อะไรคือ "โลกตะวันออก" ชื่อเรียกอันคลุมเครือของดินแดนที่แตกต่างจากยุโรป ในมุมมองของชาวตะวันตก
โลกตะวันออกนั้นเริ่มต้นที่ใด และมันคืออะไรกันแน่
สถานที่เหล่านี้ อยู่ในโลกตะวันออกหรือโลกตะวันตก หากเรามองอย่างผิวเผินคงแยกได้ไม่ยาก แต่ถ้ามองอย่างละเอียดนั้น เส้นแบ่งตะวันออกตะวันตกนั้นช่างเลือนลางเหลือเกิน
ในความคิดโดยนิยามยุโรปเป็นศูนย์กลาง (Eurocentric) คำว่า ตะวันออก หรือ "Orient" มักจะหมายรวมถึง อะไรก็ตามที่อยู่ในโลกตะวันออกเมื่อเทียบกับทวีปยุโรป ซึ่งสังคมยุโรปนั้นเรียกว่า โลกตะวันตก หรือ "Occident"
"Orient" มาจากภาษาลาตินว่า ตะวันออก ... ที่จริงนั้นก็คือคำว่า ORIOR แปลว่า ผุดขึ้น เช่นเดียวกับ ดวงตะวันที่ผุดขึ้นมาจากขอบฟ้า และในทางกลับกัน คำว่า "Occident" มาจากภาษาลาตินว่า OCCIDO แปลว่า ตก, ร่วง ใช้เรียก ทิศตะวันตก
ดวงอาทิตย์ขึ้นที่ขอบฟ้าในกรุงโรม คำว่า อาทิตย์ขึ้น ชาวโรมันเรียกว่า ORIOR เป็นที่มาของคำว่า Orient คือ ทิศตะวันออก
เรามักจะได้ยินว่า โลกตะวันออกนั้น แบ่งเป็น ตะวันออกใกล้, ตะวันออกกลาง, และตะวันออกไกล ตามตำแหน่งที่ตั้งในทวีปเอเชีย หรือ อาจแบ่งตามกลุ่มสังคมวัฒนธรรมและชาติพันธุ์ เป็น เอเชียตะวันตก เอเชียใต้ เอเชียตะวันออก เอเชียตะวันออกเฉียงใต้
โลกตะวันออกอาจแบ่งตามกลุ่มสังคมวัฒนธรรม และภูมิศาสตร์
ในสมัยโรมัน มีการใช้คำว่า Orient ในช่วงรัชสมัยจักรพรรดิไดโอคลีเชียน (284-305 AD) เมื่อมีการจัดตั้งมณฑลแห่งตะวันออก (DIOECESIS ORIENTIS) ต่อมาในสมัย ศตวรรษที่ 4 ก็มีการจัดตั้งนายกองประจำกองกำลังตะวันออก (PRAEFECTURA PRAETORIO ORIENTIS) ซึ่งนิคมโรมันที่อยู่ด้านตะวันออกสุดนั้น ไปไกลถึงบริเวณที่เป็นประเทศซีเรียในปัจจุบัน
นิคม Diocesis Orientis เป็นอาณาบริเวณด้านตะวันออกสุดของจักรวรรดิโรมัน
ดังนั้นในมุมมองแบบ Eurocentric ยุคโรมัน คำว่า "Orient" ใช้เรียกเอเชียในส่วนที่เป็นตะวันออกใกล้ โดยถือว่าเป็นดินแดนของเอเชียตะวันตก อนาโตเลีย ตุรกี และอียิปต์ (แอฟริกาเหนือ)
... โปรดสังเกตว่า ตะวันออก ไม่ได้หมายถึงเอเชียและทิศตะวันออกจริง ๆ มันหมายถึง ผู้คน แผ่นดิน และวัฒนธรรมที่อยู่นอกยุโรปออกไปทางแผ่นดินใหญ่มากกว่า (ซึ่งส่วนมากอยู่ทางตะวันออก) เพราะมันเหมารวมแอฟริกาเหนือเข้าไปด้วย บางครั้ง อาจขยายโค้งไปทางตะวันตกถึงโมรอกโก .. ลองนึกภาพ การเดินทางจากยุโรป ไปทางตะวันออก วนรอบทะเลเมติเตอเรเนียนลงมาถึงอียิปต์ และย้อนทางตะวันตกไปถึงโมรอกโก ... ความคล้ายคลึงทางวัฒนธรรมเหล่านี้หน่ะครับ ที่ชาวยุโรปเรียกว่า Oriental ในยุคแรก
ลักษณะบ้านเมือง ผู้คน วัฒนธรรมของโมรอกโก มีความใกล้ชิดกับตะวันออก แม้ที่ตั้งจะอยู่ทิศตะวันตกของทวีปยุโรปก็ตาม
เมื่อเวลาผ่านไป ความหมายของคำว่าตะวันออก "orient" ก็ค่อย ๆ แผ่ขยายออกไปเกินกว่ามณฑลซีเรียมณฑลเอเชีย และแอฟริกาของชาวโรมัน เพราะชาวยุโรปเดินทางเข้าสู่ส่วนลึกของทวีปเอเชียได้ไกลขึ้น จนกระทั่งไปจรดมหาสมุทรแปซิฟิก อันเป็นดินแดนซึ่งชาวตะวันตกเรียกตามแนวคิด Eurocentric ว่า "ตะวันออกไกล หรือ far east"
กองคาราวานของมาร์โค โปโล
พอถึงศตวรรษที่ 19 คำว่า "ตะวันออก" ก็หมายรวมถึง อินเดียและดินแดนบางส่วนของประเทศจีนชัดเจนมากขึ้น
