เปิดมุมมอง ‘ฟิลิปปินส์’ ประเทศที่ส่งออกแรงงานมากที่สุด
การแข่งขันให้ถูกเลือกไปเมืองนอกเพื่อชีวิตที่ดีกว่า?
เวลานี้คงไม่มีกลุ่มบนโซเชียลมีเดียกลุ่มไหนที่มาแรงเท่ากับกลุ่ม “ย้ายประเทศกันเถอะ” ซึ่งหลังจากมีการตั้งกลุ่มเมื่อวันเสาร์ที่ 1 พฤษภาคมที่ผ่านมา ผ่านไปเพียง 3 วันเท่านั้นก็มีผู้คนมากมายแห่แหนเข้ากลุ่มกันเป็นจำนวนมากทะลุครึ่งล้านไปแล้วในเวลาอันรวดเร็ว ซึ่งผู้เขียนจะขออธิบายสั้นๆ ว่าสมาชิกในกลุ่มจะมีการสนทนาพูดคุย แลกเปลี่ยนข้อมูลต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับการที่จะพาตัวเองไปอยู่ต่างประเทศ ไม่ว่าจะเป็นทั้งการดำเนินการเรื่องเอกสาร การมองหาแหล่งงานในต่างประเทศที่ต้องการจะไปทำ รวมทั้งวิธีการใช้ชีวิต สภาพสังคม สวัสดิการต่างๆ และเรื่องอื่นๆ อีกมากมายที่มีการสนทนากันแทบจะเป็นรายวินาทีต่อโพสต์เลยทีเดียว ถือได้ว่าเป็นแหล่งรวมคนที่ต้องการย้ายออกจากประเทศไทยเพื่อหวังว่าจะได้พบชีวิตที่ดีกว่าในต่างประเทศ
แต่สำหรับบทความนี้จะไม่ได้กล่าวถึงวิธีการย้ายไปต่างประเทศ หรือให้ข้อมูลเกี่ยวกับช่องทางการไปต่างประเทศ แต่จะกล่าวถึงมุมมองของคนที่เคยใช้ชีวิตอยู่ในประเทศที่มีผู้คนต้องการแสวงหาหนทางออกไปอยู่ต่างประเทศมากที่สุดแห่งหนึ่งของโลก เรียกได้ว่าการได้หนีจากชีวิตแสนแร้นแค้นในประเทศเพื่อไปทำงานหรือไปเริ่มต้นชีวิตใหม่เป็นความฝันอันสูงสุดของผู้คนในประเทศนี้เลยทีเดียวซึ่งก็คือ “ฟิลิปปินส์”
ฟิลิปปินส์ ประเทศเพื่อนบ้านในอาเซียนที่ผู้เขียนเคยมีโอกาสไปใช้ชีวิตอยู่ช่วงเวลาหนึ่ง และได้เห็นวิถีชีวิต รวมทั้งวิธีคิดของคนประเทศนี้เกี่ยวกับมุมมองของการย้ายออกนอกประเทศ ทั้งในแบบไปเพื่อทำงาน ส่งเงินกลับมาให้ครอบครัวที่อยู่ในประเทศได้มีกินมีใช้ และอีกหลายคนอยากไปอยู่แบบถาวร ไม่คิดที่จะกลับมาเหยียบแผ่นดินเกิดอีกเลย โดยมีเป้าหมายความฝันอันสูงสุดคือการได้สัญชาติ หรือแต่งงานมีครอบครัวกับพลเมืองในประเทศนั้นๆ
🔵 ส่งออกแรงงาน = รายได้หลักของประเทศ
แรงงานชาวฟิลิปปินส์ถือว่าเป็นสินค้าส่งออกที่สำคัญที่สุด เนื่องจากในแต่ละปีแรงงานที่ออกไปทำมาหากินนอกประเทศบ้านเกิดจะส่งเงินกลับมาอย่างมากมายมหาศาล โดยทั่วโลกมีชาวฟิลิปปินส์ที่ไปทำมาหากินหรือตั้งรกรากอยู่ราว 12 ล้านคน ซึ่ง 5 อันดับประเทศที่มีชาวฟิลิปปินส์อยู่มากที่สุด ได้แก่
1. สหรัฐอเมริกา 4.1 ล้านคน
2. ซาอุดิอาระเบีย 9.4 แสนคน
3. แคนาดา 8.4 แสนคน
4. สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ 6.8 แสนคน
5. ญี่ปุ่น 3.5 แสนคน
