9 ต.ค. 2021 เวลา 11:00 • ข่าวรอบโลก
โอกุริ อายาโกะ: ‘น้องสาวรับจ้าง’ เพื่อนคุยของ ‘ฮิคิโกะโมริ’ กลุ่มชายที่หวาดกลัวโลก
เมื่อประตูบานนั้นไม่เคยเปิด เธอผู้ถูก ‘จ้าง’ มาให้รับหน้าที่เป็น ‘น้องสาว’ จึงทิ้งจดหมายและของฝากชิ้นน้อยเอาไว้ที่หน้าประตู
“แล้วจะมาใหม่นะคะ”
นี่เป็นครั้งที่ 3 แล้วที่ ‘โอกุริ อายาโกะ’ (Oguri Ayako) เดินทางมาหาชายวัย 40 ปี ผู้มีนามว่า ‘มาซาฮิโระ โคยามะ’ เขาคือหนึ่งในพี่ชายมากมายที่อายาโกะพยายามช่วยเหลือ เพราะโคยามะกักตัวอยู่ในห้องมานานถึง 10 ปีโดยไม่ออกไปไหน
กลุ่มคนที่ปลีกตัวออกจากสังคม ไม่ต้องการเจอใคร และไม่พบใครมานานเกิน 6 เดือน ในประเทศญี่ปุ่นถูกเรียกว่า ‘ฮิคิโกะโมริ’ (Hikikomori)
แต่ฮิคิโกะโมริไม่ใช่โรค มันคือพฤติกรรมที่เกิดจากอาการป่วยทางวัฒนธรรม การต้องรับความกดดันที่เอ่อล้น ความเครียด ความวิตกกังวล ความล้มเหลว หรือแม้กระทั่งการถูกกลั่นแกล้ง หรือต้องแบกรับหน้าที่อันยิ่งใหญ่จากครอบครัว ทำให้กลุ่มคนเหล่านี้เลือกที่จะหันหลังให้สังคม และขังตัวเองอยู่ในห้อง โดยฮิคิโกะโมริสามารถเกิดขึ้นได้ในทุกเพศทุกวัย แต่ส่วนมากมักจะเป็นชายวัย 18-35 ปี
“ในญี่ปุ่น ความเป็นหนึ่งเดียวกันคือสิ่งที่ถูกให้คุณค่าอย่างสูง ชื่อเสียงและรูปลักษณ์ภายนอกเป็นสิ่งสำคัญ การต่อต้านวัฒนธรรมเหล่านี้จึงเกิดขึ้นอย่างเงียบ ๆ มันคือสิ่งที่เรากำลังเผชิญอยู่ เรียกว่า ฮิคิโกะโมริ”
1
นั่นคือคำอธิบายของอายาโกะ ผู้ประกอบอาชีพน้องสาวรับจ้างมานานกว่า 10 ปี เธอทำงานในองค์การไม่แสวงหาผลกำไร (NPO) ที่ชื่อว่า New Start และเรื่องราวต่อจากนี้คือการทำงานของเธอที่หวังจะพาพี่ชายและน้องชายที่หวาดกลัวโลกกว้างกลับคืนสู่สังคม
โอกุริ อายาโกะ
// เมื่อพี่สาวมาหาที่หน้าประตู
หญิงสาวผู้มีผิวขาวผ่อง ใบหน้าเปื้อนยิ้มสดใส ตัดผมซอยสั้น ดูทะมัดทะแมง กำลังเดินไปเคาะประตูห้องพักของ ‘น้องชาย’ ผู้มีนามว่า ‘เคนตะ’
“สวัสดีค่ะ ขอรบกวนด้วยนะคะ”
ครั้งนี้อายาโกะรับหน้าที่เป็น ‘พี่สาว’ ของเคนตะ หลังจากมาหาเขาครั้งแรกเมื่อ 6 เดือนก่อน โดยพ่อแม่ของเคนตะจ้างเธอผ่านองค์การที่ชื่อว่า New Start ด้วยจำนวนเงิน 100,000 เยน หรือราว 28,700 บาท
อาชีพพี่สาว-น้องสาวรับจ้างไม่ใช่อาชีพให้คำปรึกษา พวกเธอไม่มีใบปริญญาวิชาชีพด้านนี้ แต่พวกเธอได้รับการอบรมโดยองค์การ เพื่อพูดคุยกับฮิคิโกะโมริ ทำให้พวกเขารู้สึกดีที่ได้เป็นตัวเอง โดยในบางครั้งพวกเธอก็จะพาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญไปด้วย หากฮิคิโกะโมริต้องการ
