《ลี่เซี่ย การกลับมาของคิมหันตฤดู（立夏节气）》ตอนจบ
ลี่เซี่ยสามช่วง（立夏三候）
.
หลังจากเกษตรกรจีนได้ลำบากกับการหว่านพืชมาอย่างยาวนาน พวกเขาได้แบ่งลี่เซี่ยออกเป็น 3 ช่วงคือ; ช่วงที่ 1 จิ้งหรีดเรไรซ้องเสียง, ช่วงที่ 2 ไส้เดือนขึ้นจากดินและช่วงที่ 3 หวางกวาออกลูก
ช่วงที่ 1 จิ้งหรีดเรไรซ้องเสียง（一候蝼蝈鸣）：ช่วงนี้เป็นช่วงต้นฤดูร้อน กบ เขียด แมลงต่างๆ เริ่มส่งเสียงร้องระงมในทุ่งนาและหนองคลองบึงเพื่อหาอาหารตามวัฏจักรธรรมชาติ สภาพแวดล้อมที่อบอุ่นทำให้เป็นช่วงเวลาที่เหมาะการขยายพันธุ์ของแมลง รวมถึงตัวตุ่นก็เพิ่มจำนวนด้วย สิ่งเหล่านี้ทำให้รสชาติของฤดูร้อนเข้มข้นขึ้น
.
ช่วงที่ 2 ไส้เดือนขึ้นจากดิน（二候蚯蚓出）：เป็นช่วงที่อุณหภูมิในชั้นดินสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทำให้ไส้เดือนจำนวนมากขึ้นสู่ผิวดินเพื่อระบายอุณหภูมิในดินและสูดอากาศที่บริสุทธิ์ ซึ่งการที่ไส้เดือนขึ้นมานั้นเป็นผลดีต่อเกษตรกรคือไส้เดือนมีส่วนช่วยในการทำให้ดินร่วนซุย ซึ่งทำให้การชอยไชของรากนั้นดีขึ้น
.
ช่วงที่ 3 หวางกวาออกลูก（三候王瓜生）：หวางกวา（王瓜）เป็นพืชจำพวกไม้เถาสมุนไพรพิเศษชนิดหนึ่งของภูมิภาคเหนือของจีน ซึ่งเป็นพืชที่เติบโตได้รวดเร็วในช่วงต้นฤดูร้อนและออกผลสีแดงในช่วงเดือนมิถุนายนและกรกฎาคม ช่วงหวางกวาออกผลคือช่วงปลายของลี่เซี่ย ผู้คนมักจะเด็ดลูกหวางกวาเพื่อส่งเป็นของขวัญให้แก่กัน
ประเพณีนิยมในช่วงอนุฤดูลี่เซี่ย（立夏节气习俗）
.
1. ทานไข่ในวันลี่เซี่ย（立夏吃蛋）：แม้ว่าอาหารนิยมดั้งเดิมในวันลี่เซี่ยของแต่ละที่จะมีลักษณะเฉพาะเป็นของตัวเอง แต่อาหารคลาสสิกที่สุดเมื่อเข้าสู่อนุฤดูลี่เซี่ย นั่นก็คือ “ไข่ลี่เซี่ย（立夏蛋）” หรืออีกชื่อหนึ่ง “ไข่ใบชา（茶叶蛋）” ก่อนวันลี่เซี่ยหนึ่งวัน หลายบ้านจะเริ่มนำไข่มาต้มกับใบชา ผ่านไปสักระยะหนึ่งสีของใบชาจะซึมตามรอยแตกบนเปลือกไข่และไข่ก็จะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลอมแดง การจะทานไข่ต้มให้อร่อยจะต้องทานตอนร้อนๆ เพราะกลิ่มหอมจากใบชาและรสชาติของไข่จะยังไม่เสียรสชาติในทันที
การทานไข่ลี่เซี่ยมีความเป็นมาช้านานแล้ว มีคำพังเพยกล่าวว่า: “ถึงลี่เซี่ยทานไข่ต้ม หน้าร้อนไม่มีไข้【俗语—立夏吃了蛋，热天不疰夏。】” กล่าวคือตั้งแต่วันลี่เซี่ยเป็นต้นไป อุณหภูมิเริ่มอบอุ่นและค่อยๆ ร้อนขึ้นจนเป็นทำให้เด็กหรือผู้ใหญ่บางคนรู้สึกเหนื่อยล้า แขนขาอ่อนแรง ความอยากอาหารลดลงและซูบผอม ซึ่งอาการนี้เรียกว่า “จู้เซี่ย（中药术语—疰夏）” มีตำนานกล่าวว่า: เจ้าแม่หนี่ว์วา（女娲娘娘）ได้บอกกับมนุษย์ว่าในวันลี่เซี่ยของทุกปี ให้นำไข่มาต้มจนสุกแล้วนำไปแขวนไว้บริเวณหน้าอกของเด็กเพื่อป้องกันไม่ให้เด็กเล็กมีอาการจู้เซี่ย ส่วนเด็กโตและผู้ใหญ่ให้นำไข่เหล่านั้นมารับประทาน ด้วยเหตุนี้เองธรรมเนียมการทานไข่ลี่เซี่ยจึงยังคงมีมาจนถึงปัจจุบัน
.
