[Sherlock Holmes] -เชอร์ล็อก โฮล์มส์ เป็นพวกมีอุปนิสัยเพิกเฉยและลอยตัวอยู่เหนือปัญหาของสังคมจริงหรือไม่- สุขสันต์วันคล้ายวันเกิด ครบรอบ 167 ปีชาตกาล "Sherlock Holmes"

สำรวจ
ลงทุน
คำถาม

มีบัญชีอยู่แล้ว?หรือ

•

6 ม.ค. 2021 เวลา 18:24 • นิยาย เรื่องสั้น

-เชอร์ล็อก โฮล์มส์ เป็นพวกมีอุปนิสัยเพิกเฉยและลอยตัวอยู่เหนือปัญหาของสังคมจริงหรือไม่-

สุขสันต์วันคล้ายวันเกิด ครบรอบ 167 ปีชาตกาล "Sherlock Holmes"

ในวันที่ 6 มกราคม ของทุกๆ ปี(วันเกิดโฮล์มส์ตามท้องเรื่องในนิยาย) เพื่ออวยพรวันคล้ายวันเกิดให้แก่นักสืบเอกแห่งถนนเบเกอร์ ปีนี้ปู่โฮล์มส์อายุอานามก็ปาไป 167 ปี สำหรับผมแล้วเขามีตัวตนแจ่มชัดเกินกว่าจะเป็นแค่ตัวละครในนิยาย

วันเกิดปู่โฮล์มส์ปีนี้ ผมตั้งใจว่าจะเขียนชี้แจงเกี่ยวกับบางประเด็น เพื่อไม่ให้"ภาพจำ" เกี่ยวกับโฮล์มส์ผิดเพี้ยนไปจากต้นฉบับดั้งเดิม จนพาลให้คนเป็นรังเกียจว่าตัวละครนี้ช่างเป็นพวกลอยตัวอยู่เหนือทุกปัญหา (จะเรียกว่าผมปกป้องโฮล์มส์ก็ได้ล่ะมั้ง ฮ่ะๆ)

หลายท่านคงมีโอกาสได้รับชมภาพยนตร์ใน Netflix เรื่อง "Enola Holmes" ซึ่งดัดแปลงมาจากนวนิยายในชื่อเดียวกัน อันเป็นผลงานรังสรรค์จากปลายปากกาของนักเขียนสาวชาวอเมริกันนามว่า "Nancy Springer"

ภาพยนตร์เรื่องนี้สามารถสื่อสารประเด็นเกี่ยวกับสังคมชนชั้น การเมือง และสิทธิสตรี ออกมาได้อย่างละมุนละม่อม ไม่มากจนตึงเครียด แต่ก็ไม่น้อยจนคนมองข้าม ซึ่งฉากการสนทนาระหว่างโฮล์มส์ และ Edith ได้กลายมาเป็นที่พูดถึงกันอย่างแพร่หลาย

"ทำไมคุณไม่สนใจการเมือง" - Edith

"เพราะมันน่าเบื่อจะตาย" - Sherlock Holmes

"ไม่ใช่หรอก คุณไม่สนใจที่จะเปลี่ยนโลกที่มันดีกับคุณอยู่แล้วต่างหาก" - Edith

จากฉากดังกล่าว อาจทำให้คนที่ไม่เคยอ่านนิยาย

เชอร์ล็อก โฮล์มส์ ในเวอร์ชั่นต้นฉบับมาก่อน เข้าใจไปได้ว่านี่คืออุปนิสัยความเพิกเฉยและลอยตัวอยู่เหนือปัญหาของนักสืบเอกผู้นี้... แต่เปล่า มันไม่ใกล้เคียงเลย

ก่อนอื่นต้องเท้าความเสียก่อนว่านิยายชุด Sherlock Holmes ฉบับดั้งเดิม หรือที่แฟน ๆ เรียกว่าบุพคัมภีร์(Canon) นั้น มีทั้งหมด 60 เรื่อง แบ่งเป็นนวนิยาย 4 เรื่อง และเรื่องสั้นอีก 56 เรื่องด้วยกัน โดยทั้ง 60 เรื่องนี้เขียนขึ้นโดยเซอร์ อาร์เธอร์ อิกเนเชียส โคแนน ดอยล์(Sir Arthur Ignatius Conan Doyle) ซึ่งส่วนหนึ่งของชื่อผู้แต่งเรื่องเชอร์ล็อก โฮล์มส์ ได้กลายมาเป็นแรงบันดาลใจให้แก่ชื่อของยอดนักสืบจิ๋ว "โคนัน" ในปัจจุบันนั่นเอง

