อัสดงแห่งอาณาจักรสุโขทัย
ตอนที่ 1 บทสรุปแบบสายหลัก
ตามที่เพื่อนของผมได้ร้องขอให้ช่วยเขียนบทสรุปว่าอาณาจักรสุโขทัย แท้จริงแล้วล่มสลายลงเมื่อใด เพราะเจ๊แกจะเอาไปสอนนักเรียน ที่ได้มีคนถามมาแล้วก็เป็นงง เพราะเนื่องจากส่วนใหญ่สมัยเรียนตอนเด็กๆ เราก็มักท่องจำกันว่าสุโขทัยมีกษัตริย์ 8 พระองค์ก่อนที่จะถูกอยุธยาตีแตกพ่าย แต่หลังๆ มาเราจะได้ยินชื่อของกษัตริย์สุโขทัยที่ไม่คุ้นชื่อมากนัก จนให้พาลสงสัยว่าแล้วพระนามเล่านั้นคือใคร มายังไง สรุปสุโขทัยไม่ได้ล่มสลายหลังรัชกาลที่ 8 แห่งสุโขทัยหรอกหรือ แล้วถ้าเป็นแบบนั้น ตกลงอาณาจักรสุโขทัยล่มลงเมื่อใดกันแน่
ดังนั้นหลังดองมานาน วันนี้อ่านหนังสือเจดีย์สุโขทัยเลยนึกคึก ก็จัดให้แบบมึนๆ ไปเท่าที่นึกออก โดยขอเริ่มท้าวความก่อนเลย สุโขทัยนั้นมีหลักฐานว่าเริ่มก่อตัวเป็นชุมชนมาแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ค้นพบหลักฐานโบราณคดีในช่วงปลายยุคโลหะว่ามีการทำพิธีศพ จึงถือว่าเริ่มมีอารยธรรมและน่าจะรวมกลุ่มเป็นชุมชนแล้ว ซึ่งการขุดค้นพบที่วัดชมชื่น อ.ศรีสัชนาลัยเป็นตัวยืนยัน และต่อจากนั้นได้ก้าวเข้าสู่ยุคทวารวดี ซึ่งน่าจะเป็นช่วงที่สุโขทัยยกระดับเป็นเมืองในลักษณะนครรัฐปกครองตนเอง เชื่อว่าน่าจะเกี่ยวข้องกับตำนานเมืองที่กล่าวขานถึงพระร่วงได้นำชะลอมมาทาด้วยยางชนิดหนึ่ง ก็สามารถตักน้ำที่ทะเลชุบศรได้โดยไม่รั่ว ซึ่งโบราณมักตีว่าเป็นผู้มีบุญ แต่พิจารณาความจริงก็คือนักประดิษฐ์ผู้คิดค้นภาชนะใหม่ จึงได้รับการยกย่องว่าเป็นผู้มีบุญและได้เป็นกษัตริย์มีผู้สืบทอดมาหลายรัชกาล
จนกระทั่งช่วงต้น พ.ศ. 1700 พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แห่งเขมรเรืองอำนาจได้แผ่อิทธิพลเข้ามาในดินแดนภาคกลางของไทยไปไกลถึงกาญจนบุรี ขณะที่ทางภาคเหนือก็ไปถึงศรีสัชนาลัย ดังที่พบหลักฐานศิลปะเขมร เช่น ศาลตาผาแดงหรือวัดพระพายหลวง ก่อนที่กลางๆ พ.ศ.1700 พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 จะสิ้นพระชนม์และอาณาจักรเขมรก็เสื่อมลงอย่างเร็ว บรรดาเมืองขึ้นทั้งหลายต่างแข็งข้อและแยกตัวเป็นเอกราช ซึ่งสุโขทัยเองก็เช่นกัน