2. การละเล่นชนไข่（立夏斗蛋）：ในวันลี่เซี่ยผู้ใหญ่จะนำเส้นไหมมาห่อรอบๆ ไข่ต้มแล้วแขวนไว้ที่คอของเด็กเล็ก โดยให้ไข่อยู่บริเวณหน้าอก เชือกที่ใช้เรียกว่า “เชือกจู้เซี่ย（疰夏绳）” ซึ่งเป็นเชือกที่ใช้กันมาช้านานแล้ว เป็นเชือกที่นำเส้นไหม 5 สีมามัดรวมกันเป็นเส้นเดียวแล้วจึงนำไปผูกที่ข้อมือเด็กหรือตามสถานที่ต่างๆ เพื่อเป็นเครื่องรางไว้ป้องกันโรคภัยที่มากันช่วงหน้าร้อน
ยามเที่ยงในวันลี่เซี่ย แต่ละบ้านจะนำไข่มาต้มแล้วมัดด้วยไหมห้าสี หลังจากนั้นก็นำไปห้อยบนคอเด็กเล็กหรือไม่ก็ตามสถานที่ต่างๆ ในขณะเดียวกันนี้ เด็กๆ ในหมู่บ้านจะรวมกันเป็นกลุ่มเล็กๆ เพื่อเล่นเกมชนไข่（斗蛋游戏）โดยใช้ปลายแหลมของไข่เป็นหัวและปลายมนเป็นหาง บางคนอาจจะวาดลวดลายบนเปลือกไข่ให้ดูน่าเกรงขาม กติกาไม่ได้ซับซ้อนอะไรเลยคือหัวชนหัว หางชนหาง ไข่แตกก็พ่ายแพ้ ถ้าชนะลำดับแรกจะเรียกว่า “ต้าหวาง（大王）” ลำดับรองเรียกว่า “เอ้อร์หวาง（二王）” และลำดับสุดท้ายจะเรียกว่า “เสี่ยวหวาง（小王）”
.
3. ถึงลี่เซี่ยต้องชั่งน้ำหนัก（立夏秤人）：นอกจากตอนเที่ยงทานไข่ต้มแล้วยังมีอีกกิจกรรมหนึ่งคือ “การชั่งน้ำหนัก（秤人）” ชาวบ้านในหมู่บ้านจะแขวนเครื่องชั่งไม้ขนาดใหญ่ไว้ตรงทางเข้าหมู่บ้าน แขวนเก้าอี้สานด้วยหวายไว้ด้านหนึ่ง ส่วนอีกด้านหนึ่งก็จะนำลูกตุ้มมาแขวนถ่วงเอาไว้ ชาวบ้านและเด็กก็จะผลัดกันมาชั่งน้ำหนัก หลังจากนั้นก็จะกล่าวคำอวยพรให้แก่กันและกัน
อาหารที่นิยม（节气饮食）
.
ถึงลี่เซี่ยต้องทานพืชสามสด（立夏吃三鲜）：ลี่เซี่ยในสมัยโบราณ ฮ่องเต้จะนำเหล่าข้าราชบริพารไปร่วมเฉลิมฉลองเพื่อต้อนรับฤดูร้อนบริเวณชานเมืองทางตอนใต้ของเมืองหลวง ผู้เข้าร่วมก็ต้องสวมใส่เสื้อผ้าสีแดงอันเป็นสีแห่งฮ่องเต้และฤดูร้อน ขณะเดียวกันก็เตรียมเนื้อดิบ ผลไม้และห้าธัญพืชในการบูชาฮ่องเต้องค์ก่อนๆ เดิมทีธรรมเนียมนี้จะจัดแค่ในราชสำนัก แต่เมื่อเวลาผ่านไปก็แพร่กระจายมาสู่สามัญชนและมีการดัดแปลงเป็น “การชิมของใหม่สามอย่าง（尝三新）” ต่อมาจึงพัฒนาเป็น “การทานสามสด（立夏吃三鲜）” โดยทั่วไปจะแบ่งเป็น พืชบกสามสด; พืชต้นสามสดและสัตว์น้ำสามสด
1. พืชบกสามสด（地三鲜）ประกอบด้วย; ถั่วปากอ้า（蚕豆）；หน้าร้อนทานถั่วปากอ้าจะช่วยในการเผาผลาญ ผักโขมแดง（红苋菜）；ผักโขมแดงเป็นสัญลักษณ์ของความสิริมงคล แตงกวา（黄瓜）；แตงกวามีความชื้น จึงเหมาะแก่การทานในหน้าร้อน
2. พืชต้นสามสด（树三鲜）ประกอบด้วย; เชอร์รี（樱桃）ปี่แป๋（枇杷）และแอปริคอท（杏子）ล้วนเป็นผลไม้ที่ฉ่ำน้ำฉ่ำเนื้อทำให้รู้สึกสดชื่นและคลายร้อนได้
3. สัตว์น้ำสามสด（水三鲜）ประกอบด้วย; หอยสังข์（海螺）ปลาปักเป้า（河豚）และปลาตะลุมพุกจีน（鲥鱼）ปลาทะเลทั้งสามชนิดนี้สามารถซื้อได้ตามท้องตลาดทั่วไปและซื้อได้ทุกฤดูกาล แต่จะให้ดีและรสเลิศก็ควรซื้อช่วงหน้าร้อน
อ้างอิงข้อมูล:
宋英杰.节选自《二十四节气》—立夏节气[M].[2021-05-01].
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