ส่วนนิยายเรื่องอื่นๆ ที่ยืมเนื้อหาและตัวละครมาแต่งเสริมเพิ่มเอาภายหลังนั้น เราเรียกว่านิยายจำลักษณ์(Pastiche) ซึ่งผลงานนิยายชุด Enola Holmes ของ Nancy Springer ก็อยู่ในข่ายนี้ด้วย เพราะเป็นการยืมเนื้อหาและตัวละครมาตีความเขียนเรื่องราวเอาใหม่ในภายหลัง มิใช่เรื่องราวต้นฉบับที่เขียนขึ้นโดยเซอร์ อาร์เธอร์ โคแนน ดอยล์

ประเด็นมีต่อไปว่า การที่ภาพยนตร์ Enola Holmes ของ Netflix (ที่ดัดแปลงมาจากนิยายของ Nancy Springer) เขียนให้โฮล์มส์กลายเป็นเหมือนคนจำพวกเพิกเฉยต่อสังคมเช่นนี้ เป็นการถ่ายทอดเรื่องราวของเชอร์ล็อก โฮล์มส์ ผิดเพี้ยนไปจากต้นฉบับโดยสิ้นเชิงใช่หรือไม่ คำตอบคือ "ไม่เชิง"

ถ้าเช่นนั้นความจริงเป็นอย่างไร ผมจะเล่าให้ฟัง

เรื่องมันเริ่มขึ้นในนวนิยายตอนแรกสุดของ Sherlock Holmes ฉบับบุพคัมภีร์(Canon) ที่โคแนน ดอยล์ วางโครงเรื่องให้หมอวัตสันเพิ่งปลดประจำการจากตำแหน่งแพทย์ทหารบกในสมรภูมิรบเนื่องจากถูกยิงบาดเจ็บ หมอวัตสันที่ใช้ชีวิตไม่เป็นโล้เป็นพายอยู่นานสองนานจึงต้องมาหารค่าเช่าห้องอยู่กับโฮล์มส์เพื่อประหยัดเบี้ยเลี้ยงที่ร่อยหรอลงทุกวัน ในช่วงสัปดาห์แรก ๆ ของการอยู่อาศัยใต้ชายคาเดียวกันนั้น หมอวัตสัน "โคตรว่าง" เพราะสุขภาพไม่แข็งแรง ออกไปไหนไม่ได้ แถมเพื่อนในลอนดอนก็ไม่ค่อยมี วันๆ จึงนั่งเกาไข่อยู่ในบ้านเช่าเลขที่ 221B ถนนเบเกอร์(Baker Street) ณ กรุงลอนดอน เป็นเหตุให้หมอวัตสันได้จับสังเกตุพฤติกรรมความรู้ความสามารถของโฮล์มส์ จนสรุปออกมาได้ราวๆ 12 ข้อด้วยกัน ซึ่งสองข้อที่น่าสนใจในนั้นคือ "ความรู้วิชาปรัชญา-ศูนย์" และ "ความรู้วิชาการเมือง-อ่อน"

แต่ดูเหมือนในบรรดาข้อสรุปต่างๆ ที่หมอวัตสันได้ไปข้างต้นจะผิดเพี้ยนไปหลายข้อทีเดียว เพราะในภายหลังโคแนน ดอยล์(ผู้เขียน) ได้สาธยายให้โฮล์มส์มักจะพ่นปรัชญาคำคมวิถีชีวิตออกมาให้หมอวัตสันฟังเพื่อข่มใจข่มกิเลสตัณหาอยู่เสมอ ๆ และปรัชญาคำคมที่ว่ามา ล้วนมาจากนักคิดนักเขียนผู้มีชื่อเสียงเป็นสากลทั้งนั้น เช่น เกอเธ่ เป็นต้น

