ว่าด้วยเรื่องของ “ยศเจ้าฟ้า” ในพระราชวงศ์
เรื่องอิสริยยศของพระราชวงศ์ไทยนั้น หากมองอีกมุมหนึ่งก็มีความซับซ้อนพอสมควร เนื่องจากแต่ละลำดับชั้นของอิสริยยศนั้นก็มีการแบ่งออกเป็นชั้นย่อยๆอีก เช่น ยศเจ้าฟ้า ยศพระองค์เจ้า หรือแม้กระทั่งตำแหน่งของมเหสีเองก็ถูกแบ่งชั้นออกไปอีก
ดังที่วันนี้คลังประวัติศาสตร์ไทยจะขอหยิบยกเอาประเด็นยศของการเป็นเจ้าฟ้าในพระราชวงศ์มานำเสนอ
ยศของเจ้าฟ้าสามารถแบ่งออกได้เพียง 3 ชั้นเท่านั้น คือ
ชั้นที่ 1 เจ้าฟ้าชั้นเอก หรือ ออกพระนามอย่างลำลองว่า ทูลกระหม่อมชาย-หญิง เจ้าฟ้าชั้นนี้จะเป็นเหล่าพระราชโอรส และพระราชธิดาของพระเจ้าอยู่หัวที่ประสูติแต่พระอัครมเหสี และพระมเหสีเท่านั้น เช่น ประสูติแต่พระบรมราชินีนาถ ,พระบรมราชินี ,พระบรมราชเทวี,พระอรรคราชเทวี เป็นต้น และยังสามารประสูติจากพระภรรยาเจ้าชั้นลูกหลวงได้อีกด้วย (พระภรรยาเจ้าชั้นลูกหลวงก็คือ พระราชธิดาของพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลก่อน) เมื่อเจริญพระชันษาขึ้นพระราชโอรส-ธิดาเหล่านี้มักจะได้รับพระราชทานกรมเพื่อตำแหน่งในงานราชการ โดยเริ่มต้นที่กรมขุน พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 ทรงให้พระราชโอรส-ธิดาเจ้าฟ้าชั้นเอกทรงกรมเป็นชื่อหัวเมืองชั้นเอก หรือเมืองราชธานีเก่า เช่น กรมขุนพิษณุโลกประชานาถ ,กรมขุนเพ็ชรบูรณ์อินทราชัย ,กรมขุนสงขลานครินทร์ ,กรมขุนสุโขทัยธรรมราชา ,กรมขุนนครศรีธรรมราชธำรงฤทธิ์ เป็นต้น
ชั้นที่ 2 เจ้าฟ้าชั้นโท หรือ ออกพระนามอย่างลำลองว่า สมเด็จชาย-หญิง เจ้าฟ้าชั้นนี้จะเป็นเหล่าพระราชโอรส และพระราชธิดาของพระเจ้าอยู่หัวที่ประสูติแต่พระมเหสีรอง เช่น พระอรรคชายาเธอ พระวรราชเทวี พระวรชายา เป็นต้น หรือ ประสูติแต่พระภรรยาเจ้าชั้นหลานหลวง (พระภรรยาเจ้าชั้นหลานหลวงก็คือ หลานของพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลก่อน ๆ หรือประสูติจากสนมที่เป็นพระราชธิดาของพระเจ้าอยู่หัวราชวงศ์อื่น โดยเมื่อเจริญพระชันษาขึ้นพระราชโอรส-ธิดาเหล่านี้มักจะได้รับพระราชทานกรม โดยเริ่มต้นที่กรมขุนเท่ากันกับเจ้าฟ้าชั้นเอก แต่จะทรงกรมเป็นชื่อเมืองชั้นโท เมืองลูกหลวง หรือหัวเมืองชั้นใน เช่น กรมขุนพิจิตรเจษฎ์จันทร์ กรมขุนสวรรคโลก กรมขุนอู่ทองเขตขัตติยนารี กรมขุนศรีสัชนาลัยสุรกัญญา กรมขุนลพบุรีราเมศร์ เป็นต้น
