้องถูกลงโทษ โดยการลงโทษนั้นอาจจะเป็นการใช้กำลังหรือได้รับการปฏิบัติที่เปลี่ยนแปลงไปจากคนอื่นๆในสังคม ซึ่งฟูโกต์มองว่าผู้ทำผิดเหล่านี้คือคนชายขอบ ซึ่งไม่ใช่คนชั่วหรือเลวร้ายแต่อย่างใด
ฟูโกต์มองว่า ระเบียบวินัยเหล่านี้คือวาทกรรม(Discourse) อย่างหนึ่ง
วาทกรรมในที่นี้หมายความถึงสิ่งใดๆก็ตามที่ถูกพูดถึงซ้ำๆจนเป็นแนวทางปฏิบัติทั่วไปของคนในสังคม ซึ่งถ้ามีคนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งแปลกไปจากนี้ หรือตั้งคำถามกับวาทกรรมนี้ ก็อาจจะโดนประนามจากคนในสังคมจนกลายเป็นคนชายขอบไปได้
ใน Madness and Civilization ฟูโกต์ได้กล่าวว่าความบ้าก็เป็นหนึ่งในวาทกรรมที่ใช้แยกคนบ้าออกจากคนปกติ ทั้งที่คนบ้าก็เป็นคน แต่มีลักษณะหรือความคิดบางอย่างแตกต่างไปจากคนส่วนใหญ่เท่านั้น ซึ่งถ้าวันหนึ่งคนบ้ากลายเป็นคนส่วนใหญ่ในสังคม ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นก็อาจจะกลับกัน
ถ้ายกตัวอย่างที่ใกล้ตัวเข้ามา คำพูดที่เราคุ้นชินอย่างเช่น “ล้มเจ้า” “ความยากจน” หรือ “ประชาธิปไตย” ก็เป็นวาทกรรมอย่างหนึ่งในทรรศนะของฟูโกต์เช่นกัน (ฟูโกต์ไม่ได้กล่าวไว้ เราแค่เอามาเปรียบเทียบเฉยๆนะคะ)
ฝ่ายไหนจะชนะระหว่างนักโทษ(เรา)หรือผู้คุม(อำนาจ)
ฟูโกต์มองว่า เราต้องต่อสู้เพื่อให้คนชายขอบนั้นได้มีพื้นที่ในสังคม ซึ่งแนวคิดนี้ทำให้เกิดการวิพากษ์วาทกรรม(Discourse Analysis)ขึ้น ซึ่งจะเป็นการตั้งคำถามกับปัญหาสังคมหรือคำพูด การกระทำบางอย่างที่จัดระเบียบสังคมนั้นและมีบุคคลส่วนหนึ่งได้รับผลเสียจากการจัดระเบียบนั้น
ในงานวิจัยที่เกี่ยวกับคนชายขอบหลายๆงานได้นำทฤษฎีของฟูโกต์ไปประยุกต์ใช้เช่นกัน ตัวอย่างงานวิจัยทางสังคมในไทยเช่นงานของอ.ธเนศ วงศ์ยานนาวา และงานในหนังสือที่ผู้เขียนได้นำมาอ้างอิงบทความนี้ เป็นต้น
สุดท้ายเราสามารถนำเรื่องอำนาจไปประยุกต์ใช้กับหลายๆอย่างในชีวิตประจำวัน ทั้งเรื่องมีสาระและไร้สาระ เช่น ในทางการเมือง ในห้องเรียน หรือการแถในบทสนทนาทั่วไป ที่สำคัญคือทำให้เกิดการตั้งคำถามและเกิดความสงสัยกับสิ่งที่มีอยู่ เพื่อนำไปสู่การรื้อสร้างและสังคมที่ดีขึ้น
ว่าแต่ความดีมันคือวาทกรรมอย่างหนึ่งใช่มั้ยน้าา...
ด้วยรัก จากคนชายขอบของสังคม:)
Reference:
Madness and Civilization; Michel Foucault
Discipline and Punish ; Michel Foucault
On Critical Discourse Analysis ; สามชาย ศรีสันต์
บทแนะนำแนวคิดหลังโครงสร้างนิยม ; ไชยรัตน์ เจริญสินโอฬาร
เอาจริงๆเราลังเลอยู่นานมากว่าจะเขียนเรื่องฟูโกต์ดีมั้ย เพราะมันยากที่จะอธิบาย ส่วนตัวอ่านงานของเขามานานแล้วก็ยังไม่เข้าใจซะที กลัวเขียนออกมาแล้วพลาด อีกอย่างคือมีคนทำเรื่องนี้เอาไว้เยอะมากแล้ว แต่สุดท้ายเราก็เขียนอยู่ดีเพราะเราชอบ555
ในบทความหน้าอาจจะมาเขียนเกี่ยวกับแนวคิดของนีชเช่ ที่ฟูโกต์ได้บอกว่าเป็นต้นแบบของแนวคิดต่างๆที่เขาเขียนขึ้นนะคะ:)
ยากกว่าฟูโกต์อีก ท้าทายมากกก😂
- 4
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
