19 มิ.ย. 2021 เวลา 13:13 • ประวัติศาสตร์
ซึก
"ซึก" มีความหมายหลายอย่าง
1
ดอกและฝักต้นซึก พฤกษ์ หรือจามจุรี ขอบคุณภาพจาก https://bit.ly/3iVIOvF
ซึก ๑ หมายถึงแทรกอยู่ เช่น “...เพียงนํ้าอมฤกซึกซาบ อิ่มอาบในทรวงดวงจิต...” (บทละครเรื่องพระศรีเมือง)
3
ซึก ๒ หมายถึงลึก ดังตัวอย่าง
3
"...ตระหง่านสูงซึกกว้างเซิด ไพรสณฑ์...” (นิราศไทรโยค)
2
"...บ้างดูซอกซอนซ้อนไศล แซกสลับกันไป บ้างเป็นถ้ำซึกลึกเห็น...” (ทีฆาวุคำฉันท์)
1
ใช้ซ้อนกับ “ซึ้ง” ที่หมายถึง “ลึก” เป็น “ซึกซึ้ง” หมายถึงลึกมาก ดังตัวอย่าง
2
"...รำพึงพุทโธวาท เวี่ยรัฏฐประศาสน์ซึกซึ้ง แสนสุขุมกลุ้มตรึ้ง เกลื่อนหาย...” (รุไบยาต)
1
หรือใช้เป็น “ซึ้งซึก” ก็มี ดังตัวอย่าง
1
"...เหมือนมหาสมุทรสุดซึ้งซึก น้ำลึกเหลือจะหยั่งกระทั่งดิน...” (ขุนช้างขุนแผน)
2
"...พิเคราะห์ดูก็เป็นท่าน่าสงสัย สมุทรไทยซึ้งซึกลึกนักหนา...” (นิราศเกาะแก้วกาลกัตตา)
1
"...สักรวาซึ่งตำรวจผมอวดเล่น คุณซ่อนเร้นซึ้งซึกลึกหนักหนา...” (ประชุมบทสักรวา เล่นถวายในรัชกาลที่ ๕)
1
และใช้ในความหมายเบียดเสียด หนาแน่นด้วย ดังตัวอย่าง
1
"...เขม้นเมินเดินตรงเข้าดงดึก ดูซึ้งซึกมิได้เห็นพระสุริย์ใส...” (นิราศเมืองแกลง)
1
"...ซึ้งซึกพฤกษครุมเครือ ค่างโครก โฮกแฮ...” (โคลงนิราศสุพรรณ)
2
ซึก ๓ หมายถึงต้นจามจุรีหรือต้นพฤกษ์
3
วรรณคดีมักกล่าวถึงต้นซึกร่วมกับต้นซากหรือต้นไทรเพื่อให้เกิดเสียงสัมผัสระหว่างคำที่มีพยัญชนะต้นเสียง /ซ/ ดังตัวอย่าง
1
"...ประดู่ชิงชันซึก ซากงิ้ว...” (โคลงดั้นนิราศตามเสด็จทัพลำน้ำน้อย)
1
"...ตะขบตะเคียนคูนแค สมอสมีแสมม่วงโมก ซากซึกโศกสนสัก รวกโรกรักรังรง...” (ลิลิตตะเลงพ่าย)
1
"...ต้นซึกซากโศกไทรมะไฟป่า เคี่ยมมะค่าคางแคแสมสาร...” (นิราศพระแท่นดงรัง หมื่นพรหมสมพัตสร)
1
"...เล็บนางงามแสล้ม ต้นนางแย้มแกมดองดึง สุพรรณิกากากระทึง ดอกราชพฤกษ์ซึกไทรไตร...” (กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง)
1
เรียกได้อีกว่า “ซิก” เช่น “...ซิกซากกระบากกระเบียน กระเบากระแบก กระบกแฮ...” (โคลงนิราศสุพรรณ)
1
ชินกาลมาลีปกรณ์ว่าเป็นต้นไม้ที่ตรัสรู้ของพระกกุสันโธ พระพุทธเจ้าองค์ที่ ๑ ในภัทรกัปตามคติเถรวาท
1
ต้นซึกหรือจามจุรีเป็นไม้ต่างชนิดกับจามจุรีแดงที่เรียกได้อีกว่าฉำฉาหรือก้ามปู
2
แต่คนชอบเข้าใจผิดเพราะต้นใหญ่ใบหนาเหมือนกันและมักตัดเรียก “จามจุรีแดง” ว่า “จามจุรี”
2
วิธีแยกคือให้สังเกตที่ดอกและฝัก
1
จามจุรีดอกอ่อนมีสีเขียวและขาว เมื่อดอกแก่เปลี่ยนเป็นสีเหลือง ใกล้โรยเปลี่ยนเป็นสีเหลืองอมแสด
2
ส่วนจามจุรีแดงที่เป็นต้นไม้ประจำจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยมีดอกสีชมพู
4
จามจุรีฝักแบนยาวกว้าง ฝักอ่อนสีเขียว เมื่อแก่สีน้ำตาลอ่อน
1
