อิ น ท รี ย วั ต ถุ ใ น ดิ น ( S o i l . o r g a n i c . m a t t e r ) 1
อินทรียวัตถุในดิน หมายถึงส่วนที่เป็นอินทรียสารในดิน ซึ่งประกอบดยเศษซากพืชและซากสัตว์ ในระยะ ต่าง ๆ ของการสลายตัวรวมถึงเซลล์และเนื้อเยื่อของสิ่งมีชีวิตในดิน ตลอดจนสารสังเคราะห์ที่เกิดขึ้นโดยกิจกรรมของจุลินทรีย์ดิน (ฉวีวรรณ และคณะ, 2535) องคประกอบของดินที่เหมาะสมต่อการปลูกพืชโดยทั่วไปประกอบด้วยอากาศ 25% น้ำ 25% อนินทรีวัตถุ 45% และอินทรีนวัตถุ 5% (คณาจารยภาควิชาปฐพีวิทยา 2541) แต่ในธรรมชาติดินที่มีอินทรียวัตถุถึง 5% พบได้น้อยมาก ซึ่งโดยดินที่ดีจะมีอินทรีย์วัตถุประมาณ 5%
นอกจากนี้ยังมีการแบ่ง อินทรียวัตถุในดิน (SOM) เป็นส่วนที่ตายแล้วหรือไม่มีชีวิต (nonliving) เช่น "ฮิวมัส" และส่วนที่สลายตัวไปบางส่วนและยังคงเป็นชิ้น (particulate organic matter- POM) เป็นต้น และส่วนทีมีชีวิต (living) เช่น รากพืชที่มีชีวิต มวลชีวภาพจุลินทรีย์ เป็นต้น
โดยทั่วไปแล้ว SOM จึงใช้แทนองค์ประกอบทางอินทรีย์ของ
ดินในรูปแบบต่างๆ ซึ่งรวมถึง วัสดุพืชและสัตว์ที่ยังไม่สลายตัว(undecayed plant and animal materials) ซึ่งอาจจะมีชีวิตอยู่หรือเป็นส่วนที่ตายแล้วก็ได้ อีกส่วนคือส่วนที่กําลังสลายตัว เช่น ส่วนที่เป็นชิ้น (particulate organic matter) และได้สารประกอบที่เป็นผลิตผลของการสลายตัว มวลชีวภาพจุลินทรีย์ (soil microbialbiomass) และ ส่วนที่สลายตัวสมบูรณ์หรือคงทนต่อการสลายตัว (stabilized organic matter)
“ฮิวมัส” ยังสามารถแบ่งย่อยออกได้เป็น 2 กลุ่ม คือ ฮิวมัสทั่วไป และฮิวมัสเสถียร ซึ่งอินทรีย์วัตถุและฮิวมัสจะมีบทบาทหน้าที่ที่แตกต่างกัน
อินทรีย์วัตถุและฮิวมัสในดิน
**อินทรียวัตถุ
-- แหล่งที่มา เศษซากพืชและสัตว์
-- หน้าที่กายภาพ ทำให้ดินโปร่ง อากาศไหลเวียนดี, ระบายน้ำดี, เก็บความชื้น
-- หน้าที่ทางเคมี ให้ธาตุอาหารที่ละลายน้ำได้ โดยเฉพาะปุ๋ยคอก
-- หน้าที่ทางชีววิทยา เป็นอาหารสำหรับจุลินทรีย์ที่ย่อยอินทรีย์ วัตถุ, แต่ถ้ามีคาร์บอนมากไปอาจกระตุ้นจุลินทรีย์บางชนิดให้ขยายตัวมาก และแย่งธาตุอาหารจากพืช
**ฮิวมัสทั่วไป
-- แหล่งที่มา การสลายตัวของอินทรียวัตถุ
-- หน้าที่กายภาพ พัฒนาโครงสร้างดิน และปรับปรุงดินให้เก็บน้ำได้ดีและจับตัวเป็นก้อน
-- หน้าที่ทางเคมี ปล่อยธาตุอาหารให้พืช, เก็บธาตุอาหารส่วนเกินไว้ในรูปที่พืชสามารถนำไปใช้ได้ทันที, ป้องกันการสูญเสียธาตุอาหาร
-- หน้าที่ทางชีววิทยา เป็นอาหารสำหรับจุลินทรีย์ที่ย่อยอินทรีย์วัตถุ ปล่อยวิตามิน, ฮอร์โมน, สารปฎิชีวนะ และสารชีวนะอื่นๆ ให้พืช
**ฮิวมัสเสถียร
-- แหล่งที่มา การสลายตัวของฮิวมัสทั่วไปและอินทรียวัตถุ
-- หน้าที่กายภาพ พัฒนาโครงสร้างดิน และปรับปรุงดินให้เก็บน้ำได้ดีและจับตัวเป็นก้อน