ชั้นที่ 3 เจ้าฟ้าชั้นตรี หรือ ออกพระนามอย่างลำลองว่า สมเด็จชาย-หญิง แต่เจ้าฟ้าชั้นตรีนี้ จะไม่ได้เป็นพระราชโอรส-ธิดาในพระเจ้าอยู่หัว แต่จะเป็นพระราชนัดดา หรือหลานของพระเจ้าอยู่หัวนั่นเอง ทีนี้หลานของพระเจ้าอยู่หัวก็ต้องเป็นพระเจ้าหลานเธอ หรือ หม่อมเจ้าเท่านั้น จะเป็นเจ้าฟ้าได้อย่างไร ก็คืออย่างนี้นะครับ หลานเธอพระองค์ใดที่มีพ่อเป็นสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้าชาย และมีแม่เป็นเจ้าฟ้าหญิง ลูกที่ประสูติออกมาก็จะเป็น สมเด็จพระเจ้าหลานเธอ เจ้าฟ้า นั่นเอง เช่น สมเด็จเจ้าฟ้าชายฉิมผู้เป็นพระราชโอรสในพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 1 พระองค์ทรงอยู่กินฉันท์สามีภรรยากับเจ้าฟ้าหญิงบุญรอดผู้เป็นลูกพี่ลูกน้อง ภายหลังเจ้าฟ้าหญิงบุญรอดได้ประสูติพระราชโอรส 2 พระองค์ ชาววังออกพระนามหลานเธอว่า สมเด็จเจ้าฟ้าหลานเธอพระองค์ใหญ่ (พระจอมเกล้า รัชกาลที่ 4) และสมเด็จเจ้าฟ้าหลานเธอพระองค์เล็ก(พระปิ่นเกล้า)
***เจ้าฟ้าชั้นพิเศษ หรือ “เจ้าฟ้าตั้ง” ก็คือ พระราชวงศ์พระองค์ใดพระองค์หนึ่งที่พระเจ้าอยู่หัวได้สถาปนาขึ้นเป็นเจ้าฟ้า โดยส่วนใหญ่มักจะพบกับพระราชวงศ์ชั้นสูง เช่น พระพี่นาง หรือ พระน้องนางที่ประสูติร่วมท้องเดียวกับพระเจ้าอยู่หัว ดังตัวอย่างที่เคยมีมาคือ พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 1 ทรงสถาปนาพระพี่นาง
แลน้องนางขึ้นเป็นเจ้าฟ้าทั้งสิ้น และอีกกรณีคือ พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงกัลยาณิวัฒนา เมื่อพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าชายอานันทมหิดลผู้เป็นพระอนุชา เสด็จขึ้นครองราชย์เป็นพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 8 พระองค์จึงมีประกาศสถาปนาพระองค์เจ้าหญิงกัลยาณิวัฒนาขึ้นเป็น สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้าหญิงกัลยาณิวัฒนา ถือเป็นเจ้าฟ้าชั้นโท
จากภาพด้านซ้ายคือ วงกลมสีแดงคือ พระน้องนางเธอในพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 ที่ถวายตัวเป็นพระภรรยาเจ้าของรัชกาลที่ 5 โดยทั้ง 2 พระองค์ได้ประสูติพระราชธิดา ซึ่งในขณะนั้นพระองค์ยังมียศเป็นเพียง พระเจ้าน้องนางเธอ พระองค์เจ้า แต่พระราชธิดาที่ประสูติออกมาก็เป็นถึงเจ้าฟ้าชั้นเอก เข้ากรณีที่ว่ามี แม่เป็นพระภรรยาเจ้าลูกหลวง
จากภาพด้านขวาคือ พระราชโอรส-ธิดา ในรัชกาลที่5 ประสูติจากพระอัครมเหสี ทำให้ทั้ง 2 พระองค์เป็นเจ้าฟ้าชั้นเอก เข้ากรณีที่ว่ามี แม่เป็นพระอัครมเหสี
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