และที่สำคัญ ปรากฏว่าโฮล์มส์เป็นผู้สนใจและรอบรู้การบ้านงานเมืองถึงขั้นละเอียดอ่อนทีเดียว ซึ่งมีให้เห็นในหลายคดีด้วยกัน มิหนำซ้ำยังมิใช่แค่การเมืองของประเทศอังกฤษในขณะนั้น แต่รวมไปถึงประเทศอื่นๆ เช่น สหรัฐอเมริกาด้วย โฮล์มส์รู้จักแม้กระทั่งเครื่องหมายที่ใช้เป็นคำขู่ของลัทธิคูคลักซ์แคลน (Ku Klux Klan, KKK) (โปรดอ่านเรื่องสั้นชุด The Adventures of Sherlock Holmes ตอน The Five Orange Pips) ตลอดจนประเด็นการเมืองอื่นๆ ไล่ตั้งแต่ปัญหาชนชั้นรากหญ้าไปจนถึงระดับราชวงศ์ต่างๆ โดยหากใครที่ติดตามอ่านจนตลอดแล้วจะพบว่าโฮล์มส์เป็นตัวละครที่ค่อนข้างเข้าใจปัญหาระดับรากหญ้า และมีความเข้าใจในวิชาอาชญวิทยาอย่างดีเยี่ยมคนหนึ่ง(แม้ในขณะนั้นศาสตร์นี้จะยังไม่ก้าวหน้ามากนักและแม้เจ้าตัวอาจจะไม่รู้ตัวเสียด้วยซ้ำ)

กรณีตามบุพคัมภีรณ์ จึงต้องเข้าใจเสียก่อนว่า การที่หมอวัตสันด่วนสรุปและตัดสินโฮล์มส์จากการอยู่ร่วมกันไม่ถึงเดือนนั้น นับว่าเป็นเพียงความคึกคะนองในยามว่างของหมอวัตสันเท่านั้น ซึ่งผิดเพี้ยนไปจากตัวตนของโฮล์มส์ที่แท้จริงหลายข้อด้วยกัน แต่... ความด่วนตัดสินของหมอวัตสันได้กลายมาเป็นต้นแบบให้แก่นิยายจำลักษณ์(Pastiche) เรื่องอื่น ๆ ในภายหลังที่เดินตามกันมาเป็นขบวนรถไฟชนิดที่ไม่ขาดสาย ทำให้ภาพจำของโฮล์มส์ คือ "เป็นพวกต่อต้านสังคมและไม่สนโลก" จวบจนทุกวันนี้

ฉะนั้น ไม่ว่า Nancy Springer หรือ NetFlix จะสร้างภาพจำใดๆ ก็ตาม ขอให้รู้ไว้ว่า นี่เป็นเพียงการนำตัวละครโฮล์มส์มาตีความใหม่เท่านั้น มิใช่อุปนิสัยดั้งเดิมของตัวละครต้นฉบับ

แต่เมื่อเขียนมาถึงตรงนี้ หากถามว่าผมชอบภาพยนตร์ Enola Holmes ไหม ผมกลับตอบได้เต็มปากว่า "ชอบมากครับ" เพราะสำหรับผมแล้ว เชอร์ล็อก โฮล์มส์ ยังคงโลดแล่นอยู่ในสื่อต่าง ๆ ได้ ก็ด้วยการนำมาดัดแปลงตีความใหม่นี่แหละ มันจึงไม่มีสิ่งใดผิดถูกทั้งนั้น และผมถือว่านี่คือเรื่องน่ายินดีที่สุดที่นักสืบนามอุโฆษผู้นี้ยังคงมีลมหายใจอยู่ แม้จะผ่านจากการตีพิมพ์ครั้งแรกมานานกว่า 133 ปีแล้วก็ตาม #ใครยังไม่ได้ดูผมแนะนำ

ก่อนจะอำลาบทความนี้ไป ผมก็ขอฝากไว้เพียงว่า ขอบคุณผู้ที่อ่านจนจบ ผมไม่ได้ปกป้องโฮล์มส์จนไร้เหตุผลและผมไม่ได้รักตัวละครนี้แบบหน้ามืดตามัว แต่ผมเพียงแค่อยากให้คุณรู้จัก "เชอร์ล็อก โฮล์มส์" ในแบบที่เขาเป็นจริงๆ ก็แค่นั้นเอง

โฆษณา

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน

ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน