วัคซีนโควิดตัวไหนดีที่สุด คำถามนี้อ่านจบจะมีคำตอบ🧐
หลังจากข่าวการฉีดวัคซีนซิโนแวคไปแล้ว 2 เข็มแล้วภูมิขึ้นน้อย บุคลากรทางการแพทย์มีการติดเชื้อ และการระบาดระลอกใหม่ของโควิดสายพันธ์ุเดลต้า
ทุกคนคงอยากรู้ว่าแล้วตัวไหนล่ะดีที่สุด มีหลายยี่ห้อ เลือกยังไง
บางคนฉีด pfizer-moderna เสียชีวิต ฉีด sinovac สิดี ยังไง มาอ่านกัน
Fb ขอบสนัง
Prakammanu
🍀ปกติแล้วการทดสอบประสิทธิภาพของวัคซีนเราจะเรียกว่าการทดสอบ efficacy ซึ่งแปลตรงๆว่า ประสิทธิภาพ นอกเหนือจากประสิทธิภาพสิ่งที่มักทำร่วมกันหรือเก็บศึกษาข้อมูลไปพร้อมกันคือ safety หรือความปลอดภัยนั่นเอง🍀
ทำไมต้องทดสอบทั้ง 2 อย่าง? คงไม่มีใครอยากฉีดวัคซีนที่มีประสิทธิภาพสูงแต่ต้องมาเสียชีวิตเพราะอาการไม่พึงประสงค์ใช่ไหมคะ
👉ตามหลักการผลิตยาหรือวัคซีนเราจะมีการผลิตอยู่ทั้งหมด 5 ระยะด้วยกัน (หรือ 4 ขั้น ซึ่งปกติจะไม่นับขั้น pre-clinical study) [1,2]
1. pre-clinical study หรือที่เรียกว่าขั้นก่อนนำยามาทดสอบในมนุษย์ ขั้นตอนนี้ทำอะไรบ้าง
- ทำการทดสอบความเป็นพิษในสัตว์ทดลอง (Toxicology test)
- การหาค่า pharmacokinetics , pharmacodynamics ของยาหรือสาร เพื่อหาขนาด dose ยาที่เหมาะสมเพื่อนำไปทดสอบในมนุษย์ ( การหาปัจจัยที่เกี่ยวข้องต่างๆเช่น การดูดซึม (absorption) การกระจายตัว (distribution) การเปลี่ยนแปลงของยาในร่างกาย (metabolism) และการขับถ่ายออกจากร่างกาย (excretion) รวมทั้งกลไกออกฤทธิ์ (mechanisms of action) วิธีที่ดีที่สุดในการให้ยา (administration route) )
- in vivo and in vitro study (การทดสอบในหลอดทดลองและในสัตว์ทดลอง)
2. Phase 1 clinical study
-เป็นการทำการทดสอบที่จะเริ่มนำมาใช้กับมนุษย์โดยเป็นกลุ่มประชากรเล็กที่มีสุขภาพร่างกายแข็งแรง (การประกาศหาอาสาสมัครเพื่อทดลองวัคซีนในช่วงแรก)
-การทอสอบในมนุษย์ระยะที่ 1 เป็นการให้ยาในระยะเวลาสั้นๆ หรือในระยะเวลาที่จำกัด เช่น 7- 30 วัน กับอาสาสมัครเพียง 10-15 คน เพื่อ confirm ว่าขั้นตอนก่อนหน้านี้ที่ทำนั้นถูกหรือไม่ (ถ้าไม่ดีก็ไม่ได้ไปต่อ)
3. Phase 2 clinical study
- เป็นการศึกษาในกลุ่มประชากรที่ใหญ่ขึ้น โดยศึกษาเประสิทธิภาพ (efficacy) และรวมทั้งติดตาม อาการข้างเคียงใดๆ (side effects) ในระยะสั้นที่เกิดขึ้นกับผู้ป่วยเมื่อใช้ยาในขนาดที่เหมาะสม โดยทดลองในอาสาสมัครผู้ป่วยที่มีภาวะของโรคนั้นๆ ประมาณ 100-500 คน (ซึ่งถือว่าน้อยมาก)
4. Phase 3 clinical study
- ลักษณะเหมือน phase 2 ค่ะ แต่ศึกษาประสิทธิภาพ (efficacy) และอาการข้างเคียงไม่พึงประสงค์ในระยะยาว โดยทำการทดลองในอาสาสมัครผู้ป่วยที่มี ภาวะของโรคนั้น ประมาณ 1,000-5,000 ราย (จำนวนผู้ป่วยเยอะขึ้น)
