พระไตรปิฎก เล่มที่ 11 (พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ 3 ทีฆนิกาย ปาฏิกวรรค) เรื่องที่ 4 อัคคัญญสูตร
ฟังเสียงอ่านเรื่องนี้ฉบับเต็มได้ที่ยูทูปเพลย์ลิสท์ (ส่วนที่ 5/24) https://bit.ly/3AhQle7 หรือ ดาว์นโหลดไฟล์ mp3 ได้ที่ https://tinyurl.com/sw5b7nsw ค่ะ
เรื่องย่อ จากหนังสือ คู่มือการฟัง #พระไตรปิฎกภาคเสียงอ่าน หน้า 78 เรียบเรียงโดย พุทธสาวิกา อาจิต โตเกียรติรุ่งเรือง
อัคคัญญสูตร แปลว่า พระสูตรที่ว่าด้วยต้นกำเนิดของโลก พระผู้มีพระภาคทรงแสดงแก่สามเณร 2 รูป ชื่อวาเสฏฐะและภารทวาชะ ขณะประทับอยู่ ณ บุพพาราม เขตกรุงสาวัตถี เพื่อทรงชี้แจงให้เข้าใจว่า พวกพราหมณ์ไม่รู้เรื่องเก่าหรือความเป็นมาของวรรณะ 4 ตามความเป็นจริง
พระสูตรนี้สืบเนื่องมาจากพระสูตรอีก 2 สูตร ที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงแก่ท่านทั้งสองนี้ไว้ก่อนหน้านี้ คือใน วาเสฏฐสูตร และเตวิชชสูตร ดังมีใจความว่า
ชายหนุ่มทั้งสองในสมัยนั้นเป็นผู้มีชาติกำเนิดในตระกูลอาทิจจพราหมณมหาศาล เรียนจบไตรเพท แต่เรียนจากอาจารย์ต่างกัน วันหนึ่งเถียงกันเรื่องพรหมที่แท้จริง เมื่อตกลงกันไม่ได้ จึงไปทูลขอให้พระผู้มีพระภาคทรงตัดสิน พระองค์จึงทรงแสดงวาเสฏฐสูตรให้ฟัง ชายหนุ่มทั้งสองเกิดความเลื่อมใส ขอถึงพระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์ เป็นที่พึ่งตลอดชีวิต
ต่อมา เถียงกันเรื่องทางไปสู่พรหมโลก ก็ได้ไปทูลขอให้พระผู้มีพระภาคทรงตัดสินให้อีก พระองค์จึงทรงแสดงเตวิชชสูตรให้ฟัง ชายหนุ่มทั้งสองจึงทูลขอบรรพชา พระองค์ทรงอนุญาตให้บรรพชาเป็นสามเณร และมาถึงเหตุการณ์ในพระสูตรนี้ ซึ่งอยู่ในช่วงที่สามเณรทั้งสองกำลังอยู่ปริวาส (ติตถิยปริวาส) เพื่อขออุปสมบทเป็นภิกษุ
เย็นวันหนึ่ง สามเณรทั้งสองชวนกันไปเฝ้าพระผู้มีพระภาค ขณะเสด็จจงกรมอยู่กลางแจ้ง เมื่อถวายอภิวาทแล้วได้เดินจงกรมตามเสด็จ พระองค์ตรัสถามว่า การที่ท่านทั้งสองทิ้งตระกูลและธรรมเนียมพราหมณ์มาบวชในพระธรรมวินัยนี้ พวกญาติ ๆ ได้ว่ากล่าวอย่างไรบ้าง สามเณรทั้งสองกราบทูลว่า เขาด่าอย่างเต็มรูปแบบทีเดียว
