EP110 : อุ ป า ท า น ขั น ธ์ ห้ า
มองให้เห็นตัวตนที่แท้จริง และทางพ้นออกจากทุกข์ หากคุณกำลังทุกข์กายหรือทุกข์ใจ ควรอ่านเพื่อตอบคำถาม…
ตอบ 5 คำถามที่เกี่ยวกับตัวเราเองให้ได้ จากการพิจารณาตัวเองผ่านธรรมะที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้และบอกสอนในสมัยพุทธกาล เหมือนท่านได้มาเปิดธรรมที่ถูกปิดไว้
คำถามแรก -๑ : เ ร า คื อ ใ ค ร กั น แ น่ ?
(รู้ จั ก ก า ร ก่ อ ขึ้ น แ ห่ ง อุ ป า ท า น ขั น ธ์ ห้ า)
มนุษย์เกิดขึ้นมาได้อย่างไร ได้คำตอบจากการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า
มนุษย์เป็นสัตว์ประเภทหนึ่ง ติดยึดตัวตนสามอย่างคือ 1)จิตวิญญาณ 2)รูปธรรม 3)นามธรรม
ทั้งสามสิ่งนี้เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นตั้งอยู่และดับไปอยู่ในโลกแห่งการปรุงแต่งที่เรียกว่า”สังสารวัฏ”
ธรรมชาติเหล่านี้ถูกเรา”หลงยึด” หรือ “อุปาทาน” ว่าเป็นตัวตน
เมื่อเราสังเกตุตัวเองตามคำสอนพระตถาคต ทุกคนต่างมีธรรมชาติอยู่ในตัวตนคือ จิตวิญญาณ และนามรูป ได้แก่ รูปร่างกาย ความรู้สึก ความคิดความจำ และความคิดอนาคต รวมเรียกว่า”ขันธ์ห้า”
ท่านสอนให้เราสังเกตการทำงานของธรรมชาติต่างๆเหล่านั้น ในชีวิตปกติทั่วไปอาจมองเห็นหรือตามทันได้ยาก แต่สามารถเรียนรู้ความจริงของเราได้ทีละหน่อยๆอย่างสม่ำเสมอทุกๆวันด้วยการนำสติมาอยู่กับกายหรือลมหายใจ ”กายคตาสติ””อานาปานสติ”
มันเกิดอะไรขึ้นบ้างเมื่อเรามีสติอยู่กับลมหายใจ รู้เท่าทันลมหายใจที่เข้าและออกผ่านจมูกไป…
จิตเพ่งไปที่ลมหายใจ…
มโนใจโน้มไปที่ลมหายใจ…
วิญญาณไปรู้เห็นลมหายใจ…
เกิดความพอใจ (ฉันทะ)
เกิดความกำหนัด (ราคะ)
เกิดความเพลิน (นันทิ)
เกิดความอยาก (ตัณหา)
เกิดความหลงยึด (อุปาทาน)
วิญญาณได้เสวยลมหายใจหรือ”รูป”เป็นอารมณ์
สำคัญว่าเป็นตัวเรา เป็นของเรา เป็นอะไรที่เป็นเรา
นี่คือกระบวนการการหลงยึดของเราต่อร่างกาย นอกจากนี้ในลักษณะการก่อเกิดซึ่งการหลงยึดคล้ายๆกันนี้ต่อธรรมชาติอื่นที่เราหลงยึดอยู่คือ
รูป, เวทนา, สัญญา, สังขาร, และวิญญาณไปตั้งอยู่เป็นอารมณ์นั้นๆ
ตลอดชีวิตเราดำรงอยู่ด้วยการหลงยึดแบบนี้
เราคือ “สัตต” ผู้มี”อวิชชา”ความไม่รู้ความจริงเป็นเครื่องกั้น มี “ตัณหา”ความอยากเป็นเครื่องผูก
“…คิดถึงสิ่งใด
ดำริถึงสิ่งใด
จิตฝังลงไป
สิ่งนั่นเป็นอารมณ์
เพื่อการตั้งอยู่ของ
วิญญาณ...”
คำถามที่สอง -๒: จิ ต มโ น วิ ญ ญ า น คื อ อ ะ ไ ร กั น แ น่ ?
