#ทรงบาดาล หรือ ขี้เหล็กหวาน
มีชื่อท้องถิ่นอื่นๆ ว่า
สะเก้ง (เชียงใหม่)
ขี้เหล็กหวาน (ขอนแก่น)
พรึงบาดาล ตรึงบาดาล (ระยอง)
ขี้เหล็กบ้าน (ภาคเหนือ)
สะเก๋ง (ภาคตะวันตกเฉียงเหนือ)
โดยจัดเป็น 1 ใน 9 ชนิดที่ใช้เป็นเสาเข็มตอก รองรับแผ่นศิลาฤทธิ์ และเป็นไม้มงคลลำดับที่ 6 อีกทั้งยังมีเชื่อว่าด้วยว่าจะทำให้เกิดความมั่นคง มีเทวดาให้ความคุ้มครอง และยังถือว่าจะช่วยบันดาลโชคลาภด้วย เพราะคำว่า "ทรงบาดาล" นั้นมีความหมายว่า ผู้เป็นใหญ่แห่งนาคพิภพ เชื่อว่าการปลูกต้นทรงบาดาลจะช่วยดลบันดาลให้เกิดโชคลาภ ทำให้มีฐานะดีขึ้น แต่บางคนก็กล่าวว่าทรงบาดาลหรือทรงยันดาลนั้น คือ การมีพลังอำนาจอันใหญ่ เกรียงไกร และได้รับการยกย่องจากผู้อื่น
*ลักษณะของทรงบาดาล
ต้นทรงบาดาล เป็นพรรณไม้พื้นเมืองดั้งเดิมของไทย มีถิ่นกำเนิดในเอเชียเขตร้อน ซึ่งรวมไปถึงประเทศไทยด้วย โดยจัดเป็นไม้พุ่มกึ่งไม้ยืนต้นขนาดเล็ก ถึงขนาดกลาง ที่มีความสูงได้ถึง 7 เมตร ลำต้นแตกกิ่งก้านสาขามาก ลำต้นเป็นสีน้ำตาลปนสีเทา พรรณไม้ชนิดนี้เป็นพรรณไม้กลางแจ้ง ขึ้นได้ดีในดินทุกชนิด ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ดและวิธีการตอนกิ่ง
*ใบ เป็นใบประกอบแบบขนนกชั้นเดียว ออกเรียงสลับกัน มีใบย่อยประมาณ 5-10 คู่ ลักษณะของใบเป็นรูปรี ปลายใบมน โคนใบมน ส่วนขอบใบเรียบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 1-2 เซนติเมตรและยาวประมาณ 2.5-4 เซนติเมตร หลังใบเรียบ
*ดอก ออกดอกเป็นช่อตามศอกใบใกล้กับปลายยอด ในช่อดอกมีดอกประมาณ 10-15 ดอก มีก้านดอกรวมยาวประมาณ 2.5-5 เซนติเมตร ส่วนก้านดอกย่อยยาวประมาณ 1-2 เซนติเมตร ดอกย่อยเป็นสีเหลือง มีกลีบดอก 5 กลีบ ลักษณะของกลีบดอกเป็นรูปไข่ มีขนาดประมาณ 4-5 มิลลิเมตร เมื่อดอกบานจะมีขนาดกว้างประมาณ 2-4 เซนติเมตร ดอกมีกลีบเลี้ยง 5 กลีบ สีเขียวอมเหลือง ดอกมีเกสรเพศผู้จำนวน 10 ก้าน เป็นหมัน 3 ก้าน โดยต้นทรงบาดาลมีดอกดก และสามารถออกดอกได้ตลอดทั้งปี
*ผล ออกผลเป็นฝักแบน เรียบ มีขนาดกว้างประมาณ 1-1.5 เซนติเมตรและยาวประมาณ 7-20 เซนติเมตร เมื่อฝักแก่แล้วจะแตกออกตามตะเข็บ ภายในฝักมีเมล็ดประมาณ 15-25 เมล็ด ผิวของเมล็ดเป็นมันเงา มีขนาดกว้างประมาณ 4 มิลลิเมตรและยาวประมาณ 8 มิลลิเมตร
*สรรพคุณของทรงบาดาล
ราก ใช้รับประทานเป็นยาถอนพิษไข้ มีรสขมเบื่อ ใช้ต้มกับน้ำดื่ม เป็นยาถอนพิษผิดสำแดงหรือไข้ซ้ำ
