Plague doctor หมออีกา สัญลักษณ์นักบุญและความตาย
.
เวลาคุณพบว่าคนรอบข้างของคุณป่วย สิ่งแรกที่เราจะทำคือเขยิบตัวออกห่าง หลีกเลี่ยงไม่ให้อยู่ในระยะการไอหรือจาม สวมใส่แมสก์ปิดปากและล้างมือสม่ำเสมอ แน่นอนว่าทุกคนคงรู้วิธีหลีกเลี่ยงการกระจายเชื้อโรคดีอยู่แล้ว
.
แต่เชื่อหรือไม่ว่าสมัยก่อนแทบไม่มีใครเคยรู้จักเชื้อโรคมาก่อน แม้แต่ตัวแพทย์เองก็ยังไม่เข้าใจว่าอาการเจ็บป่วยมันแพร่กระจายต่อคนอื่นได้อย่างไร
.
เราจะพาทุกคนย้อนกลับมาในยุคศตวรรษที่ 17-19 ครั้งหนึ่ง ‘กาฬโรค’ เป็นโรคระบาดอันน่าหวาดผวาที่สุด สามารถกวาดล้างผู้คนหลายร้อยล้านอย่างทรมาน โดยผู้ที่เป็นเหยื่อของมันจะเจ็บปวดจากอาการต่อมน้ำเหลืองโต ซึ่งหากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อาจทำให้เชื้อแพร่กระจายไปยังอวัยวะส่วนอื่น ๆ ในร่างกาย เช่น ปาก จมูก หรือใต้ผิวหนัง เนื้อเยื่อบางส่วนของร่างกาจอาจตายและเปลี่ยนเป็นสีดำ (Gangrene) เช่น นิ้วมือ นิ้วเท้า อันเป็นที่มาของชื่อ ‘ความตายสีดำ’ หรือ ‘Black Death’
.
ซึ่งในช่วงเวลานั้นเอง เมืองต่าง ๆ ที่ถูกโรคนี้เล่นงานก็ว่าจ้างบุคคลกลุ่มหนึ่งที่เรียกกันว่า ‘หมอกาฬโรค’ หรือ ‘หมออีกา’ ชื่อเรียกอันเป็นที่จดจำ มีภาพลักษณ์ที่เกี่ยวข้องกับโรคร้ายและความตาย
.
ในศตวรรษที่ 17 หมอกาฬโรคถูกจ้างให้มารักษาผู้ป่วยทั้งฐานะร่ำรวยและยากจน พวกเขามักอยู่ในเครื่องแต่งกายที่ชวนขนลุก สวมชุดคลุมยาวทำจากหนังตั้งแต่ศีรษะจรดปลายเท้า ใส่หน้ากากที่มีจะงอยยาวคล้ายปากอีกา
.
แต่ความจริงแล้วผู้ที่เป็นหมอกาฬโรคนั้นกลับไม่ใช่แพทย์หรือศัลยแพทย์ที่มีประสบการณ์สูง แต่เป็นเพียงแพทย์ที่ไร้ประสบการณ์หรือไม่ได้เรียนแพทย์มาเลยด้วยซ้ำ อาศัยแค่การเก็บพักลักจำวิชามาจากแพทย์คนอื่น ๆ
.
การรักษาของหมอหน้ากากอีกาส่วนใหญ่จึงไม่มีผลจริง ตั้งแต่การรีดเลือด ใช้สารปรอท การใช้ปลิงหรือกบดูดต่อมน้ำเหลืองที่บวมเพื่อปรับสมดุลของเหลวในร่างกาย ไปจนถึงการให้ผู้ป่วยดื่มปัสสาวะของตนเอง วิธีการนั้นเต็มไปด้วยความเชื่อผิด ๆ ในสมัยนั้นจนอาจส่งผลให้ผู้ป่วยมีอาการหนักกว่าเดิม
.
และแน่นอนว่าการเข้าใจผิดของคนสมัยก่อนนี้ทำให้เกิดเหตุน่าสลดมานักต่อนัก ผู้ป่วยที่ไม่ได้รับการรักษาอย่างถูกต้องล้มตายเป็นจำนวนมาก ยิ่งไปกว่านั้น กระทั่งแพทย์ที่มารักษาเองก็ติดเชื้อด้วยอย่างปริศนาทั้งที่สวมใส่ชุดคลุมเสียมิดชิด
.
เครื่องแบบของหมอกาฬโรคถูกคิดค้นขึ้นมาครั้งแรกในปี 1619 โดย ชาร์ลส์ เดอ โลม (Charles de I’Orme) ผู้ที่มีชื่อเสียงและเป็นผู้ปรุงยาให้กับบุคคลสำคัญของยุโรป ไม่ว่าจะเป็นพระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส และดยุกกัสตองแห่งออร์เลออง (Gaston d'Orléans) บุตรชายคนที่สามของกษัตริย์เฮนรีที่ 4 แห่งฝรั่งเศสกับพระนางมารีแห่งเมดิชิ
.