(รู้ จั ก ก า ร ตั้ ง อ ยู่ ไ ม่ ไ ด้ ข อ ง อุ ป า ท า น ขั น ธ์ ห้ า)
เกิด ตั้งอยู่ และดับไป “อนิจจัง ทุกขัง อนัตตา”
ธรรมชาติที่ไม่เคยเปลี่ยนแม้อดีตกาล อนาคต และปัจจุบัน นั่นคือการเกิดและดับในโลกแห่งการปรุงแต่งขึ้นมาแห่งนี้ที่เรียกว่า “สังสารวัฏ”
ธรรมธาตุทั้งหลายต่างไม่มีความเที่ยงแท้เกิดและดับอยู่อย่างนั้น
ตรงข้ามกับ”อสังขตธาตุ” สิ่งที่ไม่เกิดและดับ เที่ยงแท้อมตะอยู่อย่างนั้น
รูปกายของเราในยุคนี้มีอายุเฉลี่ยร้อยปีจึงจะดับไปในกรณีมนุษย์ทั่วไป(แต่ความตายหรือร่างแตกสลายไปนั้นก็อาจอุบัติขึ้นได้ทุกเวลา) ในขณะที่เวทนา สัญญา สังขาร นั้นพร้อมจะเกิดและดับทุกเมื่อที่จิตวิญญาณจะเข้าไปตั้งอยู่และดับไปเรียกว่า “อารมณ์”
ขณะที่เรากำลังเพ่ง”จิต”ให้ตั้งอยู่ที่”ลมหายใจ”ของเรา การจดนิ่งอยู่อย่างนั้นไม่ให้เคลื่อนไปไหนเป็นเรื่องที่แทบเป็นไปไม่ได้
จิตเป็นธาตุรู้ เกิดและดับอย่างรวดเร็ว ณเวลาหนึ่งจิตอาจโน้มไปสู่ที่ตั้งใหม่ตลอดเวลา “ลหุปริวรรต”
ไม่ไช่เรื่องแปลกที่เรานั่งสมาธิเพียรใช้สติให้ระลึกอยู่กับลมหายใจเพียงอย่างเดียว แต่จิตใจของเราก็เคลื่อนไปธรรมธาตุอื่น เช่นความรู้สึก ความคิดอดีต การคิดปรุงอนาคตต่างๆ อยู่เสมอแม้ชั่วเวลาไม่กี่วินาทีก็เปลี่ยนแปลงได้ อยู่เป็นห้านาทีสิบนาทีก็ยังมี และบางครั้งด้วยเราหลงเพลินพอใจไปอาจนานเป็นหลายนาที เราจึงค่อยมีสติระลึกกลับมาอยู่ที่ลมหายใจอีกครั้ง
เกาะไปเกาะมาเหมือนลิงโหนเถาวัลย์ จิตเป็นสิ่งเกิดดับ แต่เรามองเห็นเหมือนการมาการไปของจิต
ลิงจับ โน้ม ปล่อย จับ โน้ม ปล่อย ไปเรื่อยๆในการเดินทางของมัน
จิตเพ่ง ใจโน้ม วิญญาณกระทบ วิญญาณตั้งอยู่ ไปเรื่อยๆในอุปาทานขันธ์ห้าเหมือนกัน
คำถามที่สาม -๓ : ทํ า ไ ม เ ร า จึ ง มี ค ว า ม รู้ สึ ก ?
(รู้ จั ก ร ส อ ร่ อ ย ข อ ง อุ ป า ท า น ขั น ธ์ ห้ า)
เมื่อมีร่างกาย จะมีระบบ “สฬายตนะ”คือ ตาหูจมูกลิ้นกายใจ และรูปเสียงกลิ่นรสสัมผัสและธรรมารมณ์
เมื่อมีสฬายตนะ จะมี”ผัสสะ” หรือการกระทบ
เมื่อมีการกระทบ จะมี”เวทนา”ความรู้สึก
เวลาตาเราเห็นรูปอาหาร หูได้ยินเสียงทำอาหาร จมูกได้กลิ่นอาหาร ลิ้นยังไม่ได้ลิ้มรสแต่ก็น้ำลายไหลแล้ว
“กามฉันทะ” ความรู้สึกเมื่อเห็นไปจนถึงได้ลิ้มรสอาหาร ช่วงนี้จะเห็นธรรมธาตุต่างๆทำงานกันอย่างรวดเร็วจนตามไม่ทัน ตั้งแต่พอใจ เพลิน อยาก ใน ”กามคุณ”เช่นรสชาดดีๆของอาหาร มีความสุขเพลินติดใจในรสชาดนั้น
ความรู้สึกที่เกิดจากการกระทบทำให้เกิดความรู้สึก3อย่างคือ สุข ทุกข์ และเฉยๆไม่ทุกข์ไม่สุข
คำถามที่สี่ -๔ : ทํ า ไ ม เ ร า จึ ง มี ค ว า ม ทุ ก ข์ ?