รายได้ที่ส่งกลับประเทศจากแรงงานพลัดถิ่นนับล้านคนในแต่ละปีสูงถึง 32,200 ล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือราว 1 ล้านล้านบาท คิดเป็น 10% ของ GDP ประเทศ และเมื่อเทียบกับงบประมาณแผ่นดินของฟิลิปปินส์ในปี 2020 ที่ 3.7 ล้านล้านเปโซ หรือราว 2.4 ล้านล้านบาท ก็ถือว่าเป็นรายได้หลักที่สำคัญของประเทศต่อการกระตุ้นการบริโภคภายในอีกด้วย
ชาวฟิลิปปินส์ออกเดินทางไปทำงานในต่างประเทศในแทบจะทุกสาขาอาชีพ แต่กลุ่มอาชีพที่ชาวฟิลิปปินส์ทำงานอยู่มากที่สุดได้แก่ แม่บ้าน ก่อสร้างและโยธา การบริการ ท่องเที่ยว โรงแรม ปิโตรเคมี วิศวกร แพทย์ พยาบาล ลูกเรือ และอาชีพทักษะฝีมือระดับสูงอื่นๆ
ด้วยทักษะภาษาอังกฤษของชาวฟิลิปปินส์ที่อยู่ในระดับดีมากเนื่องจากใช้เป็นภาษาราชการในประเทศควบคู่กับภาษาฟิลิปีโน แม้จะมีสำเนียงเฉพาะตัวแต่ชาวฟิลิปปินส์สามารถเข้าใจภาษาอังกฤษได้ในระดับเกือบเทียบเท่ากับเจ้าของภาษา ซึ่งนับเป็นแต้มต่อสำคัญในการได้งานทำในต่างประเทศดีกว่าผู้คนสัญชาติอื่นๆ ที่ไม่ได้ใช้ภาษาอังกฤษเป็นหลักในการสื่อสารมาตั้งแต่เด็ก
อีกทั้งการได้ภาษาอังกฤษที่แม้จะใช้เพื่อการสื่อสารภายในประเทศ ก็เป็นสัญลักษณ์อย่างหนึ่งในการบ่งบอกฐานะ การศึกษา และลำดับชนชั้นทางสังคมได้เป็นอย่างดี เพราะการที่ใครเก่งภาษาอังกฤษ หรือรวมทั้งภาษาสเปน ซึ่งเป็นภาษาของอดีตเจ้าอาณานิคมที่ปกครองฟิลิปปินส์ยาวนานถึง 329 ปี มักจะถูกมองเป็นกลุ่มคนที่มีความรู้ มีฐานะ และการศึกษาสูง เป็นกลุ่มชนชั้นที่มีโอกาสในชีวิตมากกว่าผู้ที่พูดได้เพียงภาษาท้องถิ่นเฉพาะภูมิภาค และภาษาฟิลิปีโน
🔵 ส่งออกแรงงานมากจนต้องตั้งหน่วยงานพิเศษ
คณะกรรมาธิการฟิลิปปินส์โพ้นทะเล หรือ Commission on Filipinos Overseas (CFO) เป็นหน่วยงานหลักสำคัญที่ดูแลสวัสดิภาพของชาวฟิลิปปินส์ที่อยู่ต่างบ้านต่างเมืองนับสิบล้านคน รวมทั้งเป็นผู้กำหนดมาตรฐานการคัดสรรแรงงานที่จะเดินทางออกไปขายแรงงานในต่างแดน
ด้วยการแข่งขันที่สูงจากจำนวนประชากรที่มีมากกว่า 110 ล้านคน ทำให้โอกาสที่จะก้าวออกไปสู่การทำงานหารายได้ที่สูงขึ้นในต่างประเทศ จึงต้องมีการแย่งชิงและคัดเลือกกันค่อนข้างเข้มข้น เป็นผลมาจากการสนับสนุนของรัฐบาลในการไหลออกของแรงงานดังที่เห็นได้จากการประกาศนโยบายการรณรงค์ทางสื่อต่างๆ ที่เชิญชวนให้ชาวฟิลิปปินส์ออกไปทำงานต่างประเทศ ทั้งทางตรงและทางอ้อม ตัวอย่างเช่น การเชิดชูแรงงานโพ้นทะเลเหล่านี้เป็นวีรบุรุษของชาติกระตุ้นให้ประชาชนภาคภูมิใจในแรงงานเหล่านี้ ที่สร้างรายได้เข้าประเทศ ทำให้คนในชาติสุขสบาย
