ผ้าย้อมคราม ผ้าท้องถิ่นของช่างท้องถิ่นแต่ถูกสวมใส่โดยคนต่างถิ่น
ผ้าย้อมครามเกิดจากความคิดของชาวบ้านภาคอีสานซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่น เกิดจากเส้นฝ้ายและต้นครามที่ผ่านกระบวนการที่ซับซ้อน แต่ที่ผ้าย้อมครามยังดำรงอยู่ในทุกวันนี้ เกิดจากการถ่ายทอดแบบสังคมชาวบ้าน
เริ่มต้นจากการทำเนื้อครามก่อน
น้ำครามเกิดจากต้นครามที่ผ่านกระบวนการทำ โดยการนำกิ่งไปมัดเป็นฟ่อนหรือท่อนเล็กแล้วแช่ลงในโอ่งดินทิ้งไว้ประมาณ ๒ วัน แล้วนำกากจากกิ่งใบออก เติมปูนขาวที่ละลายน้ำแล้วใส่ลงในโอ่งดินที่มีน้ำคราม แล้วกวนให้เกิดฟอง แล้วกวนจากกลิ่นเน่าของใบครามให้เป็นกลิ่นที่ดี ปล่อยให้ตกตะกอน ๒-๓ วัน เมื่อน้ำอยู่เหนือตะกอนเริ่มใส แล้วรินน้ำทิ้ง เทน้ำด่างที่เกิดจากขี้เถ้าลงในโอ่ง เพื่อไม่ให้ครามแห้ง สามารถเก็บเนื้อครามไว้ใช้ย้อมได้ตลอดทั้งปี
ต่อมา ก็ต้องก่อหม้อคราม โดยผสมน้ำด่างกับน้ำที่เตรียมไว้ ใส่ในโอ่งดินเผา แล้วนำเนื้อครามประมาณ ๑ กำมือ กับปูนขาวเท่าหัวแม่มือผสมลงไปในน้ำด่าง แล้วกวนให้เข้ากัน
แล้วก็มาโจกคราม โดยการใช้ขันตักน้ำครามให้สูงพอประมาณแล้วเทลงไปในโอ่งดินเผาตามเดิม การโจกครามควรโจกวันละ ๒ ครั้ง เช้า-เย็น ครั้งละ ๓-๕ ครั้ง ทั้งเช้าและเย็น รอดูจนน้ำครามขึ้นฟองเป็นสีน้ำเงินม่วง แสดงว่า หม้อครามพร้อมที่จะย้อมฝ้ายได้ ชาวบ้านจะเรียกว่าเป็นหม้อเป็นหรือหม้อขึ้น
ทีนี้ พอเราจะย้อมคราม ส่วนใหญ่ชาวบ้านก็จะใช้ผ้าฝ้ายนี่ละค่ะ ซึ่งอาจจะมัดผืนผ้าเพื่อให้เกิดเป็นลวดลาย นำผ้ามาจุ่มลงในหม้อคราม ใช้มือขยำ แล้วบีบเบาๆ ให้น้ำครามเข้าสู่ผืนผ้า แล้วนำไปตากผึ่งลม ผ้าที่ย้อมด้วยครามธรรมชาติจะมีคุณสมบัติป้องกันแสงยูวี ยับยั้งแบคทีเรีย ทำให้ผู้สวมใส่รู้สึกสบายผิว และลดการเกิดกลิ่นอับชื้นได้ดี
การทอผ้าคราม คือ การนำเส้นฝ้ายมาย้อมครามก่อนแล้วจึงนำมาทอ เมื่อทอจะมีทั้งแบบทอเป็นผ้าพื้นกับทอแบบมีลวดลาย ส่วนใหญ่เป็นลายธรรมชาติ ลายสัตว์ ลายใบไม้ดอกไม้ ลายเรขาคณิต ปัจจุบันมีการออกแบบลายผ้าที่เก๋ๆ ก็ทำให้คนนิยมสวมใส่ผ้าย้อมครามกันมากขึ้น
ผ้าครามแบบที่เป็นผ้าที่ย้อมด้วยสารเคมีก็มี แถมสีสวย ราคาไม่แพง ต่างจากผ้าที่ใช้ภูมิปัญญาถ่ายทอดกันมาจากรุ่นสู่รุ่น เวลาคุณคุณซื้อผ้าทอแล้วรู้สึกว่าแพง ก็ให้นึกถึงกรรมวิธีและความใส่ใจ ความรักความผูกพันของช่างทอจากช่างรุ่นปู่ย่าตายายที่ถ่ายทอดมาสู่รุ่นลูกรุ่นหลาน ความภาคภูมิใจของรุ่นลูกหลานที่มีต่อผืนผ้า แล้วคุณจะเข้าใจ ว่าผ้าหนึ่งผืนช่วยรักษาใจช่างทอได้อย่างไร
รูปภาพจาก freepik.com
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