พอถึงกลางศตวรรษที่ 20 คำว่า "ตะวันออก" ก็เปลี่ยนแปลงความหมายไปเล็กน้อย เพราะมันสื่อไปทางตะวันออกยิ่งขึ้นและแคบลง คือ หมายถึง เอเชียตะวันออก เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เอเชียกลางฝั่งตะวันออก
คำว่า โลกตะวันออก ในกลางศตวรรษที่ 20 ใกล้เคียงกับคำว่า ตะวันออกไกล ในปัจจุบัน
ในช่วงปลายศตวรรษที่ 19 จนต้นตวรรษที่ 20 กระแสฟื้นฟูความนิยมโลกตะวันออก ความหลงไหลในศิลปะวิฒนธรรม ลวดลาย วัตถุจากเอเชีย อินเดีย อียิปต์ โมรอกโก ได้รับความนิยมมากขึ้น คำว่า "ตะวันออก" จึงหมายรวมถึงแอฟริกาเหนือด้วย
ฉากละครโอเปร่า เรื่อง ขลุ่ยวิเศษ (Die Zauberflöte) ของ Wolfgang Amadeus ใน Production ปี 1815 โดย Karl Friedrich Schinkel แสดงบรรยากาศของอียิปต์ซึ่งแม้อยู่ในแอฟริกา แต่ก็ถือเป็นโลกตะวันออกอันน่าหลงใหลสำหรับผู้คนในศตวรรษที่ 19
ภาพ The Death of Sardanapalus (La Mort de Sardanapale) โดย Eugène Delacroix ศิลปะแบบตะวันออกนิยม แสดงภาพกษัตริย์แห่งอัสซีเรียสิ้นพระชนม์
Madonna and Child Enthroned โดย Gentile Bellini สังเกตว่ามีพรมแบบมุสลิมวางอยู่ใต้เท้าของพระแม่มารี แสดงแนวคิดตะวันออกนิยมยุคแรกเริ่ม ตั้งแต่สมัยศตวรรษที่ 15
ห้อง Round Chinese Cabinets ในพระราชวัง Schönbrunn กรุงเวียนนา ประดับตกแต่งด้วยเซรามิก กระเบื้องเคลือบ และงานเครื่องเขิน ในศิลปะแบบจีนและญี่ปุ่น ถือเป็นของหรูหราและน่าหลงใหลมากในยุคนั้น
จนสมัยศตวรรษที่ 21 ในโลกไร้พรมแดน คนส่วนใหญ่จะนึกภาพ "ตะวันออก" ให้เป็นเอเชีย อย่าง จีน เกาหลี ญี่ปุ่น เวียดนาม มองโกเลีย และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อย่างชัดแจ้ง
Der Chinesische Turm หอคอยทรงเจดีย์แบบจีน ตั้งอยู่ในสวนอังกฤษ นครมิวนิก
คำที่มาทีหลัง คือ คำว่า "ตะวันออกกลาง - middle east" ที่เราใช้เรียกบริเวณที่ก้ำกึ่ง อยู่ระหว่างตะวันออกไกลและตะวันออกใกล้ โดยที่ไม่ใช่อนุทวีปอินเดีย ในบางนิยามในประวัติศาสตร์ร่วมสมัย ตะวันออกใกล้และตะวันออกกลาง อาจถูกรวบเป็นความหมายเดียวกัน เช่น ในนิยามของสมาคม National Geographic ที่ใช้เรียกรวมบริเวณ คาบสมุทรอาหรับ ไซปรัส อียิปต์ อิหร่าน อิรัก อิสราเอล จอร์แดน เลบานอน ดินแดนปาเลสไตน์ ซีเรีย ตุรกี หรือในบางสำนัก อาจรวม อัฟกานิสถานเข้าไปด้วย
โลกมุสลิมในตะวันออกกลาง ก็ถูกรวมเป็นโลกตะวันออก ตามนิยามแบบ Eurocentric
สุดท้ายแล้ว จะเห็นว่า...คำว่า "ตะวันออก - orient" นั้นมีความหม่ยคลุมเครือ และมีการเปลี่ยนแปลงความหมายเป็นพลวัตรมาตลอดทุกยุคสมัย หลายครั้ง มันบ่งบอกอัตลักษณ์เชิงวัฒนธรรมมากกว่าเชิงภูมิศาสตร์ ... อย่างเช่น โมรอกโก ซึ่งอยู่ทางทิศตะวันตก แต่ให้ภาพลักษณ์อย่าง "Oriental" มากกว่า ไซบีเรีย ซึ่งอยู่ทางทิศตะวันออกครับ
Church of Our Lady of the Sign ใน Tyumen เป็น ตัวอย่างที่ชัดเจน ว่าไซบีเรีย ดูมีความเป็นตะวันตกมากกว่า ทั้งที่ตั้งอยู่ในทิศตะวันออก โลกตะวันออกจึงไม่ได้มีความหมายในเชิงกายภาพเท่านั้น แต่รวมถึงสังคมวัฒนธรรมด้วย
ในขณะที่ Hassan II Mosque ในคาซาบลังกา โมรอกโก แม้อยู่ในทิศตะวันตกของทวีปยุโรป แต่มีความเป็นตะวันออกมากกว่า เน้นย้ำว่า โลกตะวันออกจึงไม่ได้มีความหมายในเชิงกายภาพเท่านั้น แต่รวมถึงสังคมวัฒนธรรมด้วย
- 4
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
