#ศึกวังหลวงช่วงชิงอำนาจราชสมบัติ
เส้นทางกษัตริย์จาก "สุโขทัย" สู่ "กรุงศรีอยุธยา"
ประวัติศาสตร์ไทยเริ่มต้นบันทึกว่า "พ่อขุนศรีอินทราทิตย์" แห่งราชวงศ์พระร่วง อาณาจักรสุโขทัย เป็นกษัตริย์พระองค์แรก ขึ้นครองราชย์เมื่อปี พ.ศ.1792
ส่วน "พญาร่วง" หรือ "พระรามคำแหง" หรือ "พ่อขุนรามคำแหงมหาราช" กษัตริย์ลำดับที่ 3 ที่ได้รับการยกย่องให้เป็นมหาราชพระองค์แรก คนไทยรู้จักเป็นอย่างดี หลังสวรรคต "พระยาเลอไทย" พระราชโอรสของพ่อขุนราม เสวยราชย์ขึ้นเป็นกษัตริย์ต่อเป็นลำดับที่ 4
#พระยาเลอไทย มีพระราชโอรสคือ "พระยาลิไทย"
พระยาเลอไทยสวรรคต ในขณะที่พระยาลิไทย มีพระชนมายุได้ 23 ปี
แต่หลังจากพระยาเลอไทยสวรรคต ในปี 1866 ปรากฏว่าผู้ที่ขึ้นเป็นกษัตริย์ลำดับที่ 5 คือ "พระยางั่วนำถม" โดยยังไม่มีหลักฐานใดสามารถระบุได้ชัดเจนว่า #พระยางั่วนำถม นั้นเป็นใครมาจากไหน มีแต่การสันนิษฐานไปต่างๆนานาเท่านั้น นอกจากนี้ระหว่างที่ครองราชย์นานถึง 24 ปีนั้น กลับไม่พบว่าพระยางั่วนำถมมีพระมเหสีหรือพระราชโอรสหรือไม่
เมื่อพระยางั่วนำถม สวรรคตในปี 1890 พระยาลิไทยในวัย 47 ปี ในฐานะอุปราชหรือรัชทายาทเมืองสุโขทัย ได้ยกทัพจากเมืองศรีสัชนาลัยเข้ามายึดอำนาจซึ่งพงศาวดารบันทึกไว้ว่าที่สุโขทัยเกิดการกบฏการสืบราชบัลลังก์ ไม่เป็นไปตามครรลองครองธรรม
อาจเป็นไปได้ว่าเหล่าขุนนางแย่งกันจะขึ้นเป็นกษัตริย์ หรืออาจเป็นไปได้ว่าพระยาลิไทยต้องการทวงพระราชสมบัติขึ้นครองราชย์ต่อจากพระราชบิดา เพราะประวัติศาสตร์ไม่ได้บันทึกไว้ แต่ที่แน่ๆ คือ #พระยาลิไทย เป็นกษัตริย์พระองค์แรกที่ยกทัพทำสงครามเพื่อยึดอำนาจ
เมื่อเป็นกษัตริย์ทรงมีพระนามว่า "พระบาทกมรเตงอัญศรีสุริยพงษ์รามมหาธรรมราชาธิราช" หรือ พระมหาธรรมราชาที่ 1
หลังจากครองราชย์ได้เพียง 2 ปี อาณาจักรสุโขทัยก็เริ่มล่มสลาย ชาวเมืองอดอยาก สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 หรือ #พระเจ้าอู่ทอง ปฐมกษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยา ได้ให้สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 1ยกทัพมาตีเมืองชัยนาท หัวเมืองชั้นในของกรุงสุโขทัย
พระยาลิไทยได้ส่งทูตไปเจรจากับพระเจ้าอู่ทองเพื่อขอคืนเมืองชัยนาท โดยพร้อมจะประนีประนอมยอมให้กรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีคู่กับสุโขทัย ซึ่งทำให้ทั้งสองนครมีไมตรีต่อกันมาจนตลอดรัชกาลของพระองค์
หลังจากสัมพันธไมตรีระหว่าง 2 กรุงดำเนินมาได้ราว 10 ปี