หลังจาก Phase 3 clinical study แล้วก็จะมีการให้ FDA รับรองว่ายานั้นปลอดภัยหรือไม่แล้วไปต่อไปขั้นสุดท้าย
5. Phase 4 clinical study- Post marketing period
-เป็นขั้นตอนที่เฝ้าติดตามอาการข้างเคียงที่ส่งผลต่อมนุษย์ในระยะยาวหลังจากได้รับยาหรือวัคซีนนั้นๆเป็นระยะเวลา 10-20 ปี ซึ่งถามว่ามียาอันไหนที่เป็นอันตรายไหม ก็มีตัวที่ดังๆก็ Thalidomide ที่ทำให้เกิดทารกวิรูปในหญิงตั้งครรภ์ (ปัจจุบันถูกถอนบัญชีออกไปแล้ว)
แล้วที่พูดมาเกี่ยวกับวัคซีนยังไง?🤨🤨🤨
วัคซีนก็ถือเป็นยาเช่นกันค่ะ ตามปกติแล้วขั้นตอนการทำยาแต่ละตัวจะใช้เวลา 10-15 ปีในการผลิตแล้วออกสู่นอกตลาด แต่ภาวะ pendamic ไม่มีใครรอได้จำเป็นต้องมีการผลิตยาเพื่อรักษาอย่างเร่งด่วน โดยวัคซีนก็ผลิตขึ้นมาเพื่อต่อต้านไวรัสโควิดนั่นเอง
👉👉ถามต่อ จากที่อ่านมาทุกคนคิดว่าวัคซีนที่มีอยู่ตอนนี้ สามารถบอกได้ไหมคะว่าตัวไหนดีสุด? ตอบ: ตัวที่มีการศึกษาเยอะที่สุด คนเลือกใช้มากที่สุด มีการรองรับจากองค์กรอนามัยโลก \\ ถ้ามีเงินรักษามะเร็งประเทศไทยตอนนี้เราคงขอว่าหมอ ขอฉายรังสีอันที่ฆ่าเซลล์มะเร็งแค่ 50% ก็พอ อันที่ 95% ไม่ต้องเอานะ เพราะไม่เชื่อมั่น
ทำนองเดียวกันค่ะ ถ้าเลือกได้เราก็อยากได้วัคซีนที่มี 95%
ความสามารถในการป้องกันของแต่ละวัคซีนในโควิดแต่ละสายพันธุ์
แต่ถ้าถามว่าตัวไหนป้องกันโควิด 100% ไหม ?? 🤭
answer: ไม่มีค่ะ คำถามนี้เหมือนดัก ถามว่า มีวัคซีนไหนป้องกัน 100% ไหมอันไหนดีที่สุด เหมือนถามหมอก่อนผ่าตัด หมอว่าญาติผมผ่ากระดูกปลอดภัย 100% ไหม ไม่มีหมอที่ไหนกล้า confirm หรอกค่ะถึงแม้อาการคนไข้จะดีสุดๆก็ตาม ดังนั้นถึงมีการเซ็นยินยอมก่อนผ่าตัดว่า Anything could possibly go wrong....
👉👉จะเทียบอันดีที่สุดยังไง ? ทำไมมีหลายคนมาเปรียบเทียบประสิทธิภาพวัคซีนล่ะ Pfizer กันได้ XX% Moderna XX% Astra, sinovac J&J etc...
การเปรียบเทียบวัคซีนที่ดีที่สุดคือการทำ Trial การศึกษาค่ะ เป็นแบบ randomized controlled Trial (ดีสุดขอ meta-analysis แต่คิดว่ายาก+รอคนทำ ไว้วันหลังมาเล่าให้ฟัง)
💎Randomized controlled Trial 💎คือการเอากลุ่มคนสองกลุ่มโดยการสุ่มประชากรเพื่อให้ได้กลุ่มประชากรที่มีค่าพื้นฐานที่เหมือนกันมาทำการทดลองโดยมีการใช้ยาเข้าไปแล้วดูผลระหว่างการใช้วัคซีนแต่ละตัว
เริ่มจากการหากลุ่มประชากรโดยการสุ่ม(Random) เพื่อให้ได้ค่า baseline characteristics เช่น น้ำหนัก ส่วนสูง โรคประจำตัว ยาที่ใช้ การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ ที่เท่าๆกัน ถามว่าตรงนี้สำคัญยังไง???
