《เช็งเบ๋ง เทศกาลกตัญญู（清明孝道节）》ฉบับวัฒนธรรมฮกเกี้ยน
《清明》唐·杜牧
清明时节雨纷纷，เมื่อถึงเช็งเบ๋ง ฝนก็ตกปรอยๆ
(เช็ง เบ๋ง สี เจะ อู้ ฮุน ฮุน)
路上行人欲断魂。ผู้คนสัญจรไปมาด้วยความไหวหวั่น
(หล่อ ซี-อ่อง เฮง หยิน หยก ตวน หุน)
借问酒家何处有？ขอถามไถ่ว่าร้านเหล้าอยู่หนใด
(จี-โอะ บุ๋น จิ้ว ก๊า โห ชู่ อิ๋ว)
牧童遥指杏花村。เด็กเลี้ยงวัวจึงชี้ไกลไปยังหมู่บ้านซิ่งฮวา
(บ๊ก ต๋อง อี-เยา จี้ เฮง ฮวา ชุน)
.
เมื่อพูดถึงเช็งเบ๋ง คนส่วนใหญ่จะนึกถึงภาพบรรยากาศในบทกวีของตู้มู่ แต่ทว่าในตอนเริ่มแรกเดิมทีนั้น เช็งเม้งไม่ได้มีสภาพบรรยากาศเช่นที่กล่าวมา หากแต่เป็นเพียงหนึ่งใน 24 กาลปักษ์（二十四节气）เท่านั้น
.
คำว่า “เช็ง（清）” แปลว่า: บริสุทธิ์ ส่วนคำว่า “เบ๋ง（明）” แปลว่า: ใสสะอาด เมื่อรวมทั้งสองคำจะได้ว่า “ช่วงเวลาแห่งความรื่นรมย์ใจ” ตามปฏิทินจันทรคติจีนและยี่สิบสี่กาลปักษ์ ช่วงเวลาเช็งเบ๋งเป็นช่วงที่สภาพอากาศสดใสและสวยงามที่สุดของฤดูใบไม้ผลิ
เช็งเบ๋งกับชาวฮกเกี้ยน（闽南清明节）
เทศกาลเช็งเบ๋งเป็นเทศกาลที่ลูกหลานร่วมใจกันมาเคารพเซ่นไหว้และทำความสะอาดสุสานบรรพชน ณ หลุมฝังศพ
.
องค์ประกอบของสุสาน
• หลุมฝังศพ หรือ บ่อง（坟墓）；เป็นเนินดินสูงจากพื้นไม่มาก
• ป้ายหน้าหลุมศพ หรือ บ่องป๋าย/บ่องปี（墓牌/墓碑）；นามบัตรผู้ตายอันประกอบด้วย; ชื่อ-นามสกุลของตนเองและบรรพบุรุษผู้ล่วงลับ ถิ่นกำเนิด
• เนินหลุมศพ หรือ บ่องคิว（墓丘）
• เก้าอี้เล็กสำหรับวางกระถางธูป
• ลานสำหรับทำความเคารพ
• ฮาวท่อ หรือ พระแม่ธรณี（后土）；มีลักษณะเป็นเป็นป้ายเล็กๆ อยู่ทางขวาของบ่อง
.
อุปกรณ์สำหรับเซ่นไหว้
• เส้นหมี่เหลืองสด 1 จาน（蛋面）
• ข้าวเหนียวกวนน้ำตาลทรายแดง 1 จาน（黑糖糯米糕）
• อังกู๊ 1 จาน（红龟粿）
• ฮวดโก้ย 1 จาน（发粿）
• ก้าม/ส้ม（柑）พูโต๋/องุ่น（葡萄）อ่องหลาย/สับปะรด（王梨）เป๋งโก้/แอปเปิ้ล（苹果）
• เต๋ หรือ เหล้าขาว（茶、白酒）
• หงอเซ้ง（五牲）
• กระดาษกิ๊ม（金银纸）
.
วิธีการไหว้
1) เข้าไปที่บ่องแล้วหันไปไหว้ฮาวท่อ หรือ พระแม่ธรณี ซึ่งอยู่ทางขวามือของหลุมศพโดยใช้ธูปไหว้เจ้า 3 ดอกเท่านั้น
2) เมื่อไหว้เจ้าที่เสร็จแล้วจึงหันกลับมาไหว้บ่องป๋ายด้วยธูป 1-2 ดอก
.