พระเจ้าลิไทย สวรรคต พ.ศ. 1911 ในขณะที่พระเจ้าอู่ทอง หรือ #สมเด็จพระรามาธิบดีที่1 ก็สวรรคตในปีถัดไปคือ พ.ศ.1912
ราชวงศ์พระร่วงแห่งอาณาจักรสุโขทัย มีพระมหาธรรมราชาที่ 2 หรือ #สมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราช เป็นพระมหากษัตริย์ เป็นลำดับที่ 7 ซึ่งความสัมพันธ์ระหว่างกรุงสุโขทัยกับกรุงศรีอยุธยาก็เริ่มตึงเครียดขึ้น หลังจากครองราชย์ 31 ปี ก็ทรงเสด็จออกผนวชในปี 1942 ที่ทุ่งชัย พระราชเทวีจึงสำเร็จราชการแทนและเตรียมจะให้พระรามราชาธิราชขึ้นครองราชย์ แต่ในปี 1943 พระไสยลือไทยก็ได้ชิงปราบดาภิเษกเป็นพระมหาธรรมราชาที่ 3 เสียก่อน
กรุงสุโขทัยช่วงนี้ค่อนข้างสับสนเนื่องจาก บ้างก็ระบุว่าพระรามราชาธิราชเป็นกษัตริย์ปกครองสุโขทัย ตั้งแต่ปี 1951 แล้วสวรรคตปี 1962
ในขณะที่ประวัติศาสตร์บันทึกว่าพระมหาธรรมราชาที่ 3 ครองราชย์ตั้งแต่ปี 1943 และสวรรคตในปี 1962
แต่อย่างไรก็ตามข้อเท็จจริงที่ปฏิเสธไม่ได้คือ ตั้งแต่ #พระยาลิไทย ยึดอำนาจจากพระยางั่วนำถมแล้ว อำนาจกรุงสุโขทัยค่อยๆเสื่อมถอยลง เมื่อพระมหาธรรมราชาที่ 2 ขึ้นครองราชย์ก็ทรงเชี่ยวชาญศิลปะมากกว่าการศึกและออกผนวช โดยไม่ทราบสาเหตุว่าทำไมอยู่ดีๆจึงสละราชบัลลังค์ ในช่วงนั้นก็มีการแย่งชิงราชสมบัติระหว่างพระรามราชาธิราช กับ #พระไสยลือไทย
ก่อนพระไสยลือไทยจะปราบดาขึ้นเป็นพระมหาธรรมราชที่ 3
อย่างไรก็ตาม พระมหาธรรมราชาที่ 3 ก็ทรงยกทัพไปช่วยท้าวยี่กุมกามชิงราชสมบัติเวียงเชียงใหม่จากพญาสามฝั่งแกน ทรงตีได้เมืองพะเยา เชียงราย และฝาง แต่ในที่สุดทรงพ่ายสงครามต้องยกทัพกลับ
ส่วนพระมหาธรรมราชาที่ 4 ได้ครองเมืองพิษณุโลกในระหว่างปี พ.ศ. 1962-1981 นับเป็นพระองค์สุดท้ายของราชวงศ์พระร่วงที่ได้ครองเมืองพิษณุโลก
ระหว่าง 31 ปีที่พระมหาธรรมราชาที่ 2 ปกครองกรุงสุโขทัยก่อนจะออกผนวช ด้านกรุงศรีอยุธยาก็เกิดการเปลี่ยนแปลงหลายอย่างเช่นกัน โดยได้เปลี่ยนกษัตริย์ไป 6 พระองค์ เปลี่ยนราชวงศ์จากอู่ทอง ไปเป็นราชวงศ์สุพรรณภูมิ ครั้งที่ 1 กลับมาเป็นราชวงศ์อู่ทองครั้งที่ 2 และเปลี่ยนมาเป็นราชวงศ์สุพรรณภูมิ ครั้งที่ 2
ซึ่งพระมหาธรรมราชาที่ 4 กษัตริย์พระองค์สุดท้ายแห่งกรุงสุโขทัยขึ้นครองราชย์ ปี 1962 ก็ตรงกับสมัยสมเด็จพระอินทราชา ในราชวงศ์สุพรรณภูมิ ครั้งที่ 2 กษัตริย์ลำดับที่ 6 แห่งกรุงศรีอยุธยา
กระทั่งการสิ้นสุดของอาณาจักรสุโขทัยเมื่อปี 1981 หลังจากพระมหาธรรมราชาที่ 4สวรรคต ตรงกับรัชสมัยสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 กษัตริย์ลำดับที่ 7 แห่งกรุงศรีอยุธยา