สมมติ มีคน 2 กลุ่ม ไม่ได้ทำการคละประชากรเลย กลุ่มคนที่ได้วัคซีนตัวแรกมีแต่คนวัยหนุ่มสาว ไม่มีโรคร่วม ร่างกายแข็งแรงดี อีกกลุ่มกลับเป็นผู้ป่วยโรคหัวใจกับโรคไต ยังไม่สรุปผลทดลอง แค่นี้คร่าวๆทุกคนก็มองออกแล้วว่าผลกลุ่มไหนจะดีกว่ากัน 🙋♀️
🌻ในชีวิตจริงนั้นเราทำการทดลองแบบนี้ได้ไหม
Ans: ได้ค่ะ และมีการทดลองแล้วด้วย เช่น การทดสอบการได้รับ pfizer-moderna ในผู้ป่วยที่นอนโรคพยาบาล [3] แต่ใช่ว่าทุกที่จะมีทุนทำการวิจัยต่างๆ ต้องทุนเยอะพอควร เพราะฉะนั้นส่วนใหญ่ถึงมาเก็บผลการศึกษาจากกลุ่มที่ได้รับวัคซีนค่ะ ไหนลองติดตามซิ ฉีดไปเป็นยังไงบ้าง เวลามีคนรีวิวอาการไม่พึงประสงค์หลังได้รับก็มีการเก็บข้อมูลมาค่ะ
แต่ แต่ แต่ จากการรีวิว คนที่ออกมารีวิวไม่เห็นเหมือนกันเลย Astra ฉีดผู้สูงอายุ บางรายเสียชีวิต บางรายไม่มีอาการ sinovac ฉีดไปติดเชื้อ ขนาดฉีดครบยังเป็น Pfizer-moderna ฉีดแล้วเยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ etc..
นี่คือข้อเสียของการเก็บข้อมูลแบบภายหลังเนื่องจากว่า เราไม่สามารถควบคุมอะไรได้เลย แม้กระทั่งผลของอายุ ยาที่ใช้ โรคร่วม แต่ดันมีคนสรุป อ่อ สรุปมันไม่ดีนะ สรุปอย่างนี้ไม่ได้ค่ะ
แล้วทำไปทำไม ? การศึกษาแบบนี้เราจะเห็นแนวโน้มค่ะ ว่าอ่อ คนศึกษาเรื่องนี้มา คล้ายๆแบบนี้เลย แนวโน้มคนที่ได้รับวัคซีน A แล้วยังติดเชื้อ ประเทศได้แบบนี้ก็ติดเชื้อ ประเทศนี้ก็ติดเชื้อ เวลาเอามาศึกษารวมกันแบบ meta analysis หรือ systematic review เราก็จะเห็นแนวโน้มว่ามันดีหรือไม่ดียังไง
แล้วการศึกษาต่างๆมีการนำมาเปรียบเทียบกัน ถามว่าเปรียบเทียบได้ 100% ไหม??
ไม่หรอกค่ะ การจะเอาขนาดการศึกษาขนาดมาเทียบกันต้องมีการวิเคราะห์อีกขั้นเพื่อหาความเชื่อมโยงของข้อมูล และใช่ว่าทุกการศึกษาที่ตีพิมพ์ออกมาจะเป็นการศึกษาที่ดี ทุกวันนี้ถึงมีการประเมินคุณภาพของการศึกษาเพื่อเอาการศึกษาที่ดีมาใช้
ขอแถมการประเมินที่นักวิจัยส่วนใหญ่ใช้นะคะ เผื่อใครต่อไปนี้มาถามเราจะได้อธิบายเป็นข้อๆไป ไม่ใช่เอาตัวเลขมาขู่ ที่นั่นฉีดวัคซีน A คนติดเชื้อ 200 คน แต่ประชากรบ้านเขามี 1 ล้านคน อีกที่ฉีดวัคซีน B มีคนติด 30 คน แต่มีประชากรที่ได้วัคซีน 40000 คน ไม่เห็นมีคนพูดถึง เทียบกันไม่ได้ค่ะ ต้องวัดเป็นอัตราส่วนกันไป อัตราส่วนประชากรที่ได้ฉีด อัตราส่วนประชากรที่ติดเชื้อ อัตราส่วน อายุ เพศ โรคประจำตัว เตรียม excel หา baseline characteristics ได้เลยค่ะ แล้วมาเปรียบเทียบ แต่อย่าลืม adjusted analysis เพื่อลบค่าความแปรปรวนด้วยนะคะ (ใครสายสถิติโยนเข้า stata เลยค่ะ)
