วัฒนธรรมในสายน้ำ ชุมชนเขาขาว***
ฝนตกพรำๆ สียงฟ้าครืนๆ นั่งริมหน้าต่าง ใจตระหวัดถึงลำนำเพลงเก่าเมื่อตอนฉันเป็นเด็ก เป็นบทเพลงทั่เกิดมาจากความสมบูรณ์ของธรรมชาติ และวิถีที่เรียบง่ายของสมาชิกในชุมชน เมื่อสามสิบกว่าปี ลำนำที่ว่า คือ
"ขึ้นเขา ไปเก็บกล้วยเถือน พอมาถึงเรือน ขุดเดือนทงเบ็ด พอไปถึงหนอง เดือนพองเพล็ด ๆ มือซ้ายถือเบ็ด มือขวาเด็ดเดือน"
อันความหมายก็คือ เดืนไปบนเขา เพื่อตัดต้นกล้วยป่า ( ก็คือกล้วยเถือนของชาวบ้าน ประโยชน์คือต้นนำมาทำอาหาร จะแกง จะต้มจิ้มน้ำพริก ที่เรียกกันว่าหยวกกล้วยรั่นแล) ไปสักพักก็กลับ มาถึงบ้านก็จะทำการขุดดินหาไส้เดือนเพื่อใช้เป็นเหยื่อเพื่อวางเบ็ด พอถึงหนองน้ำปรากฎว่าไส้เดือนก็อืดเสียแล้ว ด้วยความว่องไว มือซ้ายถือเบ็ดเอาไว้ ส่วนมือขวาก็เด็ดไส้เดือนให้ได้ขนาด แล้วเกี่ยวเบ็ด
ที่ว่าในข้าวมีปลาในนามีข้าว จะใช้ไม่ได้ กับชุมชนเขาขาว อำเภอทุ่งสงในอดีต เพราะสภาพพื้นทั่เป็นภูเขา มีห้วย มีบ่อ มีคลอง ที่รู้กันคือ"คลองมิน" มีน้ำเต็มเต็มฝั่งตลอดทั้งปี เมื่อน้ำดี ดินอุมดม คำที่เหมาะสม น่าจะเป็น 'ในห้วยมีปลา ผักหญ้าหาบนภูเขา' สมาชิกไม่ได้ร่ำรวยสะดวกสบาย ดังปัจจุบัน แต่ไม่อดไมาอยาก อาหารการกินหาได้ไม่ลำบาก
เมื่อถึงหน้าฝน การหาปลาก็จะมีวิธี ที่แตกต่างไปจากหน้าแล้งหรือหน้าร้อน วิธีที่เห็นบ่อย ก็คือการวางเบ็ดที่เรียก "ทงเบ็ด "
เพราะวัสดุอุปกรณ์ส่วนประกอบไม่ซับซ้อน หาได้ในท้องถิ่น ที่จะต้องซื้อ (ที่ตลาดนัด) ก็ตัวเบ็ด ด้ายหรือเอ็นเหนียว ส่วนคันนั้นหรือเบ็ดหาไม่ยาก ใช้ไม้ไผ่ ที่นิยมคือ ไม้ไผ่ผาก หรือไผ่สีสุก เพราะเนื้อไม้หนาและเหนียว ลำโต แก่ปานกลาง ฟากแห่จัดไปจะกรอบหักง่าย อ่อนไปก็เหี่ยว เมื่อได้มา ก็ตัดเป็นบ้อง หรือท่อนๆ ให้มีความยาวประมาณ 1 เมตร ผ่าออกเป็นเสี่ยงๆ ขนาดเท่านิ้วกลางผู้ใหญ่ จากนั้นเหลาให้มีความต่าง คือด้านล่างใหญ่หนา เหลาพอให้กลม เรียบๆไม่สากมือก็พอ ค่อยๆเรียวขึ้นเล็กขึ้นไปทางด้านปลาย ระวังอย่าให้เล็กนัก เพราะจะหักหากติดปลาตัวโตๆ ตรงปลายสุด แต่อยู่ในข้อ จะเว้นให้เป็นปม เพื่อที่ผูกเอ็นเหนียว จะไม่หลุด คือเป็นปมดักไว้ ทดลองงอคันเบ็ดเมื่อมีความอ่อนตัวดี จะเกิดเป็นลักษณะโค้งงอ สวยงาม เอาเอ็นที่ซื้อมาผูกกับเบ็ด ใช้เงื่อนตะกรุดเบ็ด อีกด้านก็ผูกกับปลายสุดในปมหรือข้อของคัน ที่เว้นไว้ กลางคันเบ็ดก็ใช้เอ็น ถักทอเป็นบ่วง เพื่อเวลาเก็บเบ็ดหรือไม่ใช้ ก็ใช้ตัวเบ็ดเกี่ยวเอ็นดังกล่าว เป็นวิธีเก็บที่ชาญฉลาดและปลอดภัย สุดท้ายลองใช้มือดึง ขยับๆ เมื่อแข็งแรงต้านแรงดึงได้พอก็เป็นอันเสร็จการประกอบเบ็ดสำหรับทง
การหาเหยื่อนั้นไม่ยากเลย ใช้จอบขุด ๆ สักพักก็เจอไส้เดือนดินแล้ว จับใส่กระป๋องแล้วเดินไปแหล่งน้ำเลย เด็ดไสเดือนยาวพอประมาณเกี่ยวเบ็ด นำไปปักในที่ที่คิดว่าน่าอยู่ เหมาะๆ ที่ริมห้วย ริมคลองในตอนเย็นค่ำ กลับบ้านรอจนเช้า ก็ไปเก็บเบ็ด โอ้โห.....ปลาช่อน ปลาดุก ปลากระทิง ปลาเสือ หรือปลาอื่น กินเหยื่อที่เกี่ยวล่อไว้ ใช้แล้วปลาติดเบ็ดให้เราได้โปรตีน มาทำอาหาร เลิศเลย
นี่แหละประโยชน์ของฝน ประโยชน์ของน้ำ ที่มีป่า ประโยชน์ของธรรมชาติ
แต่...ปัจจุบันได้เลือนหายไป..น่าเสียดาย
กรณ์ภัสสรณ์ สุขรุ่งเรือง 0921284721
- 3
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