มาถึงตรงนี้ผมพยายามเรียงไทม์ไลน์ของทั้ง 2 อาณาจักร ไม่ทราบว่าสับสนกันหรือเปล่าครับ คือ 31 ปีที่พระมหาธรรมราชาที่ 2 เป็นกษัตริย์สุโขทัย ด้านกรุงศรีอยุธยาเปลี่ยนราชวงศ์ไปๆกลับๆระหว่างอู่ทองกับสุพรรณภูมิได้ 2 รอบเลยทีเดียว
กลับมาที่พระเจ้าอู่ทองหรือสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 ปฐมกษัตริย์แห่งกรุงศรีฯ เมื่อสวรรคตพระราชโอรสคือ "สมเด็จพระราเมศวร" ก็ขึ้นครองราชย์ แต่ก็เป็นได้เพียง 1 ปี พระองค์ก็ยกราชสมบัติให้ "สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 1" (ขุนหลวงพะงั่ว) แห่งราชวงศ์สุพรรณภูมิ ผู้เป็นลุงขึ้นเป็นกษัตริย์แทน
18 ปีต่อมา เมื่อสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 1สวรรคต พระโอรสคือสมเด็จพระเจ้าทองลัน ในอายุ 14 พรรษา ก็ได้ขึ้นครองราชย์ต่อจากพระราชบิดา แต่เพียงแค่ 7 วันเท่านั้น "สมเด็จพระราเมศวร" ก็ยกทัพลงมาจากเมืองลพบุรีเข้ายึดกรุงศรีอยุธยาแล้วให้กุมตัวสมเด็จพระเจ้าทองลันไปสำเร็จโทษ ณ วัดโคกพระยา ก่อนเสด็จขึ้นครองราชสมบัติเป็นครั้งที่ 2 และเป็นการเปลี่ยนสายอำนาจให้กลับมายังราชวงศ์อู่ทอง ครั้งที่ 2 ซึ่งเป็นกษัตริย์ได้ 7 ปีก็สวรรคต
หลังจากนั้น "สมเด็จพญารามเจ้า" หรือ สมเด็จพระเจ้ารามราชาธิราช เป็นพระมหากษัตริย์ไทยรัชกาลที่ 5 แห่งอาณาจักรอยุธยา รัชกาลสุดท้ายของราชวงศ์อู่ทอง ครองราชย์ระหว่าง ปี 1938 - 1952 ทำให้ราชวงศ์อู่ทองครั้งที่ 2 ปิดฉากลงด้วยระยะเวลาประมาณ 22 ปีเท่านั้น
เมื่อเข้าสู่ยุคของราชวงศ์สุพรรณภูมิ ครั้งที่ 2 การแย่งชิงราชสมบัติดุเดือดเลือดพล่านเป็นอย่างยิ่ง ตลอด 160 ปี มีกษัตริย์ 11 พระองค์ และไม่ถูกนับว่าเป็นกษัตริย์อีก 1 คน
เหตุการณ์สำคัญในช่วงนี้ได้แก่ พ.ศ. 2077 #สมเด็จพระรัษฎาธิราช ในพระชนมายุ 5 พรรษา ขึ้นครองราชย์ได้เพียง 5 เดือนก่อนถูกสำเร็จโทษ
พ.ศ.2091 #ขุนวรวงศาธิราช ผ่านพิธีบรมราชาภิเษก ได้ 42 วัน ก้ถูกลอบปลงพระชนม์ บ้างก็ว่าถูกสำเร็จโทษ แต่ถึงอย่างนั้นก็เป็นกษัตริย์เพียงพระองค์เดียวที่ไม่ได้รับการยอมรับและถูกตราหน้าว่าเป็นความอับอายของกรุงศรีอยุธยา
สุดท้ายกรุงศรีอยุธยาก็แตกพ่ายให้กับพระเจ้าบุเรงนอง จากพม่าใน ปี 2112
ก่อนเปลี่ยนผ่านสู่ราชวงศ์สุโขทัย แห่งอาณาจักรกรุงศรีอยุธยา
#สมเด็จพระศรีเสาวภาคย์ พระราชโอรสในสมเด็จพระเอกาทศรถ เมื่อขึ้นครองราชย์ในปี 2153 ก็อยู่ได้ 1 ปี 2 เดือน หลังจากพระศรีศิลป์และจมื่นศรีเสารักษ์ ร่วมกันนำกองกำลังเข้ายึดพระราชวังหลวง เมื่อทรงทราบก็ตกพระทัยอยู่ครู่หนึ่ง จึงตรัสว่า