ส่วนจามจุรีแดงฝักเป็นรูปขอบขนานบิดโค้ง โป่งและคอดเป็นตอนๆ ตามตำแหน่งเมล็ด
1
ต้นซึกมีชื่อเรียกเฉพาะถิ่นอีกมากมาย ศาสตราจารย์ ดร. เต็ม สมิตินันทน์ รวบรวมไว้ในหนังสือ "ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย" ดังตัวอย่าง
1
ชุงรุ้ง (ภาคกลาง); กะซึก (พิจิตร); กาแซ, กาไพ, แกร๊ะ (สุราษฎร์ธานี); ก้านฮุ้ง (ชัยภูมิ); กรีด (กระบี่); คางฮุง (อุดรธานี); จะเร (เขมร-ปราจีนบุรี); จ๊าขาม (ภาคเหนือ); ตุ๊ด (ตาก); ถ่อนนา (เลย); มะขามโคก, มะรุมป่า (นครราชสีมา) ฯลฯ
1
บ้านพ่อผมที่สุโขทัยเรียก “มะคึก”
1
ซึก ๔ เป็นภาษาถิ่นเพชรบุรี
2
คนเพชรออกเสียง /สึก/
1
หมายถึง ขูด (มะพร้าว) ด้วยเครื่องขูดไฟฟ้า
2
เรียกกิริยาที่เอามะพร้าวไปขูดกับเครื่องขูดไฟฟ้านี้ว่า “ซึกมะพร้าว”
2
เรียกมะพร้าวที่ได้จากการขูดด้วยเครื่องนั้นว่า “มะพร้าวซึก”
1
หนูน้อยคนหนึ่งหิ้วของพะรุงพะรังมายื่นให้แม่แล้วรีๆ รอๆ ที่จะพูดอะไรบางอย่าง
1
“ได้ไม่ครบนะแม่” หนูน้อยบอก
1
"ขาดอะไร” แม่ของหนูน้อยเอ่ยถามแล้วเดินมาแหวกดูถุงที่กองอยู่บนพื้น “มะพร้าวล่ะ” นางถามอีกครั้ง
1
"ไม่มีแม่”
1
"ไม่มีได้ไง ร้านออกใหญ่โต"
1
"--ไปร้านที่แม่บอกหรือเปล่า” นางสงสัย
1
“ไปแม่--แต่ไปแล้วก็ไม่มี--ไปหาร้านอื่นดูก็ไม่มี” หนูน้อยยืนยัน
1
“จะไม่มีได้ยังไง หน้าร้านก็มีป้ายบอก” นางเผลอขึ้นเสียงจึงรีบลดลงให้เป็นปรกติ
1
“--ที่เขียนว่าขาย ‘มะพร้าวซึก’ น่ะ”
1
หนูน้อยถูกดุทำหน้าเหยเกเหมือนจะร้องไห้
"ไม่มีจริงๆ แม่” เสียงยืนยันความบริสุทธิ์สั่นเครือขณะบีบมือตัวเองไว้แน่น
1
“ต้องมีสิ” แม่เริ่มเสียงดังอีกครั้ง
1
“ไม่มี!!!--” เด็กน้อยตะเบ็งเสียงให้ดังกว่าแม่
1
“--ก็มันมีแต่ที่เขียน ‘มะพร้าวซีก’ อะแม่” พูดแล้วก็ร้องไห้โฮออกมาดังๆ
6
ปรัชญา ปานเกตุเขียนเมื่อวันเสาร์ที่ ๑๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๖๔
1
ติดตามเพิ่มเติม
Facebook page : https://bit.ly/35zxOvZ
1
#ศัพทาธิบาย #ศัพทานุกรม #ศัพทานุกรมวัฒนธรรมไทย #Lexicon of Thai Culture #ศัพทานุกรมวรรณคดีไทย # Lexicon of Thai Literature #วรรณคดี #วรรณกรรม #ประวัติศาสตร์ #ศิลปวัฒนธรรม #บทละครเรื่องพระศรีเมือง #นิราศไทรโยค #ทีฆาวุคำฉันท์ #รุไบยาต #ขุนช้างขุนแผน #นิราศเกาะแก้วกาลกัตตา #ประชุมบทสักรวา เล่นถวายในรัชกาลที่ ๕ #นิราศเมืองแกลง #โคลงนิราศสุพรรณ #โคลงดั้นนิราศตามเสด็จทัพลำน้ำน้อย #ลิลิตตะเลงพ่าย #นิราศพระแท่นดงรัง หมื่นพรหมสมพัตสร #กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง #ชินกาลมาลีปกรณ์ #ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย #ซึกซึ้ง #ซึ้งซึก #ซึก
1
ป้ายร้านขายมะพร้าวซึก ถนนพานิชเจริญ อ.เมือง จ.เพชรบุรี อภิรักษ์ พงษ์เถื่อน ถ่ายศุกร์๑๘มิถุนา๒๕๖๔
โฆษณา