เมื่อตรัสถามว่า เขาด่าอย่างไร ท่านทั้งสองกราบทูลว่า เขาด่าว่า พราหมณ์เท่านั้นเป็นวรรณะประเสริฐที่สุด มีผิวขาว บริสุทธิ์ เป็นบุตรเป็นโอรส เกิดจากพระโอษฐ์ของพระพรหม พระพรหมนิรมิตขึ้นมา เป็นทายาทของพระพรหม วรรณะอื่นเลวทราม มีผิวดำ ไม่บริสุทธิ์ เกิดจากพระบาทของพระพรหม การที่ท่านทั้งสองทิ้งวรรณะพราหมณ์มาอยู่ในพวกสมณะศีรษะโล้น ผู้มีวรรณะต่ำทราม เป็นคนรับใช้ เป็นเผ่าของมารนั้นไม่ดีเลย ไม่สมควรเลย
พระองค์ตรัสว่า พวกพราหมณ์กล่าวอย่างนั้นเพราะไม่รู้ความจริง เป็นไปได้อย่างไร พวกเขาเกิดจากนางพราหมณีแท้ ๆ แต่เขากล่าวว่า เกิดจากพรหม เป็นผู้ประเสริฐที่สุด ความจริง ไม่ว่ากษัตริย์ พราหมณ์ แพศย์ หรือศูตร ถ้าประพฤติทุจริตทั้งกายวาจาใจ ความประพฤตินั้นก็เป็นอกุศลธรรม มีโทษ ไม่ควรประพฤติ ไม่ใช่อริยธรรม เป็นธรรมดำ มีวิยากดำ วิญญูชนติเตียน อนึ่ง ไม่ว่า กษัตริย์ พราหมณ์ แพศย์ หรือศูตร ถ้าประพฤติกายสุจริต วจีสุจริต มโนสุจริต ความประพฤตินั้นก็เป็นกุศลธรรม ไม่มีโทษ ควรประพฤติ เป็นอริยธรรม เป็นธรรมขาว มีวิบากขาว วิญญูชนสรรเสริญ
ตรัสย้ำว่า ธรรมเหล่านี้เท่านั้นมีอยู่จริง เมื่อถือธรรมเหล่านี้เป็นเกณฑ์ ก็สามารถรวมวรรณะ 4 เข้าเป็นประเภทบุคคล 2 พวก คือ
1.พวกที่ตั้งอยู่ในธรรมดำ ที่วิญญูชนติเตียน
2.พวกที่ตั้งอยู่ในธรรมขาว ที่วิญญูชนสรรเสริญ
ฉะนั้น คำกล่าวของพวกพราหมณ์ที่ว่า พราหมณ์เป็นวรรณะประเสริฐที่สุดเป็นต้นนั้น จึงเป็นคำกล่าวที่วิญญูชนไม่รับรอง เพราะไม่ว่าคนในวรรณะใดใน 4 วรรณะนั้น ถ้าออกบวชเป็นบรรพชิต ประพฤติพรหมจรรย์จนบรรลุอรหัตตผลเป็นพระอรหันต์ ผู้นั้นสมควรได้ชื่อว่าผู้ประเสริฐที่สุดในโลก คือ เป็นผู้ประเสริฐโดยธรรม ไม่ใช่โดยวรรณะ
ตรัสเป็นเชิงปลอบใจสามเณรทั้งสองว่า ถ้ามีผู้ใดถามท่านทั้งสองว่า เป็นพวกไหน ให้ตอบว่า เป็นพวกพระสมณะศากยบุตร เพราะผู้มีศรัทธาตั้งมั่นในพระองค์ควรเรียกว่า เป็นบุตร เป็นโอรส เป็นทายาทของพระธรรม
ทำไมจึงเป็นอย่างนั้น เพราะคำว่า ธรรมกาย ก็ดี พรหมกาย ก็ดี ธรรมภูต ก็ดี หรือ พรหมภูต ก็ดี เป็นพระนามของพระองค์ และได้ตรัสเล่าถึงต้นกำเนิดของโลกประกอบหลักธรรมของพระองค์ เพื่อชี้ให้เห็นว่า พวกพราหมณ์เข้าใจเรื่องระบบวรรณะผิดพลาดคลาดเคลื่อนไปจากเดิมอย่างไร.
- พุทธสาวิกา อาจิต
- พุทธสาวิกา อาจิต
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