โดยตามตำนานที่เล่ากันมาอาศัยความจากจารึกหลักที่ 2 ได้กล่าวว่าพ่อขุนผาเมืองแห่งเมืองราด ได้ร่วมกับพ่อขุนบางกลางห้าว แห่งเมืองบางยาง ก่อกบฎล้มล้างอำนาจของขอมสบาดโขลญลำพงลง ซึ่งเดาว่าขอมผู้นี้เป็นคนที่พระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แต่งตั้งมาปกครองสุโขทัย แล้วพ่อขุนผาเมืองได้มอบพระแสงขรรค์ชัยศรีของตนแก่พ่อขุนบางกลางห้าว ก่อนสถาปนาเป็นพ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ปฐมกษัตริย์แห่งอาณาจักรสุโขทัย ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นยุคเรืองโรจน์ของสุโขทัยในเวลาต่อมา
โดยที่ว่าพ่อขุนผาเมืองไม่ครองอำนาจตนเองนั้นเพราะพระองค์มีพระมเหสีเป็นเจ้าหญิงชาวกัมพุช อีกทั้งได้รับพระราชทานพระแสงขรรค์ชัยศรีจากพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 หากพระองค์ครองสุโขทัยแล้ว ก็ไม่อาจตัดขาดความเกี่ยวพันกับเขมรอยู่ดี จึงถวายสุโขทัยให้แก่พ่อขุนศรีอินทราทิตย์ ส่วนพระองค์เสด็จกลับไปปกครองเมืองราด ซึ่งนักวิชาการเชื่อว่าน่าจะอยู่ในเขตจังหวัดน่าน เพราะต่อมากษัตริย์เมืองน่านมักจะมีพระนามขึ้นต้นด้วยผา และยังปรากฏชื่อเมืองราดในเขตจังหวัดน่านอีกด้วย
การสถาปนากรุงสุโขทัยจึงถูกประมาณว่าน่าจะราว พศ 1800 ซึ่งก็ตรงกับหลักฐานทางโบราณคดีคือศิลปะสถานต่างๆ ที่เริ่มปรากฏความรุ่งเรือง คือมีการสร้างเป็นอย่างมากราว พศ 1800-1900 กว่าๆ โดยเชื่อกันว่าหลังการขับไล่อำนาจขอมสบาดโขลญลำพงแล้ว บารมีของพ่อขุนศรีอินทราทิตย์และสุโขทัยคงเป็นที่หวั่นเกรงของบรรดานครรัฐในยุคทวารวดี จนน่าจะยอมอยู่ภายใต้อาณัฐ คือแม้จะเป็นนครรัฐอิสระมีกษัตริย์ของตน แต่คงส่งบรรณาการแก่สุโขทัย เช่น สุพรรณบุรี ราชบุรี เพชรบุรี เป็นต้น
เมื่อพ่อขุนศรีอินทราทิตย์สวรรคตลง พ่อขุนบานเมืองพระโอรสทรงครองบัลลังก์เพียง 1 ปี ก็สิ้นพระชนม์โดยไม่ทราบสาเหตุ ราชสมบัติตกแก่พ่อขุนรามคำแหง อันเป็นยุคที่เรืองรองที่สุดของสุโขทัย มีอาณาเขตแพร่ไพศาลขนาดที่ว่ากันว่าทิศตะวันตกเลยเข้าไปถึงเขตแดนพม่าปัจจุบัน หลังรัชกาลของพระองค์เป็นพระยาไสสงครามที่ครองราชช่วงสั้นๆไม่ถึงปี แล้วตามด้วยยุคสมัยของพระยาเลอไท ซึ่งเป็นหากนับเฉพาะพ่อขุนรามคำแหงและพระยาเลอไท ถือว่าเป็นสองกษัตริย์ยุคทองแห่งสุโขทัยที่กินเวลายาวนาน 40 กว่าปี
