8 ม.ค. 2020 เวลา 20:36 • ประวัติศาสตร์
ช้างเผือก vs. White Elephant
ทำไมฝรั่งถึงไม่ได้ชอบคำว่า "ช้างเผือก" (white elephant) เหมือนคนไทย 🐘🐘🐘
ช้างเผือก🐘🐘🐘 เป็นที่รู้กันดีสำหรับคนไทยว่า เป็นช้างหายาก และในสมัยโบราณช้างเผือกสื่อถึงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ควรเคารพบูชาและสะท้อนถึงพระบารมีของพระมหากษัตริย์
ช้างเผือกเป็นสัตว์ป่าที่หาพบได้ยาก คนโบราณ (ทั้งไทย พม่า และชาติอื่นๆในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้) จึงถือว่าเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ใครพบแล้วจะโชคดี และเป็นผู้มีบุญญาธิการ และด้วยเหตุผลนี้เอง จึงทำให้คำว่า ช้างเผือก ในภาษาไทยปัจจุบัน มีอีกความหมายเชิงนัยก็คือ คนที่มีความสามารถพิเศษในเรื่องใดเรื่องหนึ่งอย่างมากชนิดที่หาตัวจับได้ยาก หรือคนเก่งที่เหนือกว่าคนธรรมดาทั่วไป อะไรประมาณนี้
แต่พอเรียกเป็นภาษาอังกฤษแล้ว คำว่า white elephant นั้นกลับมีความหมายออกไปในเชิงลบ ซึ่งหมายถึง สิ่งที่ไม่ก่อประโยชน์แถมนำมาซึ่งปัญหาที่อาจก่อให้เกิดหายนะได้ หรือหมายถึงสิ่งของที่มีค่าแต่มีค่าดูแล ( maintenance cost) สูงเกินที่จะเป็นประโยชน์ในการมีไว้ในครอบครอง
สำหรับที่มาของความหมายก็มาจากการเล่าต่อๆกันมาของฝรั่งว่า ในสมัยก่อนเวลากษัตริย์ประเทศสยาม(ซึ่งก็คือ ประเทศไทยในปัจจุบัน) ไม่ชอบข้าราชบริพารคนไหนก็จะแกล้งมอบช้างเผือกให้ เพราะว่าช้างเผือกถือเป็นช้างศักดิ์สิทธิ์ที่ควรเคารพบูชา ไม่มีใครกล้านำไปใช้งานได้ แถมค่าเลี้ยงดูช้างเผือกก็ยังสูงมากชนิดที่ว่าเจ้าของที่เป็นคนธรรมดาๆเลี้ยงไม่ไหวกันเลยทีเดียว และจากการเล่าขานต่อกันมาก็เลยเป็นที่มาของความหมายแฝง หรือความหมายโดยนัย ของคำว่า white elephant ในภาษาอังกฤษ
อย่างไรก็ตาม จากการสืบค้นก็ยังไม่พบว่ามีกษัตริย์พระองค์ใดในอดีตที่เคยพระราชทานช้างเผือกให้กับข้าราชบริพารคนไหนด้วยเหตุผลที่ว่ามานี้ ซึ่งก็น่าจะเป็นเรื่องเล่าสืบต่อกันมาของฝรั่ง (เหมือนตำนานหรือนิทาน) ซะมากกว่า ส่วนคำว่า white elephant ที่เอามาใช้เพื่อสื่อความหมายแฝงกันอย่างแพร่หลายในช่วงศตวรรษที่ 19 นั้น ก็ยังถกเถียงกันว่าเริ่มขึ้นจากไหน แต่มีกลุ่มหนึ่งเชื่อกันว่า Ezra Cornell อดีตวุฒิสมาชิกของ New York State และยังเป็นผู้ก่อตั้ง Western Union และผู้ร่วมก่อตั้งมหาวิทยาลัย Cornell ซึ่งเป็นมหาวิทยาชื่อดังระดับ Ivy League ในอเมริกาเป็นผู้นำ คำว่า white elephant มาใช้ในวงสังคมต่างๆเพื่อสื่อความหมายแฝงนี้ และทำให้ใช้ตามกันต่อมาอย่างแพร่หลาย
นอกจากนี้ คำว่า white elephant ยังเอามาใช้ในแวดวงธุรกิจและการลงทุนอีกด้วย ซึ่งหมายถึง สินทรัพย์ (asset)หรืออสังหาริมทรัพย์ (property) ที่มีแต่ค่าดูแลรักษาและไม่ก่อให้เกิดประโยชน์หรือกำไรงอกเงย
สรุป ภาษามีรากฐานมาจากวัฒนธรรม การถูกเรียกว่า ช้างเผือก จึงเป็นที่ปรารถนาของคนไทย ส่วน white elephant ที่มาจากตำนานเรื่องเล่าของคนตะวันตก (ถึงแม้จะอ้างชื่อประเทศไทย) ก็ทำให้มีความหมายต่างกันออกไป
อ้อ!!! แต่จะบอกว่า... สำหรับ white elephant exchange gift (ขอแปลง่ายๆว่า การจับฉลากแบบแลกเปลี่ยนช้างเผือก) นั้น คนตะวันตกถือว่าเป็นเรื่องที่สนุกมากทีเดียวนะ และเค้าก็นิยมนำมาเล่นกันในเทศกาลคริสมาตและปีใหม่กับญาติๆหรือเพื่อนๆในบริษัท ซึ่งจะเอามาเล่าอีกทีในเรื่องถัดไป รอติดตามกันนะจ๊ะ
ภาพช้างเผือก
Credit ภาพจาก posttoday.com และ chiangmainews.co.th
ภาพของ Ezra Cornell
Credit ภาพจาก: bookofdaystales.com
โฆษณา