สาเหตุของการล่มสลายของกรุงธนบุรี
หลังจากที่พระเจ้าตากได้ทรงทำการกู้กรุงศรีอยุธยา โดยใช้เวลา7เดือนเศษ พระเจ้าตากเห็นว่ากรุงศรีอยุธยาชำรุดเสียหายมากจนไม่สามารถบูรณะปฏิสังขรณ์ให้ดีเหมือนเดิมได้ จึงได้ย้ายราชธานีไปอยู่ที่กรุงธนบุรี เพราะเห็นว่าทำเลที่ตั้งอยู่ใกล้ทะเลสะดวกในการติดต่อค้าขาย เป็นเมืองขนาดเล็กปกครองดูแลได้ง่าย สะดวกในการคุมกำลังและอาวุธต่างๆ มีป้อมปราการเก่าที่สร้างไว้ในสมัยกรุงเก่า และ ถ้าไม่อาจต้านทานข้าศึกได้ก็จะได้ย้ายไปจันทบุรี
หลังจากการย้ายเมืองหลวงมาอยู่กรุงธนบุรีแล้ว ทรงรวมชาติให้เป็นปึกแผ่นโดยการปราบชุมนุมต่างๆ และ การรบกับกองทัพพม่ามาอย่างต่อเนื่อง ถึงแม้ว่ากรุงธนบุรีจะมีความเป็นปึกแผ่นมากก็ตาม แต่ความไม่สงบที่มาจากสงคราม เศรษฐกิจ และ เกษตรกรรม ที่ไม่เอื้ออำนวยซึ่งโดยเฉพาะเกิดมาจากขาดการทำนาข้าวมานาน ทำให้ราคาข้าวสูงเกือบตลอดรัชกาล จนต้องสละทรัพย์ส่วนพระองค์มาซื้อข้าวให้แก่ราษฎรทั้งหลาย แต่ไม่นานมากนักผู้คนส่วนมากได้อพยพมาสร้างความเจริญในด้านเศรษฐกิจโดยเฉพาะชาวจีน จนกรุงธนบุรีได้กลายมาเป็นเมืองท่าที่สำคัญที่สุด แทนกรุงเก่าเดิมที่ถูกทำลายไป แต่ทำไมกรุงธนบุรีต้องล่มสลายไป ภายในเวลาการปกครองสยามอันสั้นเพราะเหตุใด
ในหนังสือ "ประชุมพงศาวดารภาคที่ 65 พระราชพงศาวดารกรุงธนบุรีฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม)" ได้เขียนถึงสาเหตุของการล่มสลายของกรุงธนบุรีไว้ว่า
"ฝ่ายการแผ่นดินข้างกรุงธนบุรีนั้นก็ผันแปรต่างๆเหตุพระเจ้าแผ่นดินเสียพระจริตฟั่นเฟือนไป"
"ฝ่ายพุทธอาณาจักรทั้งปวงเล่าก็แปรปรวนไปเป็นหมู่ๆ มิได้เป็นปกติเหมือนแต่ก่อนเหตุเพราะพระเจ้าแผ่นดินทรงนั่งอูรุพัทธ์ โดยพระกรรมฐานสมาธิและจะยังภิกษุทั้งปวงให้คารวะเคารพนบนสัการแก่พระองค์"
"ฝ่ายการในอากาศเล่าก็วิปริตต่างๆคือมีอุกกาบาตและประทุมกาษ บันดาลตกเป็นต้น"
ในหนังสือ "จดหมายเหตุความทรงจำของกรมหลวงนรินทรเทวี (เจ้าคอกวัดโพธิ์) และพระราชวิจารณ์ของรัชกาลที่5" ได้กล่าวถึงสาเหตุของการล่มสลายของกรุงธนบุรีว่า "๑๐๘ ลุศักราช ๑๑๔๓ ปีฉลูตรีนิศก รับสั่งให้พระยาสรรค์ไปจับผู้ร้ายที่เผาบ้านผู้รักษากรุง พระยาสรรค์ขึ้นไปน้องพระยาสรรค์เปนกองผู้ร้ายจับพระยาสรรค์ตั้งเปนแม่ทัพลงมา"
แต่พระราชวิจารณ์ของรัชกาลที่5 ได้ทรงพระราชหัตถเลขาของประโยคนี้ไว้ว่า "๑๐๘ พระยาสรรค์คนนี้อัชฌาไศรยชอบกล ความปรากฏทั้งในพงศาวดารแลในจดหมายเหตุฉบับนี้ ว่าเปนผู้ถูกเขาจับให้เปนแม่ทัพก็ตกลงเปนแม่ทัพลงมา ครั้นลดเจ้ากรุงธนบุรีลงเสียจากราชสมบัติแล้ว ก็ปรากฏว่าจะตั้งใจจะถวายแด่สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึก ก็ไม่ยั่งยืนอยู่ได้ กลับใจไปปล่อยเจ้ารามลักษณ์ออกไปทำร้ายวังหลัง จะว่ามีความคิดจะตั้งตัวเองเป็นใหญ่ก็คิดไม่แข็งแรงตลอดรอดฝั่งอย่างไร ครั้นเมื่อเขาจับเจ้ารามลักษณ์ได้แล้วก็ควรจะรู้ว่าเจ้ารามลักษณ์คงให้การซัดถึงตัว จะแก้โดยทางสารภาพฤาแก้โดยทางต่อสู้ก็ไม่แก้ นิ่งเฉยอยู่เช่นนั้นครั้นพระพุทธยอดฟ้าเสด็จมาถึง ก็ออกมาเฝ้าทำไม่รู้ไม่เห็น เห็นจะเปนคนที่ไม่มีสติปัญญาเป็นสลักสำคัญอันใดเลย ใครจับไสให้ไปทางไหนก็จะไปทางนั้น"
ในหนังสือ "บันทึกรับสั่ง สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ" โดยมีหัวข้อเรื่อง "ขุนหลวงตากเป็นบ้าหรือ" สมเด็จกรมพระยาดำรงฯ ได้สรุปว่าสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีนั้น “ไม่มีที่สงสัยเลยที่ว่าขุนหลวงตากจะไม่บ้า บ้าแน่ๆ” แต่ผู้ที่ก่อการจลาจลในครั้งปลายแผ่นดินพระองค์คือ พระยาสรรค์ ชาวเมืองธนบุรีเอง ไม่ใช่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก เนื่องจากพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกเป็นเพียงผู้มาปราบการจลาจล เมื่อเหตุการณ์สงบแล้ว บรรดาราษฎร ขุนนางและข้าราชการต่างลงความเห็นให้ปลงพระชนม์สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี หาใช่ความต้องการส่วนพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก
ไม่เพียงแต่ความวุ่นวายจากเหตุการณ์กบฏพระยาสรรค์ ระหว่างนั้นกรุงธนบุรียังเผชิญกับการคุกคามของศึกพม่าที่ยิ่งทำให้พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกหนักพระราชหฤทัยและอยู่ในฐานะที่ “จะลำบากใจหาน้อยไม่” ที่จะรับสั่งให้ปลงพระชนม์สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีตามที่ทุกฝ่ายลงความเห็น แต่ถ้าหากจะปล่อยสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีเอาไว้ ความวิปลาสของพระองค์ก็รังแต่จะทำให้บ้านเมืองวุ่นวาย
“ถ้าขุนหลวงตากเป็นบ้าอย่างมากมายไม่รู้วันรู้คืน พระพุทธยอดฟ้าฯก็คงออกพระโอษฐ์ขอไม่ให้ปลงชีวิต นี่ขุนหลวงตากไม่ได้บ้าถึงเพียงนั้น เป็นบ้าคลั่งอันตรายต่อแผ่นดิน”
ดังนั้นเมื่อจัดการสำเร็จโทษสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกจึงได้มีพระบรมราชโองการให้สร้างเมรุและเสด็จพระราชดำเนินไปในการพระราชทานเพลิงจนเสร็จสิ้น ทั้งหมดล้วนแสดงให้เห็นว่าพระองค์ไม่ได้มีความต้องการแต่แรกที่จะยึดอำนาจจากสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีและสถาปนาตัวเองเป็นกษัตริย์
อ้างอิง
วิกิพีเดีย
จดหมายเหตุความทรงจำกรมหลวงนรินทรเทวี
พงศาวดารกรุงธนบุรี ฉบับพันจันทนุมาศ
ศิลปวัฒนธรรม
- 3
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