ซึ่งเมื่อหมดยุคทองได้เข้ารัชสมัยของพระยางั่วนำถุมที่ยังไม่แน่ชัดว่าเป็นผู้ใดและได้บัลลังก์มาอย่างใด แต่ช่วงรัชกาลกว่า 25 ปีในรัชสมัยเชื่อว่าเป็นเวลาที่นครรัฐทางลุ่มน้ำเจ้าพระยาส่วนล่างเริ่มก่อร่างสร้างตนขึ้นมา และเมื่อผลัดแผ่นดินเข้าสู่รัชกาลที่ 7 แห่งสุโขทัยคือพระยาลิทัยหรือพระมหาธรรมราชาที่ 1 ได้เพียง 5 ปี สุโขทัยก็ถูกท้าทายอำนาจด้วยอาณาจักรเกิดใหม่ที่รวมเอาดินแดนทางส่วนล่างของลุ่มน้ำเจ้าพระยาทั้งฝั่นตะวันออกอย่างลพบุรีและฝั่งตะวันตกอย่างสุพรรณบุรีขึ้นเป็นดินแดนใหม่ อาศัยพื้นที่ตรงกึ่งกลางเป็นนครหลวงมีนามว่ากรุงเทพทวารวดีศรีอยุธยา ที่มีพระเจ้าอู่ทองก่อตั้งขึ้นในปี พศ 1895
โดยไม่รอช้า พระเจ้าอู่ทองได้มอบหมายให้ขุนหลวฃพะงั่วเจ้าเมืองสุพรรณบุรีขุนศึกคู่ใจประกาศสงครามกับสุโขทัยเพื่อชิงความเป็นหนึ่งในสุวรรณภูมิทันที จึงนับว่ายุคสมัยของพระยาลิไทเป็นยุคทองสุดท้ายของสุโขทัย ซึ่งพระองค์เป็นผู้สร้างพระพุทธชินราช พระพุทธชินสีห์และพระพุทธศาสดา โดยสงครามในช่วงแรกยังคงไม่แตกหักมากนัก แต่เป็นการแสดงว่าดินแดนภาคกลางตอนล่างได้ประกาศเอกราชจากสุโขทัยแล้วเท่านั้น
หลังการเกิดขึ้นของอยุธยา สุโขทัยก็พบกับศึกสงครามไม่ได้ขาด ถึงแม้จะไม่ได้เสียเมืองแต่ก็พบกับความพ่ายแพ้หลายครั้ง จนแม้แต่ในช่วงแรกของสงคราม ขุนหลวงพะงั่วขณะที่ยังเป็นแม่ทัพใหญ่ก็ยังได้รับพระราชทานเจ้าหญิงสุโขทัยเป็นพระชายา เพื่อเจรจาสงบศึก และเมื่อขุนหลวงพะงั่วได้ครองราชย์เป็นกษัตริย์พระองค์ที่ 3 แห่งอยุธยา ในปี พศ 1913 แผ่นดินสุโขทัยก็เข้าสู่รัชกาลที่ 8 ในปีเดียวกัน คือพระยาลือไท พระโอรสของพระยาลิไท ในสมัยนี้เองที่ขุนหลวงพะงั่วพยายามผนวชเอาสุโขทัยให้เป็นหนึ่งเดียวกับอยุธยาให้จงได้
โดยสงครามได้เริ่มหลังเปลี่ยนแผ่นดินได้ปีเดียวคือ พศ 1914 และหลังจากนั้นแทบจะทุกปีก็ทรงยกทัพไปตีทั้งชากังราว(กำแพงเพชร)และพิษณุโลกสลับไปมาอยู่เกือบทุกปี กวาดต้อนเอาคนมายังกรุงศรีอยุธยาอยู่มาก จนกระทั่งปี พศ 1921 การยกทัพไปตีชากังราวครั้งสุดท้าย พระยาลือไทได้ยอมสวามิภักดิ์ออกมาถวายบังคมรับอยุธยาเป็นเจ้าและยอมอยู่ใต้อาณัติ โดยยอมส่งบรรณการเช่นเมืองขึ้น ดังนั้นประวัติศาสตร์สายหลักจึงมักตัดที่สมัยของพระยาลือไทหรือพระมหาธรรมราชาที่ 2 ว่าเป็นกษัตริย์พระองค์สุดท้ายแห่งอาณาจักรสุโขทัย เพราะแม้จะยังคงมีกษัตริย์สืบทอดต่อไป แต่ก็ไม่อยู่ในฐานะรัฐเอกราชอีกแล้ว
เอาล่ะ เล่ามาจนตัดที่ยุคซึ่งเราๆ ท่านๆ เรียนกันมายาวมากแล้ว ขอตัดจบไปก่อน ฝากตามอ่านตอนจบต่อไป ซึ่งจะได้ลงให้อ่านไม่นานจากนี้นะครับ
- 4
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