ที่สำคัญคือ แรงงานชาวฟิลิปปินส์ที่ต้องการเดินทางไปทำงานในต่างประเทศมีอายุเฉลี่ยลดลงทุกปี โดยเฉพาะกลุ่มเด็กจบใหม่หรือคนที่เพิ่งเริ่มทำงานได้ไม่นานก็ให้ความสนใจที่จะออกไปทำงานต่างประเทศทันทีหลังเรียนจบ ซึ่งในความเป็นจริงแล้วยังไม่สามารถทำได้ในทุกสาขาอาชีพ ยกเว้น อาชีพที่เป็นที่ต้องการของตลาดอย่างมหาศาลในประเทศที่สองที่สาม เช่น พยาบาล คนงานก่อสร้าง คนงานแท่นขุดเจาะก๊าซปิโตรเลียม และลูกเรือสายการบิน เรือสำราญ รวมทั้งเรือเดินสมุทรขนส่งสินค้าขนาดใหญ่
ใช่ว่าการที่ไปอยู่ต่างประเทศอย่างถูกกฎหมายและมีรัฐบาลสนับสนุนจะมีชีวิตที่สะดวกสบาย เพราะชาวฟิลิปปินส์ต้องเผชิญกับแรงกดดันหลายด้าน ทั้งจากวัฒนธรรมที่แตกต่าง ความเครียดจากการทำงานหนัก การห่างจากครอบครัว และการแข่งขันกับแรงงานจากประเทศต่างๆ ที่พร้อมจะช่วงชิงความได้เปรียบในอาชีพ โดยเฉพาะผู้หญิงที่หลายครั้งเผชิญกับการล่วงละเมิดทางเพศและทำร้ายร่างกาย ซึ่งมักเกิดขึ้นในประเทศแถบตะวันออกกลางที่ชาวฟิลิปปินส์นิยมเดินทางไปทำงาน และเป็นเรื่องที่รัฐบาลฟิลิปปินส์มีความกังวลอย่างมากต่อสวัสดิภาพของแรงงาน แต่ก็ยังไม่สามารถแก้ไขปัญหาในเชิงรุกได้
ผู้ประสานงานในตะวันออกกลางของ Migrante ซึ่งเป็นองค์กรเพื่อชาวฟิลิปปินส์โพ้นทะเล ซึ่งตั้งอยู่ในกรุงมะนิลาให้ข้อมูลว่า ในทุกๆ ปีชาวฟิลิปปินส์จำนวนไม่น้อยในซาอุดีอาระเบียตกเป็นเหยื่อของการล่วงละเมิดทางเพศ การปฏิบัติที่ไม่เหมาะสม เงินเดือนที่ไม่ได้รับค่าจ้างอย่างเป็นธรรม และการเอาเปรียบแรงงานในด้านต่างๆ ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่สามารถแก้ไขได้ เนื่องจากที่ผ่านมารัฐบาลฟิลิปปินส์มุ่งเน้นไปที่การขจัดอุปสรรคสำหรับแรงงานข้ามชาติเพื่อเพิ่มความสามารถในการเข้าถึงการจ้างงานในต่างประเทศ แต่ไม่ได้สนใจในสวัสดิภาพของแรงงานอย่างเพียงพอ
สภาพการทำงานของชาวฟิลิปปินส์ที่ทำงานในต่างประเทศแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับว่าประเทศเจ้าภาพยอมรับและบังคับใช้มาตรฐานแรงงานระหว่างประเทศหรือไม่ มาตรฐานดังกล่าวกำหนดโดย ILO ซึ่งเป็นหน่วยงานของสหประชาชาติที่ตัวแทนสมาชิกสหประชาชาติ 185 ประเทศจาก 193 ประเทศ มีมติร่วมกันเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของมาตรฐานแรงงานแตกต่างกันมากขึ้นอยู่กับกฎระเบียบและการบังคับใช้ของประเทศเจ้าภาพ แต่ในความเป็นจริงแล้วก็ไม่อาจที่จะทำให้เกิดความเท่าเทียมในการดูแลแรงงานได้ดีเหมือนกันในทุกๆ ประเทศ
🔵 สนับสนุนให้ไปทำงานนอกประเทศ แต่ภายในกลับแย่ลง