-- หน้าที่ทางเคมี เก็บธาตุอาหารไว้ในระยะยาวให้กับพืช, ช่วยดูดซับสารพิษในดินเอาไว้
-- หน้าที่ทางชีววิทยา เป็นที่อยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตที่เป็นประโยชน์ในดิน
... ที่มา: Gershuny and Smillie (1995) และ http://www.greennet.or.th/en/node/105
ประโยชน์ของอินทรียวัตถุ และ ฮิวมัสในดิน
1. อิทธิพลของอินทรียวัตถุต่อคุณสมบัติทาง
กายภาพของดิน
- สีของดิน ปกติอินทรียวัตถุมักจะมีสีเข้ม เช่น สีดำ หรือ สีน้ำตาล ดังนั้น ดินที่มีอินทรียวัตถุมาก จึงมักจะมีสีเข้มมากกว่าดินที่มีอินทรียวัตถุน้อย (ยกเว้นดินที่มีธาตุแมงกานีสมาก)
- ความร่วนเหนียวของดิน การเพิ่มอินทรียวัตถุลงในดิน จะช่วยปรับสภาพความร่วนเหนียวของดิน เช่น การเพิ่มอินทรียวัตถุลงในดินเหนียว จะช่วยลดความหนืด(plasticity) ของดิน
- เพิ่มความสามารถในการอุ้มน้ำของดิน ดินที่มีอินทรียวัตถุจะเป็นดินที่มีความสามารถในการอุ้มน้ำสูง เพราะอินทรียวัตถุเองสามารถอุ้มน้ำได้ 6 เท่าของน้ำหนักตัวมันเอง
- อุณหภูมิของดิน อินทรียวัตถุที่ปกคลุมผิวดิน จะช่วยลดอุณหภูมิของดินในฤดูร้อน และช่วยให้อุณหภูมิสูงขึ้นในฤดูหนาว เพราะอินทรียวัตถุมีคุณสมบัติเป็นฉนวนความร้อน ทำให้ความร้อนผ่านเข้าหรือออกจากดินได้ยาก
2. อิทธิพลของอินทรียวัตถุต่อสมบัติทางชีวภาพของดิน
จุลินทรีย์ดินต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งจุลินทรีย์ที่สังเคราะห์อาหารเองไม่ได้ (heterotrophic microorganism) จำเป็นต้องอาศัยอินทรียวัตถุในการดำรงชีพ ดังนั้นดินที่มีอินทรียวัตถุมาก ก็จะทำให้ปริมาณของจุลินทรีย์ดินมากขึ้นด้วย ซึ่งเป็นผลให้กิจกรรมต่างๆของจุลินทรีย์ เช่น การแปรสภาพของธาตุอาหารพืชในดิน เกิดขึ้นได้อย่างดีและมีผลต่อการเจริญเติบโตของพืชที่ปลูกบนดินนั้นด้วย
3. อิทธิพลของอินทรียวัตถุต่อสมบัติทางเคมีของดิน
- การดูดซับประจุบวก เนื่องจากอินทรียวัตถุเมื่อเกิดการแตกตัวจะเกิดประจุลบขึ้น ทำให้มีความสามารถในการดูดจับประจุบวกของธาตุต่างๆไว้ได้
- ต้านทานการเปลี่ยนแปลง pH ของดิน เนื่องจากอินทรียวัตถุมีความสามารถในการดูดซับประจุบวกได้สูง จึงทำให้มันสามารถต้านทานการเปลี่ยนแปลง pH ของดินได้ดี
- ปลดปล่อยประจุบวกที่ดูดซับไว้ให้ออกมาเป็นประโยชน์ต่อพืช
- กรดที่เกิดจากการสลายตัวของอินทรียวัตถุ จะช่วยละลายธาตุอาหารบางชนิดให้อยู่ในรูปที่พืชใช้ประโยชน์ได้
มีต่อในตอนที่ 2 ครับ
ที่มาข้อมูล
- บทบาทของอินทรียวัตถุ ต่อความอุดมสมบูรณ์ของ - มหาวิทยาลัยขอนแก่น
9
- https://home.kku.ac.th/uac/journal/year_14_3_2549/03_year_14_3_2549.pdf .. วารสารศูนย์บริการวิชาการ ปีที่ 14 ฉบับที่ 3 ประจำเดือนกรกฎาคม-กันยายน พศ.2549 มหาวิทยาลัยขอนแก่น
ภาพจาก
#ธรรมอินทรีย์
- 2
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