เขาอธิบายเกี่ยวกับเครื่องแบบว่า ชุดคลุมยาวที่ใส่ด้านนอกจะถูกเคลือบด้วยขี้ผึ้งหอม มีกางกางขี่ม้า (breeches) ด้านในยาวมาถึงรองเท้าบูท เสื้อเชิ้ตเหน็บเข้าข้างใน พร้อมหมวกและถุงมือที่ทำจากหนังแพะ มีไม้เท้าสำหรับใช้เป็นอุปกรณ์ช่วยในการรักษาให้หมอกาฬโรคสามารถแตะผู้ป่วยได้โดยไม่ต้องเข้าไปสัมผัสใกล้ ๆ หน้ากากรูปร่างเหมือนจะงอยปากนก ภายในมีรูไว้ให้หายใจอีก 2 รู ส่วนตาจะใช้แผ่นกระจกมาติดไว้
.
ชุดของจริง
เพราะสมัยก่อนเชื่อกันว่ากาฬโรคนั้นแพร่กระจายมาจาก ‘อากาศพิษ’ (Miasma) หรือกลิ่นเหม็นที่ไม่พึงประสงค์ ที่หากใครสูดเข้าไปจะทำให้ของเหลวทั้งสี่ในร่างกายเสียสมดุล (เลือด เสมหะ น้ำดีเหลืองและน้ำดีดำ) หมอกาฬโรคจึงใส่สมุนไพรและดอกไม้ในที่บริเวณปากอีกามากกว่า 55 ชนิด และส่วนประกอบอื่น ๆ ที่ดับกลิ่นและเชื่อว่าสามารถทำลายเชื้อกาฬโรคในอากาศพิษได้ เช่น อบเชย มดยอบหรือน้ำผึ้ง ชาร์ลส์ เดอ โลมบอกว่าจะงอยนี้ต้องมีช่องให้อากาศผ่านได้มากพอที่จะแทรกซึมผ่านเครื่องหอมเหล่านี้ได้ก่อนเข้าสู่รูจมูกและปอดของแพทย์ที่สวมใส่
.
แต่ในความเป็นจริงแล้ว กาฬโรคนี้เกิดจากแบคทีเรีย Yersinia Pestis ที่อาศัยอยู่ในสัตว์ฟันแทะขนาดเล็ก ซึ่งสามารถติดต่อจากสัตว์สู่คนผ่านการถูกตัวหมัดหนูของสัตว์ที่มีเชื้อแบคทีเรียกัด หรืออาจสัมผัสเนื้อเยื่อหรือของเหลวของคนหรือสัตว์ที่มีเชื้อนี้โดยตรง และอาจติดต่อผ่านทางการหายใจสูดเอาละอองฝอยจากการไอหรือจามจากผู้ป่วย
.
ซึ่งการที่ชุดของหมอกาฬโรคนี้ไม่ได้มิดชิดจริง ๆ (เพราะมีการเจาะรูสำหรับหายใจ) ก็มากเกินพอแล้วสำหรับให้เชื้อแบคทีเรียดังกล่าวเข้าโจมตี
.
แต่หมอกาฬโรคเองก็ยังมีส่วนสำคัญให้กับวงการแพทย์ในปัจจุบัน เพราะในอดีตก็จะเป็นพวกเขานี่แหละที่จดบันทึกเกี่ยวกับผู้ป่วยที่เสียชีวิต ทำให้เรามีข้อมูลสำหรับการศึกษาค้นคว้าต่อไป ขณะเดียวกันในเมืองฟลอเรนซ์และเมืองเปรูเจีย หน้าที่ชันสูตรเพื่อหากลไกของกาฬโรคก็เป็นหน้าที่ของคนเหล่านี้ รวมถึงให้คำแนะนำ เป็นพยานและทำพินัยกรรมตามความประสงค์ของผู้ป่วยอีกด้วย
.
การระบาดอันน่าสะพรึงกลัวของกาฬโรคเกิดขึ้นถึง 3 ครั้งก่อนจะค้นพบวิธีรักษา แต่อย่างไรก็ตาม แม้หมอกาฬโรคจะช่วยบรรเทาความเจ็บปวดหรือยั้งอายุได้เพียงแค่ช่วงสั้น ๆ ก็เป็นเรื่องที่ผู้คนในสมัยนั้นยกย่องมากแล้ว
โดย แอดมินใบเตย
References :
เครดิตภาพ : แอดมินใบเตย
#หมออีกา #กาฬโรค #history #TheMemoLife
- 1
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