รากนำมาต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้สะอึก หรือจะใช้รากร่วมกับเถาสะอึกและรากมะกล่ำเครือ เป็นยาแก้อาการสะอึกอันเนื่องมาจากกระเพาะอาหารขยายตัว
*ประโยชน์ของทรงบาดาล
ยอดอ่อนและใบอ่อนสามารถนำมาใช้รับประทานเป็นผักได้
ในสมัยก่อนต้นทรงบาดาลได้รับความนิยมในการนำมาปลูกไว้ในบริเวณวัดอยู่พอสมควร เพราะนอกจากจะปลูกเพื่อความสวยงามแล้ว ดอกสีเหลืองของทรงบาดาลยังนำไปใช้ในการบูชาพระได้อย่างเหมาะสมอีกด้วย
ต้นทรงบาดาลเป็นไม้มงคลอีกชนิดหนึ่ง ที่แม้จะไม่มีอยู่ในรายชื่อไม้มงคลที่ปลูกในบริเวณบ้าน แต่ก็ถือเป็นไม้มงคลที่ใช้ในการประกอบพิธีก่อฤกษ์หรือวางศิลาฤกษ์ในการก่อสร้างอาคารหรือถาวรวัตถุต่างๆ โดยจัดเป็น 1 ใน 9 ชนิดที่ใช้เป็นเสาเข็มตอก รองรับแผ่นศิลาฤทธิ์ และเป็นไม้มงคลลำดับที่ 6 อีกทั้งยังมีเชื่อว่าด้วยว่าจะทำให้เกิดความมั่นคง มีเทวดาให้ความคุ้มครอง และยังถือว่าจะช่วยบันดาลโชคลาภด้วย เพราะคำว่า "ทรงบาดาล" นั้นมีความหมายว่า ผู้เป็นใหญ่แห่งนาคพิภพ เชื่อว่าการปลูกต้นทรงบาดาลจะช่วยดลบันดาลให้เกิดโชคลาภ ทำให้มีฐานะดีขึ้น แต่บางคนก็กล่าวว่าทรงบาดาลหรือทรงยันดาลนั้น คือ การมีพลังอำนาจอันใหญ่ เกรียงไกร และได้รับการยกย่องจากผู้อื่น โดยการปลูกไม้เพื่อเอาคุณ คนโบราณนั้นให้ปลูกในวันเสาร์และปลูกทางทิศตะวันตกของบ้าน แต่ผู้ปลูกต้องเป็นผู้ประกอบอาชีพสุจริตด้วย จึงจะเป็นมงคลแก่ตัวผู้ปลูกและผู้อยู่อาศัยภายในบ้าน (บ้างก็ว่าจะช่วยขับไล่สิ่งชั่วร้ายได้ด้วย)
ต้นทรงบาดาลเป็นไม้ยืนต้นที่หาได้ง่าย ขยายพันธุ์และปลูกเลี้ยงก็ง่าย อีกทั้งยังมีความแข็งแรงทนทาน มีอายุยืนนาน สามารถตัดแต่งรูปทรงได้เป็นอย่างดี ออกใบดก ดอกมีสีเหลืองสดใสสวยงาม นอกจากจะใช้ปลูกในบริเวณวัดอย่างในอดีตแล้วยังนิยมนำมาปลูกไว้ตามสถานที่อื่นๆ อีกด้วย เช่น อาคารบ้านเรือน สวนหย่อม สวนสาธารณะ ตามทางเท้า และตามริมถนนสายใหญ่ในชนบท เป็นต้น
บทกลอน ที่ สุนทรภู่ ประพันธ์ไว้ ใน รำพันพิลาป
"ชมพู่แต่ละต้นมีผลลูก
ดูดั่งผูกพวงระย้านึกน่าฉัน
'ทรงบาดาล' บานดอกรีบออกทัน
เต็มทุกวันเช้าเย็นไม่เว้นวาย"
ขอบพระคุณ รูปภาพ และแหล่งข้อมูลข่าวสาร
:เว็บไซต์ วิกิพีเดีย
:เว็บไซต์ tangkay
:เว็บไซต์ Kiddban
:เว็บไซต์ Medthai
:เว็บไซต์ สมุนไพร.ไทย (herb.in.th)
และอื่นๆ
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