แม้ว่าแรงงานฟิลิปปินส์ที่ไปทำงานยังต่างประเทศจะมีทั้งแรงงานระดับล่างชนชั้นกรรมาชีพทั่วไป แต่ก็มีหลายคนที่ไปในระดับแรงงานที่มีศักยภาพสูง ไปทำงานในสายอาชีพที่ต้องใช้ความรู้ความสามารถและทักษะเฉพาะด้าน ซึ่งแรงงานมีทักษะเหล่านี้มักมี “ภาษีชีวิต” ที่ดีกว่าในการหาโอกาสใหม่ๆ ที่จะก้าวหน้าพัฒนาได้รวดเร็ว
ข้อได้เปรียบของมหาวิทยาลัยฟิลิปปินส์ที่เมื่อจบการศึกษาแล้วต้องการเรียนต่อในประเทศที่ใช้ภาษาอังกฤษ แทบไม่จำเป็นต้องเรียนปรับพื้นฐานภาษาใหม่เหมือนกับประเทศที่ไม่ได้ใช้ภาษาอังกฤษเป็นภาษาแม่ โดยสามารถนำผลการเรียนยื่นไปยังสถาบันการศึกษาในต่างประเทศเพื่อเรียนต่อโดยไม่ต้องไปเรียนภาษาใหม่ หรือถ้ามีก็อาจจะมีการสอบวัดความสามารถทางภาษาเพียงเล็กน้อยเท่านั้น ก็สามารถผ่านได้อย่างง่ายดาย เพราะการเรียนการสอนในฟิลิปปินส์ก็ใช้ภาษาอังกฤษเป็นหลักอยู่แล้ว
แต่อย่างที่กล่าวไปก็คือ เมื่อกลุ่มแรงงานที่มีความสามารถสูง มีทักษะที่ดี ออกไปทำงานต่างประเทศกันหมด ภายในประเทศก็จะเหลือคนเก่งน้อยลง ซึ่งปัญหาสมองไหลนี้กลายเป็นปัญหาใหญ่ที่ฉุดรั้งการพัฒนาประเทศของฟิลิปปินส์มาอย่างยาวนาน ทำให้ประเทศขาดบุคลากรคุณภาพในการพัฒนาชาติ จนต้องประสบกับปัญหาต่างๆ มากมายในปัจจุบัน
อีกทั้งเมื่อคนเก่งไปอยู่ต่างประเทศแล้วเห็นโอกาสในชีวิตที่ดีกว่า คุณภาพชีวิตที่ดีกว่าก็มักที่จะหาลู่ทางในการลงหลักปักฐานใช้ชีวิตถาวรในประเทศนั้นๆ ไม่มีใครอยากกลับไปบ้านเกิด ซึ่งสิ่งที่คนฟิลิปปินส์ส่วนใหญ่ที่ไปทำงานต่างประเทศต้องการคือการได้สัญชาติ หรือการได้แต่งงานกับคนชาตินั้นๆ เพื่อเปิดทางให้อยู่ในประเทศที่ดีกว่าบ้านเกิดต่อไป แล้วทิ้งฟิลิปปินส์ที่เต็มไปด้วยปัญหาเอาไว้เบื้องหลังโดยไม่คิดจะกลับไปอีก
🔵 ความคิดเห็นจากประสบการณ์ผู้เขียน
ในมุมของผู้เขียนที่เคยคลุกคลีและใช้ชีวิตกับชาวฟิลิปปินส์ทั้งในประเทศของพวกเขา และในต่างประเทศที่มีโอกาสได้ไปเยือนหรือไปอยู่จะพบว่า คนฟิลิปปินส์มีทักษะในการเอาตัวรอดสูง ในที่นี้ไม่ได้หมายความว่าคนชาติอื่นเอาตัวรอดไม่ได้ แต่เป็นการบอกถึงว่าคนชาตินี้มีความอดทนสูงและเปลี่ยนแปลงตัวเองให้ลื่นไหลไปกับสังคมนั้นๆ ได้ง่ายกว่าผู้ที่มาจากประเทศที่มีวัฒนธรรมดั้งเดิมที่แข็งแรง เนื่องจากสังคมฟิลิปปินส์ถูกหล่อหลอมด้วยเบ้าหลอมทางวัฒนธรรมจากอดีตเจ้าอาณานิคมยุโรปและอเมริกามาหลายร้อยปี ดังนั้นลักษณะนิสัยของคนฟิลิปปินส์จึงมีความเป็นตะวันตกสูง
ความกล้าแสดงออก กล้าพูด กล้านำเสนอตัวเอง ทำให้ค่อนข้างได้เปรียบกว่าคนชนชาติเอเชียอื่นๆ ที่จะมีความเหนียมอายกว่า ในที่นี้ไม่ได้บอกว่าการกล้าแสดงออกของคนฟิลิปปินส์จะเท่ากับว่าคนชาตินี้ทำงานเก่ง หรือทำงานดี (มุมมองส่วนตัวมองว่าคนประเทศนี้พรีเซนต์ตัวเองเก่งแต่ฝีมือการทำงานคือ...) แต่การที่กล้าแสดงออกอย่างชัดเจนแบบชาวตะวันตก ทำให้คนฟิลิปปินส์มีโอกาสในชีวิตมากกว่า และมักได้รับหน้าที่ในการโชว์ศักยภาพด้านการแสดงออก การนำเสนองาน การพูดต่อหน้าผู้คนที่ต้องอาศัยภาษาที่ดีและมีความมั่นใจในตัวเอง