"เวลาเราแล้วก็ตามเถิด แต่อย่าให้ลำบากเลย"
พระองค์ถูกพันธนาการอย่างแน่นหนา จนรุ่งเช้าจึงให้พระภิกษุ 100 รูปมาบังสุกุล ถวายธูปเทียนขมา แล้วนำพระองค์ไปสำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์ ตรงกับปี พ.ศ. 2154 พระบรมศพถูกนำไปฝังที่วัดโคกพระยา
หลังจากนั้น "สมเด็จพระเจ้าทรงธรรม" ขึ้นครองราชย์เป็นพระมหากษัตรยิ์ พระองค์ที่ 21 แห่งกรุงศรีอยุธยา มีพระนามเดิมว่า #พระศรีสิน เป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระเอกาทศรถ (เช่นเดียวกับสมเด็จพระศรีเสาวภาคย์) กับพระสนมชาวบางปะอิน
เมื่อสมเด็จพระเจ้าทรงธรรม สวรรคตใน พ.ศ.2171 เหล่าขุนนางมีเจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์เป็นประธานได้อัญเชิญ "สมเด็จพระเจ้าลูกเธอพระเชษฐาธิราช" พระราชโอรสซึ่งขณะนั้นพระชนมายุได้ 15 พรรษา ขึ้นครองราชย์
ราว 1 ปี 7 เดือน ก็ถูกนำตัวไปสำเร็จโทษ พร้อมกับพระองค์อัมฤทธิ์ พระราชมารดา
เมื่อเจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์สำเร็จโทษสมเด็จพระเชษฐาธิราชแล้ว ได้อัญเชิญ #พระอาทิตยวงศ์ ซึ่งมีพระชนมายุเพียง 9 พรรษาให้สืบราชสมบัติ ตรงกับปี พ.ศ. 2172 มีพระนามว่า "สมเด็จพระอาทิตยวงศ์"
เพียงแค่ 38 วันเท่านั้น เหล่ามุขมนตรีก็เห็นว่าสมเด็จพระอาทิตยวงศ์ยังทรงพระเยาว์เกินไป ไม่รู้จักว่าราชการจนเสียการแผ่นดิน จึงถอดพระองค์จากราชสมบัติ ถวายราชสมบัติแก่ #เจ้าพระยากลาโหม ให้ขึ้นครองราชย์ทรงพระนามว่า #สมเด็จพระเจ้าปราสาททอง ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์ปราสาททอง
ปี 2180 พระอาทิตยวงศ์ ในวัย 17 ชันษา กับขุนนางที่ถูกออกจากราชการได้พวกประมาณ 200 คน ร่วมกันก่อกบฏบุกเข้าพระราชวัง พระเจ้าปราสาททองเสด็จหนีลงเรือแล้วโปรดให้ขุนนางเร่งปราบกบฏ จนจับพระอาทิตยวงศ์ได้ก็ให้สำเร็จโทษตามราชประเพณี
เมื่อสมเด็จพระเจ้าปราสาททองทรงพระประชวรหนักและเสด็จลงมาประทับที่พระที่นั่งเบญจรัตน์นั้น ทรงพระกรุณามอบราชสมบัติและพระแสงขรรค์ชัยศรีให้เจ้าฟ้าไชย (พระเจ้าลูกเธอพระองค์อินทร์) ผู้เป็นพระราชโอรส หลังจากนั้น 3 วัน สมเด็จพระเจ้าปราสาททองก็เสด็จสวรรคต
#สมเด็จเจ้าฟ้าไชย ขึ้นสืบพระราชสันตติวงศ์ต่อในปี 2199 หลังจากครองราชย์ได้ไม่นาน พระศรีสุธรรมราชา พระปิตุลา(อา) และพระนารายณ์ พระอนุชาต่างพระมารดา ได้ร่วมกันชิงราชสมบัติ แล้วจับกุมสมเด็จเจ้าฟ้าไชยไปสำเร็จโทษด้วยท่อนจันทน์ ณ วัดโคกพระยา ทรงครองราชสมบัติอยู่ได้ 9 เดือน