หลังไหว้บรรพบุรุษเสร็จแล้ว ลูกหลานก็จะรับประทานของที่นำมาไหว้ด้วยความเชื่อว่าจะโชคดี เช่น อ่องหลาย: บรรพบุรุษจะนำโชคมาให้, ฮวดโก้ย: เพื่อให้กิจการรุ่งเรือง, อังกู๊: เพื่อให้มีอายุยืนยาว เป็นต้น
ประเพณีนิยมในวันเช็งเบ๋ง（闽南清明节习俗）
1) แนวคิด（观念）：เมื่อเอ่ยถึงเทศกาลเช็งเบ๋ง ชาวจีนฮกเกี้ยนทั้งในประเทศจีนและต่างประเทศต่างให้ความสำคัญเป็นอย่างมากซึ่งเป็นเทศกาลที่ปฏิบัติและสืบทอดจากสู่รุ่น กิจกรรมหลักๆ คือ การปัดกวาดเช็ดถูบ่องและการเซ่นไหว้บรรพบุรุษ（扫墓祭祖）โดยทั่วไปเชื่อกันว่าการทำความสะอาดหลุมศพมีมาตั้งสมัยราชวงศ์ฉินหรือยุคก่อนหน้านั้นอย่างเช่นยุคชุนชิว（秦代或先秦春秋）โดยเทศกาลเช็งเบ๋งมีความเกี่ยวกับเทศกาลอาหารเย็น หรือ กว่าซิด（寒食节）แล้วในยุคหลังๆ ค่อยๆ เปลี่ยนเป็นเช็งเบ๋ง ในขณะเดี๋ยวกันเทศกาลดังกล่าวก็ค่อยๆ ถูกลืมไป เมืองจวนจิวมีสุภาษิต（泉州俗语）กล่าวว่า: "เช็งเบ๋งไม่กลับบ้านนั้นไร้บรรพบุรุษ ตรุษจีนไม่หวนสู่เรือนนั้นไร้เมีย【清明无转厝无祖，过年无转厝无某；เช็งเบ๋งโบ๋จวนฉู่โบ๋จ้อ โก้ยหนีโบ๋จวนฉู่โบ๋โบ้】" อุปมาว่า การไม่กลับบ้านมาเซ่นไหว้บรรพชนเมื่อถึงเทศกาลนั้นคือการไม่เคารพต่อบรรพบุรุษและถือเป็นการแสดงความอกตัญญูอีกด้วย
2) การเซ่นไหว้บรรพบุรุษ（祭祖）：ในช่วงเที่ยงของวันนี้ แต่ละครอบครัวจะทำเปาะเปี้ยสด หรือ ยุนเปี้ย（润饼）เตรียมซัมเซ้งหรือหง่อเซ้ง（三五牲礼）หลังจากนำไปยังห้องโถงที่ตั้งป้ายซินจู้（神主牌）แล้วจึงทำการเซ่นไหว้วิญญาณบรรพบุรุษได้โดยตรง ตลอดจนเจ้าของบ้านหรือเจ้าของที่ดินนั้นๆ（家住或地基主）
3) การทำความสะอาดหลุมศพ（打扫坟墓）：การทำความสะอาดและดูแลหลุมศพในเทศกาลก็เพื่อรักษาสภาพให้คงเดิมเท่าที่จะทำได้และเพื่อความเป็นระบบระเบียบของตัวสุสาน อีกประการหนึ่งคือเพื่อเป็นการรำลึกถึงคุณงามความดีของบรรพชนที่สร้างไว้ ลูกหลานจึงทำการตอบแทนโดยการทำความสะอาดบ่องนั่นเอง
4) การรับประทานเปาะเปี้ยสด（食润饼）：เปาะเปี้ยสดเป็นอาหารหลักของเมืองจวนจิว ซึ่งเป็นมรดกตกทอดจากเทศกาลอาหารเย็น ยุนเปี้ย（润饼）เกิดจากการน้ำแป้งหมี่มาตีเป็นแผ่นแป้งบางๆ ไว้สำหรับห่อไส้ที่ต้องการจะใส่ มีสำนวนพื้นบ้านของเซี่ยเหมิน（厦门民谚）กล่าวว่า: "เช็งเบ๋งต้องกินเปาะเปี้ย【清明吃薄饼；เช็งเบ๋งเจียะเปาะเปี้ย】" ความหมายคือ หลังจากครอบครัวร่วมกันทำความสะอาดหลุมศพแล้ว ต้องร่วมกันรับประทานเปาะเปี้ย อันหมายถึงความพร้อมหน้าพร้อมตากัน ซึ่งในปัจจุบันมณฑลฮกเกี้ยนยังคงรักษาธรรมเนียมดังกล่าว
จุดประสงค์ของเทศกาลเช็งเบ๋ง（清明目的）
1) เพื่อรำลึกถึงคุณงามความดีที่บรรพบุรุษได้สร้างเอาไว้แก่คนรุ่นหลัง
2) เป็นศูนย์รวมวงศ์ตระกูล ผังตระกูลโดยการนัดหมายวันที่จะไปไหว้
3) เป็นกรอบถนนแห่งความกตัญญูที่มีต่อผู้ล่วงลับ ชาวจีนถือความกตัญญูเป็นอันดับแรก（百善孝为先）
4) เพื่อเตือนสติว่า ความตายเกิดได้ทุกเมื่อและไม่ว่าใครก็หลีกเลี่ยงมิได้ จงใช้ชีวิตด้วยความไม่ประมาท
5） เพื่อสืบทอดมรดกทางวัฒนธรรมที่เหล่าบรพพบุรุษผู้ล่วงลับได้ถ่ายทอดและสร้างเอาไว้
อย่างไรก็ตาม แม้ปัจจุบันรูปแบบการเซ่นไหว้จะเปลี่ยนไปตามกระแสโลกาภิวัตน์หรือการรับวัฒนธรรมตามภูมิลำเนาของบรรพบุรุษในแต่ละท้องที่จะต่างกันออกไป แต่เทศกาลเช้งเม้งก็ยังคงเป็นเรื่องของการแสดงความกตัญญูที่มีต่อบรรพบุรุษผู้ล่วงลับและระลึกถึงคุณงามความดีที่สร้างไว้แก่อนุชนรุ่นหลังให้มีชีวิตที่ดีขึ้นดั่งเช่นทุกวันนี้
อ้างอิงข้อมูล:
《閩南清明節習俗你知道多少？》每日頭條，由：大閩南，2015年3月29日
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