(รู้ จั ก โ ท ษ อั น ร้ า ย ก า จ ข อ ง อุ ป า ท า น ขั น ธ์ ห้ า)
เมื่อเกิดปัจจัย3อย่างมารวมกัน คือ ตา รูป และวิญญาณ ก็จะเกิด”ผัสสะ”หรือการกระทบ
เมื่อเกิดการกระทบ จะมี”เวทนา”หรือความรู้สึก
เมื่อเวลาที่เรารู้สึกสุข เราหลงไหลมัวเมา ย้ำสรรเสริญ เพลิดเพลินต่อไป
เราจะเกิดนิสัยไม่ดีคือมี”ราคะ” ความกำหนัด
เมื่อเวลาที่เรารู้สึกทุกข์ เราย่อมโศกเศร้า ย่อมระทมใจ ย่อมคร่ำครวญรำพัน ย่อมตีอกรำพัน ย่อมหลงเพลินต่อไป
เราจะเกิดนิสัยไม่ดีคือ”ปฏิฆะ” คือการเพิ่มความเคยชินให้การเป็นทุกข์นั้น ยอมนอนตาม
เมื่อเวลาที่เรารู้สึกเฉยๆไม่ทุกข์ไม่สุข “อุเบกขา” เราไม่รับรู้ตามความเป็นจริง ไม่รู้เหตุของความรู้สึกนั้น (สมุทัย)
ไม่รู้การดับไม่เหลือของความรู้สึกนั้น (อัตถังคมะ)
ไม่รู้รสอร่อยของความรู้สึกนั้น (อัสสาสะ)
ไม่รู้โทษของความรู้สึกนั้น (อาทีนวะ)
ไม่รู้อุบายเครื่องพ้นออกไปของความรู้สึกนั้น (นิสสรณะ)
เราจะเกิดนิสัยไม่ดีคือ”อวิชชา” คือการเพิ่มความเคยชินในการไม่รับรู้ตามความเป็นจริง ยอมนอนตาม
คำถามที่ห้า -๕ : ท่ า น ส อ น ใ ห้ เ ร า พ้ น ทุ ก ข์ อ่ ย า ง ไ ร บ้ า ง ?
(รู้ จั ก อุ บ า ย ที่ ไ ป ใ ห้ พ้ น อุ ป า ท า น ขั น ธ์ ห้ า)
สาระสำคัญของพุทธวจนะหรือคำสอนจากพระโอษฐ์ของพระพุทธเจ้า พระสูตรต่างๆ ล้วนเป็นเรื่องของอริยสัจสี่ ความจริงตามที่เป็นจริง และแนวทางเพื่อพ้นทุกข์ เปิดทางกลับบ้านเก่าของ”สัตต”ไปสู่”อสังขตธรรม”การดับเย็น นิพพาน อมตะ
การเข้าถึงซึ่งธรรมที่พระองค์ตรัสรู้ เข้าถึง”วิชชา” สั่งสมความเข้าใจในสัทธรรม “สุตตะ”
การหมั่นเพียรปฏิบัติทางสายกลางที่เรียกว่า”มรรคแปด”
การเพียรศึกษาและผึกหัด การเจริญสติและสัมปชัญญะในแต่ละวัน สิ่งที่ควรทำอย่างสม่ำเสมอแม้ครั้งหนึ่งเพียงช่วงเวลาสั้นไม่ถึงวินาที คือการละความเพลินในเวทนาต่างๆแล้วกลับมาอยู่กับลมหายใจ “กายคตาสติ” “อานาปานสติ”
แม้กาลแห่งพุทธได้ล่วงเลยไปแล้ว พระธรรมจะเป็นกัลยานิมิตรของเราต่อไป
“พึ่งตนพึ่งธรรม” “ผู้ใดเห็นธรรม ผู้นั้นเห็นเรา”
มีคีย์เวิร์ดมากมายที่เราสามารถเข้าไปศึกษาในบทธรรมพุทธวจนะ บางเรื่องเราเสพคบ อ่านใคร่ครวญก็เข้าใจได้ทันที บางบทก็ใช้เวลา คนเราอินทรีย์ไม่เท่ากัน เหตุปัจจัยไม่เหมือนกัน ไม่ไช่สาระสำคัญ สิ่งที่สำคัญคือ ศรัทธา วิริยะ สุตตะ จาคะ ปัญญา
การหันหลังให้สัทธรรมไม่ใคร่ครวญพิจารณาเรียนรู้ในวันนี้ ถึงวันหนึ่งอาจมืดมิดไร้หนทางไป และโอกาสสั่งสม
ถ้าจะรอศึกษาในชาติหน้า ต้องเข้าใจก่อนว่ามนุษย์ที่ไม่รู้ความจริงที่แท้ “ปุถุชน”นั้นเกิดครั้งหน้าส่วนใหญ่ไปเป็นสัตว์เดรัจฉาน สัตว์เสียมาก พระพุทธเจ้าจะเกิดขึ้นมาอีกองค์ต่อไปนั้นมีครับ แต่อีกหลายกัลป์ คือเป็นหมื่นๆปี
แนะนำนะครับ “พุทธวจน” ในandroid store, apple store, YouTube,Facebook ก็มีครับ
คีย์เวิร์ดแนะนำ #พุทธวจน #อานาปานสติ #อินทรียสังวร #โสดาบัน #อิทัปปจยตา #ปฏิจจสมุปบาท
- 27
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
