รื้ออำนาจนิยมในโรงเรียน
กับบทบาทของคุณครูที่ถูกตั้งคำถาม ?
จากกระแสในสื่อสังคมออนไลน์ที่มีคุณครูทำร้ายร่างกายนักเรียนระดับชั้นอนุบาล เกิดกระแสวิพากษ์วิจารย์ในวงกว้างต่อความเหมาะสมของการประพฤติปฏิบัติ ไม่เพียงแต่ความเป็น -คุณครู- แต่ยังก้าวล่วงไปถึง -ความเป็นมนุษย์-
ลักษณะการปฏิบัติที่รุนแรงแบบนี้เกิดขึ้นบ่อยครั้งในโรงเรียน โดยเฉพาะอย่างยิ่งโรงเรียนในประเทศไทย ทีมีลักษณะเป็น -อำนาจนิยม- ที่ผสมผสานลงตัวได้ดีกับความเป็นเผด็จการที่โรงเรียนรับมาใช้เต็ม ๆ
คงต้องเริ่มกลับไปตั้งคำถามถึงจุดกำเนิดของอำนาจนิยมในโรงเรียนว่าเกิดการประกอบสร้างทางสังคม (Social Construction) ขึ้นมาได้อย่างไร เหตุใด คุณครูจึงกลายเป็นผู้มีอำนาจหลักประจำห้องเรียน ประจำโรงเรียน เหนือนักเรียนทุกคน
เริ่มตั้งแต่การตั้งคำถามของสรรพนามการเรียกแทน ประเทศไทยไม่ได้มีวัฒนธรรมการเรียนทุกลำดับชั้นทางสังคมอย่างเท่าเทียมกันเฉกเช่นตะวันตกที่มีเพียง -I- และ -You- ในประเทศไทยเรามักเรียก -คุณครู- -อาจารย์- ที่แสดงถึงลำดับชั้นที่สูงกว่านักเรียนอยู่เสมอ
นอกจากนี้ โครงสร้างทางการศึกษายังมอบอำนาจให้กับคุณครูผ่านระบบคิดที่เรียกว่า -วินัย- การควบคุมความประพฤติ และวินัยตอนเข้าแถวเป็นเรื่องที่ยอมรับได้ในสังคม ความเป็นระเบียบที่ใครไม่รู้กำหนด ความเป็นระเบียบที่ไม่รู้ว่ามันเหมาะสมตรงไหน แต่คุณครูมีอำนาจเต็มในการจัดการ
การเดินเข้าไปตัดเล็บ ตัดผมเด็ก จึงเป็นเรื่องของอำนาจที่คุณครูคิดว่าตนเองมีผ่านกระบวนการของวินัย
-แม่พิมพ์ของชาติ- -พระคุณที่สาม- -เรือจ้าง- ล้วนแล้วแต่เป็นวาทกรรมที่ตอกย้ำให้อำนาจคุณครู ที่นักเรียนจำเป็นต้องเคารพ บทบาทของคุณครูจึงเป็นผู้มีพระคุณที่ยิ่งใหญ่ เด็กนักเรียนจึงมิอาจตั้งคำถาม ล้อเลียน หรือเล่นกับคุณครูได้
ต่างจากวิธีคิดการเรียนการสอนของตะวันตกที่สร้างคุณครูเป็น -Facilitator- ผู้อำนวยความสะดวกในการส่งนักเรียนให้สู่ฝันที่เค้าต้องการ ไม่ว่าคุณจะเป็นอะไร ครูจะคอยสนับสนุนผลักดันให้คุณเป็นในแบบที่คุณอยากเป็น ลำดับชั้นระหว่างครูและนักเรียนจึงมีความใกล้ชิดกันมากกว่าวิธีคิดของไทย
การดำรงอยู่ของวันไหว้ครู คือ อีกหนึ่งตัวแทนของอำนาจนิยมที่ชัดเจนที่สุด การหมอบกราบแบบศิโรราบ แสดงถึงการยอมจำนนต่ออำนาจที่อยู่ตรงหน้า การยอมทำตาม ปฏิบัติตามคำสั่งของผู้บังคับบัญชา ไม่ต่างอะไรกับระบบเผด็จการ
ผมไม่ได้บอกว่าการเคารพผู้ใหญ่เป็นเรื่องที่ไม่ดี แต่การเคารพแบบมอบกราบมันไม่สอดคล้องต่อระบบสังคมที่เป็นพลวัตรเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา เราสามารถปรับเปลี่ยนรูปแบบวันไหว้ครูให้เหมาะสมร่วมสมัยได้ ให้วันไหว้ครูเป็นวันแห่งการเปิดใจคุย แลกเปลี่ยนปัญหา ทำความรู้จักซึ่งกันและกัน มันทำได้ และผมคิดว่าทำได้ไม่ยาก
ดังนั้น การประกอบสร้างทั้งหมดที่ผมพอจะมองเห็น ล้วนสร้างตัวตนของคุณครูในแบบที่เห็นอยู่ในปัจจุบัน คุณครูกลายเป็นผู้มีอำนาจประจำห้องเรียน ประจำโรงเรียน คุณครูจะทำอย่างไรก็ได้ เด็กนักเรียนไม่มีสิทธิที่จะตั้งคำถาม
เมื่อคุณครูหลงอยู่ในอำนาจการยอมรับ และการถูกเคารพตลอดเวลา จนลืมตั้งคำถามถึงแก่นกลางที่แท้จริงของความเป็นครู การปฏิบัติที่รุนแรงจึงเกิดขึ้นได้ไม่ยาก เห็นได้จากหน้าข่าวตามสื่อสังคมทั่วไป
หากจะสร้างบรรยากาศของการเรียนการสอนที่มีประสิทธิภาพ สิ่งแรกที่ต้องทำ คือ ลดอำนาจที่คุณครูรู้สึกว่าตนเองมีออกไปให้ได้ ฉะนั้นเราก็พอที่จะมีแสงสว่างอยู่ที่ปลายอุโมงอยู่บ้าง
#แค่อยากจะเล่าให้คุณฟัง สำหรับประเด็นนี้ก็มีแค่นี้ครับ
อ้างอิง/แนวคิด
อำนาจนิยม และหลังโครงสร้างนิยม
- 4
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