ต้องยอมรับว่าการที่ตัวเราจะออกไปสู่โลกภายนอก ไปแข่งขันกับคนชนชาติอื่นๆ ในสนามที่ใหญ่กว่าในประเทศที่แข่งกันเองกับคนไทยด้วยกันนั้น ถือว่าเป็นความท้าทายในชีวิตอย่างมากหากตัดสินใจว่าจะไป เพราะบนสนามใหญ่ที่มีคู่แข่งจากหลายเชื้อชาติ หลากวัฒนธรรม และเก่งกาจทางภาษามากว่าคนไทย ถือว่าคือก้างชิ้นใหญ่ที่สำคัญที่จะต้องฝ่าฝันไปให้ได้
ไม่เพียงเท่านั้นการที่จะอยู่จนได้สัญชาติจะต้องผ่านบททดสอบอีกมากมายนานัปการ และใช่ว่าทุกคนจะประสบความสำเร็จแม้เอาตัวเองเข้าไปอยู่ในสนามแข่งขันได้แล้ว เพราะความคาดหวังจากนายจ้างในประเทศปลายทางที่จะไป ก็ต้องการบุคลากรที่มีศักยภาพมากเพียงพอ และการที่นายจ้างจะเลือกเราในตำแหน่งงานนั้นๆ แทนพลเมืองของเขาที่มีศักยภาพเท่าๆ กัน เราอาจจะต้องพิสูจน์ให้ได้ว่า ทำไมเขาต้องเลือกเราให้อยู่ที่นั่น และต้องต่อสัญญาการทำงานตามกำหนดในทุกๆ รอบจนกว่าจะได้เป็นพลเมืองของประเทศนั้นอย่างสมใจ ซึ่งการจะทำให้ถึงจุดนั้นได้ตัวเราต้องสร้าง Value หรือคุณค่าในตัวเองมากเพียงพอที่เขาจะรั้ง ซึ่งนั้นยากกว่าการแค่เดินทางไปแล้วได้งานทำเสียอีก
สุดท้ายการแข่งขันในช่วงเวลายุคนี้ในต่างประเทศอาจไม่ง่ายเหมือนยุคก่อนที่คนไทยเดินทางไปเป็น “โรบินฮู้ด” กันมากมายเริ่มทำงานระดับล่าง ที่ต้องแอบๆ ทำ หลบๆ ซ่อนๆ จากการตรวจตราบุคคลหลบหนีเข้าเมือง หรืออยู่เกินวีซ่า แต่เป็นการแข่งขันในสาขาอาชีพพิเศษเฉพาะด้านที่ใช้ทักษะสูงมากๆ ทั้งผู้เชี่ยวชาญด้านต่างๆ โดยเฉพาะด้านเทคโนโลยี ปัญญาประดิษฐ์ วิทยาศาสตร์และนวัตกรรม เป็นต้น ซึ่งแม้ว่าตำแหน่งงานเหล่านี้จะเป็นที่อ้าแขนต้อนรับจากประเทศปลายทางเพราะต้องการคนมีทักษะทำงานเป็นจำนวนมาก ก็คงต้องย้อนถามที่ตัวเราเองแล้วว่า เราพร้อมเป็นคนคุณภาพล้นเหลือมากเพียงพอจนส่องประกายความเก่งกาจให้เขาเลือกและต้อนรับหรือยัง ถ้าหากคิดจะไปจริงๆ...
╔═══════════╗
ไม่พลาดบทความสาระดีๆ ที่ Reporter Journey ตั้งใจสร้างสรรเพื่อผู้ติดตามทุกท่าน อย่าลืมกดติดตามเพจ ติดตาม Reporter Journey ได้ทุกช่องทางที่
╚═══════════╝
ติดตาม Reporter Journey ได้ทุกช่องทางที่
Website : reporter-journey.com
Blockdit : blockdit.com/reporterjourney
Facebook : Reporter Journey
Tiktok : tiktok.com/@reporterjourney
- 5
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