ย้ำนะคะ อย่าให้ใครมาหลอกเราได้ค่ะ! ขอ reference ด้วย+ ทำแบบประเมินข้อมูลเองเลย แบบประเมิน randomise controlled trial : https://casp-uk.net/wp-content/uploads/2020/10/CASP_RCT_Checklist_PDF.pdf
-เวลาประเมินก็หาเปเปอร์อื่นๆที่ใกล้เคียงมาเทียบด้วยนะคะ เน้นไว้นะคะเราไม่ปกป้องเปเปอร์หรืองานวิจัย เค้าไม่ได้จ้างคุณมาปกป้อง ฉีดแล้วตายใครรับผิดชอบ เพราะเราจะเลือกหาสิ่งที่ดีที่สุดให้กับตัวเอง Evidence-based study only เท่านั้นนะคะเวลาคุยวิชาการ ไม่เอาความเชื่อ
นอกจากนี้ยังไม่พอยังมีสิ่งที่เรียกว่า Cost-effectiveness หรือความคุ้มทุนของการนำมาใช้อีกด้วย ตัวอย่าง
วัคซีน A ฉีด 2 เข็ม ราคา 1100 บาท ป้องกันการติดเชื้อได้ 90%
วัคซีน B ฉีด 3 เข็ม ราคา 1600 บาท ป้องกันการติดเชื้อได้ 79%
มาดูอย่างนี้ อันไหนดีกว่ากัน บางคนบอก เอา 2 เข็มจบๆเลย ถูกดี ป้องกันดีด้วย
บางคนบอก เอาแบบ 3 เข็มแหละดี ป้องกันก็ไม่ได้แย่นะ ไม่มีผิดถูก
แล้วแต่คนเลือกค่ะว่าแบบไหน ถ้าเลือกอันที่ป้องกันเยอะๆยังไงก็ดีกว่าอยู่ดี
จาก CH 3 Thailand news
ส่วนบุคลากรทางการแพทย์อย่างเราๆ ได้อันไหนก็คงต้องเอาไปก่อน เนื่องจากมันไม่มีให้เลือก อย่างน้อยไม่ตายก็ดี
ซึ่งมันใกล้เคียงกับสิ่งที่เกิดขึ้นจากการฉีดวัคซีนในปัจจุบัน วกกลับมาคำถาม วัคซีนไหนดีสุดล่ะ ลองเอาเปเปอร์ไปประเมินดูนะคะ แนะนำเวลาหาเปเปอร์เข้า
-Lancet
-Pubmed
-The New England Journal of Medicine
-scopus
สุดท้ายอยากบอกว่า your body, your choice คุณมีสิทธิที่จะเลือกค่ะ ^^ อยากฉีดอะไรก็ขอให้ไปฉีดค่ะ แม้ฉีดแล้วด้วยวัคซีนที่ไทยมีตอนนี้ ตัวไหนก็ติดโควิดค่ะ อย่าลืมใส่หน้ากากอนามัยด้วยนะคะ
อ้างอิง >> ลองไปประเมินเปเปอร์ได้ค่ะ ได้ผลยังไงเอามาบอกด้วยนะคะ
1. Friedman LM, Furberg CD, DeMets DL, Reboussin DM, Granger CB. Fundamentals of clinical trials. springer; 2015.
แนบเปเปอร์ต่างๆเพื่อประเมิน
Abu-Raddad LJ, Chemaitelly H, Butt AA. Effectiveness of the BNT162b2 Covid-19 Vaccine against the B. 1.1. 7 and B. 1.351 Variants. New England Journal of Medicine. 2021 May 5.
Benenson S, Oster Y, Cohen MJ, Nir-Paz R. BNT162b2 mRNA Covid-19 vaccine effectiveness among health care workers. New England Journal of Medicine. 2021 May 6;384(18):1775-7.
Zhu F, Xu W, Xia J, Liang Z, Liu Y, Zhang X, Tan X, Wang L, Mao Q, Wu J, Hu Y. Efficacy, safety, and immunogenicity of an enterovirus 71 vaccine in China. New England Journal of Medicine. 2014 Feb 27;370(9):818-28.
- 11
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