จากนั้น #สมเด็จพระศรีสุธรรมราชาธิราช ขึ้นเป็นพระมหากษัตริย์ไทยลำดับที่ 26 แห่งอาณาจักรอยุธยา และเป็นรัชกาลที่ 3 แห่งราชวงศ์ปราสาททอง ทรงครองราชย์เมื่อ พ.ศ. 2199 โดยทรงเป็นพระอนุชาในสมเด็จพระเจ้าปราสาททอง
หลังจากครองราชสมบัติได้ 2 เดือนเศษ สมเด็จพระศรีสุธรรมราชาธิราช ทอดพระเนตรเห็น #พระราชกัลยาณี น้องสาวของพระนารายณ์ แล้วมีพระทัยเสน่หา ถึงกับให้พระราชกัลยาณีเสด็จขึ้นไปหาที่ห้องด้วยหมายจะร่วมสังวาส แต่พระราชกัลยาณีหนีลงมาที่พระตำหนักแล้วบอกพระสนม เมื่อเรื่องถึงหูพระนารายณ์ ซึ่งมีศักดิ์เป็นหลานอาก็ทรงเสียใจจนตรัสว่า
"พระองค์ปราศจากหิริโอตตัปปะแล้ว ไหนจะครองสมบัติเป็นยุติธรรมเล่า"
พระนารายณ์ได้รับการสนับสนุนจากพระยาเสนาภิมุข พระยาไชยาสุระ ทหารญี่ปุ่น 40 นาย รวมทั้งชาวมุสลิมจากชาวเปอร์เซีย การต่อสู้ยึดอำนาจเกิดขึ้นค่อนข้างรุนแรงในตอนเย็นวันหนึ่งในปี 2199 จนถึงเช้าของวันรุ่งขึ้น ไพร่พลของทั้งสองฝ่ายล้มตายลงเป็นจำนวนมาก ทั้งสมเด็จพระศรีสุธรรมราชาและพระนารายณ์ต่างได้รับบาดเจ็บจากกระสุนปืน สมเด็จพระศรีสุธรรมราชาสู้ไม่ได้จึงถอยหนีไปวังหลังแต่ถูกพระนารายณ์จับกุมตัวและนำไปสำเร็จโทษที่วัดโคกพระยา ครองราชสมบัติได้เพียง 2 เดือน 20 วัน
#พระนารายณ์ ขึ้นครองราชย์เป็นกษัตริย์แห่งราชวงศ์ปราสาททองเป็นพระองค์สุดท้าย เมื่อสวรรคต #พระเพทราชา ชาวบ้านพลูหลวง แขวงเมืองสุพรรณบุรี ซึ่งรับราชการจนมีบรรดาศักดิ์ดำรงตำแหน่งเจ้ากรมพระคชบาล มีกำลังพลในสังกัดหลายพัน คิดการใหญ่ลวงน้องชายทั้ง 2 พระองค์ของพระนาราย์ไปฆ่า นำพระปีย์ พระโอรสบุญธรรมไปสำเร็จโทษ และหลอกพระยาวิชเยนทร์ไปประหารชีวิต ก่อนจะปราบดาตัวเองขึ้นเป็นกษัตริย์ #สมเด็จพระเพทราชา เมื่อพระชนมพรรษาได้ 51 พรรษา ทรงพระนามว่า "สมเด็จพระมหาบุรุษฯ" ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์บ้านพลูหลวง
นี่คือส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์ที่อำนาจและราชสมบัติต่างผลัดมือ เปลี่ยนราชวงศ์ ผ่านกองเลือดและความสูญเสียมาอย่างโหดร้าย เพียงเพื่อให้ตัวเองได้ชื่อว่าเป็น "สมมุติเทพ"
ตลอดเส้นทางสู่ราชสมบัตินี้ หากมองในมุมหนึ่งก็อาจทำให้เห็นว่ามีบางช่วงเวลามีผู้ที่ไม่ได้สืบเชื้อสายจากราชวงศ์ปราบดาตัวเองขึ้นสู่บัลลังก์เข่นฆ่าใครต่อใครเหยียบขึ้นไปบนจุดสูงสุดของสังคม
เป็นศึกวังหลวงที่ผมคิดว่าควรบันทึกสรุปไว้ประดับความรู้ครับ
- 2
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
