21 ก.ย. 2021 เวลา 01:00 • ประวัติศาสตร์
ขนมไหว้พระจันทร์ : มากกว่าตำนาน คือขนมสร้างชาติและกระตุ้นเศรษฐกิจ
“ตงชิว” ในภาษาจีนหมายถึงกลางฤดูใบไม้ร่วง เป็นช่วงที่อากาศในเมืองจีนเริ่มเย็นลง พระจันทร์สวยที่สุดในรอบปี เป็นฤดูกาลเฉลิมฉลองการเก็บเกี่ยว และเป็นค่ำคืนแห่ง เทศกาลไหว้พระจันทร์ ซึ่งมี ขนมไหว้พระจันทร์ เป็นเหมือนซิกเนเจอร์ของเทศกาลที่โด่งดังไปทั่วโลก
2
ขนมไหว้พระจันทร์ไม่ได้มาพร้อมตำนานการสร้างชาติจีน หรือ เทพนิยายเรื่อง เทพธิดาฉางเอ๋อเหินสู่สู่ดวงจันทร์ เพียงเท่านั้น แต่ปัจจุบันขนมไหว้พระจันทร์ยังสร้างเศรษฐกิจช่วงกลางปีให้คึกคัก โดยเฉพาะในประเทศไทย หลายร้านอาหาร หลายโรงแรม ต่างแข่งกันออกแบบขนมไหว้พระจันทร์ให้เป็นไอเท็มท็อปต้องซื้อประจำเทศกาล แข่งขันกันตั้งแต่ดีไซน์แพ็คเกจ รสชาติ แม้แต่แบรนด์กาแฟจากฟากอเมริกาอย่างสตาร์บัคส์ หรือร้านชาสัญชาติอังกฤษ Harrods ที่ไม่เกี่ยวข้องกับครัวจีนใดๆ ก็ยังต้องส่งขนมไว้พระจันทร์ประจำฤดูกาลส่งประกวด
ขนมไหว้พระจันทร์ ขนมแห่งความรักและความชัง
1
หนึ่งในตำนานเทศกาลไหว้พระจันทร์เกี่ยวพันกับสตรีที่ชื่อ ฉางเอ๋อ ตามตำนานเล่าว่า ในอดีตบนท้องฟ้ามีพระอาทิตย์ถึง 10 ดวง ทำให้โลกร้อนจนเป็นเพลิง แต่ก็ได้นักแม่นธนูนาม โฮ่วอี้ ยิงพระอาทิตย์ตกไป 9 ดวงด้วยธนูดอกเดียว เหลือพระอาทิตย์ดวงเดียวมาถึงทุกวันนี้
2
โฮ่วอี้ กลายเป็นวีรบุรุษและเป็นพระราชา แต่เขากลับกลายเป็นราชาที่โหดร้าย ฆ่าฟันผู้คนตามอำเภอใจ ลุ่มหลงสุรานารี เขาไปขอยาอายุวัฒนะจากเจ้าแม่แห่งสวรรค์ แต่ ราชินีฉางเอ๋อ ซึ่งมีจิตใจเมตตาอ่อนโยน เห็นว่าถ้าสามีของนางเป็นอมตะ บ้านเมืองคงประสบแต่ความเดือดร้อน ไม่สิ้นสุด จึงแอบขโมยกินยาอายุวัฒนะนั้นเสียเอง เมื่อกินเข้าไปร่างของนางกลับเบาหวิว และลอยสูงขึ้นจนไปถึงดวงจันทร์
บางตำนานก็กล่าวว่าแท้จริง โฮ่วอี้ไม่ได้เป็นราชาโหดร้าย เมื่อเขาได้ยาอายุวัฒนะมาแล้ว ก็ไม่อยากจากฉางเอ๋อไปเป็นเซียนบนสวรรค์ เขาจึงฝากยาเก็บไว้กับฉางเอ๋อ ต่อมาเกิดมีคนร้ายมาบังคับฉางเอ๋อให้มอบยาอายุวัฒนะนั้นให้ ฉางเอ๋อจึงต้องกินยานั้นเข้าไปทำให้ลอยขึ้นไปอยู่บนดวงจันทร์ ห่างจากสามีอันเป็นที่รัก
ภายหลังเธอมาเข้าฝันโฮ่วอี้ให้ทำขนมก้อนกลมเหมือนดวงจันทร์ในคืน 15 ค่ำเดือน 8 (ตามปฏิทินจีน) เพื่อให้เธอมีโอกาสเหาะจากดวงจันทร์ลงมาพบเขาได้ในคืนนั้น อีกมุมหนึ่งขนมไหว้พระจันทร์จึงเป็นขนมของความรัก ความกลมเกลียว สื่อถึงการกลับมาพบกันพร้อมหน้าของครอบครัว
1
ขนมไหว้พระจันทร์ขับไล่ผู้รุกราน
1
อีกตำนานขนมไหว้พระจันทร์ที่ต่างออกไปคือ การใช้ขนมเป็นเครื่องมือทางการเมืองการต่อสู้ เรื่องนี้เริ่มต้นสมัยคริสต์ศตวรรษที่ 14 ในดินแดนที่ราบมองโกเลีย ซึ่งเป็นยุคที่ชาวมองโกลเข้ามายึดครองแผ่นดินจีน และชาวจีนทั้งหลายต่างพยายามต่อต้านขับไล่ชาวมองโกลออกไป โดยมี “จูหยวนจาง” และพรรคพวกเป็นผู้นำขบวนการต่อต้าน และเพื่อเป็นการเคลื่อนไหวอย่างลับๆ จูหยวนจางได้ทำขนมไหว้พระจันทร์และสอดกระดาษเขียนข้อความปลุกระดมให้ชาวจีนทุกชนเผ่าลุกมาต่อต้านมองโกล กระดาษน้อยที่สอดไส้ในขนมไหว้พระจันทร์ระบุวันนัดหมายให้เหล่าพันธมิตรผู้ร่วมอุดมการณ์เป็น “ชาวจีนผู้รักชาติ” ออกมารวมตัวประท้วงขับไล่อย่างพร้อมเพรียง
2
การประท้วงครั้งนั้นสามารถขับไล่กองทัพมองโกลออกไปได้ ส่งผลให้ จูหยวนจาง ผู้นำขบวนนักสู้ขนมไหว้พระจันทร์ ได้รับการสถาปนาเป็น ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์หมิง และตั้ง นานกิง เป็นเหมืองหลวงของอาณาจักรจีน ส่งผลให้ขนมไหว้พระจันทร์ มีความหมายมากกว่าเรื่องการขอพรจากดวงจันทร์ แต่ยังเป็นเสมือนเครื่องเตือนใจให้ระลึกถึงการต่อต้านต่างชาติที่หวังมายึดครองแผ่นดินจีน
โฆษณา