แต่การทำให้ฮิคิโกะโมริเปิดประตูต้อนรับนั้นเป็นเรื่องที่ยาก พี่สาวหรือน้องสาวรับจ้างอาจต้องใช้เวลานาน 6 เดือน - 2 ปี ถึงจะทำให้พวกเขาเชื่อใจ และยอมเปิดประตูให้
ในเคสของเคนตะ อายาโกะจะต้องเดินทางมาหาเขาอาทิตย์ละ 2 ครั้ง เพื่อช่วยฟื้นฟูสภาพจิตใจจนเคนตะสามารถหางานทำ และใช้ชีวิตอยู่ได้เองอย่างมั่นคง
โดยก่อนหน้านี้ เคนตะเล่าว่าเขาเป็นเด็กผู้ชายที่มีเสียงสูง ทำให้ถูกเพื่อนในโรงเรียนแกล้ง ประกอบกับการมีเพื่อนผู้หญิงเยอะกว่าเพื่อนผู้ชาย ทำให้เขาถูกตั้งคำถามว่า ‘เป็นผู้ชายหรือผู้หญิงกันแน่?’ นับแต่นั้นมาเขาก็ไม่อยากไปโรงเรียนและเริ่มเก็บตัว
“ผมต้องกินยา รู้สึกไม่มีความสุข ผมร้องไห้ทุกวัน ผมโทษพ่อแม่ ผมรู้สึกอ้างว้าง ไร้ที่พึ่ง และไร้ที่ไป ส่วนมากถ้าต้องออกไปซื้อของ ผมมักจะไปตอนกลางคืน ผมจะตื่นตลอดคืนเพื่อเล่นเกม และนอนตอนเช้าจนถึงเที่ยง”
เคนตะจากบ้านมา เพราะเขาไม่ต้องการพบหน้าพ่อแม่ แต่เมื่อออกมาแล้วเขาก็ไม่สามารถทำงานเลี้ยงตัวเองได้ ซึ่งปัญหาส่วนหนึ่งของฮิคิโกะโมริคือ พวกเขาเป็นคนที่มีความสามารถ แต่ไม่มีความมั่นคงพอจะกลับเข้าสังคมในระยะยาว
อายาโกะและผองเพื่อนพี่สาว-น้องสาวรับจ้าง จึงต้องทำการโน้มน้าวอย่างค่อยเป็นค่อยไป เริ่มจากการส่งจดหมายตอบกลับกับฮิคิโกะโมริ พูดคุยกันผ่านประตู เข้าไปนั่งคุยในห้อง และเริ่มออกไปสำรวจคาเฟ่หรือร้านกาแฟด้วยกัน
แต่ก็ไม่ใช่ทุกเคสที่พี่สาวรับจ้างจะทำสำเร็จ เพราะบางครั้งการเข้าไปยังพื้นที่ของฮิคิโกะโมริก็หมายถึงการคุกคาม ซึ่ง ‘อัตสึโกะ’ เพื่อนร่วมงานของอายาโกะเคยถูกฮิคิโกะโมริเข้ามาบีบคอกะทันหัน เพราะเขาไม่อยากให้เธอเข้ามาในเขตของตัวเอง
จากการเคาะประตูหน้าบ้านคนแปลกหน้า และชวนพวกเขากลับเข้าสังคมกว่า 10 ปีของอายากะ ปัจจุบันเธอกำลังช่วยเหลือ มาซาฮิโระ โคยามะ ชายวัย 40 ปีอยู่ เธอถูกปฏิเสธการพูดคุยมาเป็นครั้งที่ 3 แต่นั่นก็ไม่ได้ทำให้อายาโกะยอมแพ้แต่อย่างใด เธอทุ่มเทชีวิต เพื่อจะพาพวกเขาไปเข้ารับการฟื้นฟูที่องค์การ New Start ซึ่งเป็นสถานที่ที่ฮิคิโกะโมริมารวมตัวกัน เพื่อเตรียมกลับสู่สังคม
โอกุริ อายาโกะ และฮิคิโกะโมริ
// New Start การเริ่มใหม่ของชายผู้กลัวโลกกว้าง
ภายในห้องนั่งเล่น ชายหนุ่ม 4 คนกำลังกินอาหารอยู่ที่โต๊ะ พวกเขาพูดคุยกันสลับกับดูโทรทัศน์ตรงหน้า โทรศัพท์มือถือและคอมพิวเตอร์คือสิ่งต้องห้ามของสถานที่แห่งนี้ ‘New Start Dormitory’ หอพักเพื่อการกลับสู่สังคมของฮิคิโกะโมริ
อายาโกะอธิบายว่า ฮิคิโกะโมริทุกคนที่นี่ต้องจ่ายค่าพักอาศัยเสมือนการเช่าห้องอยู่ และต้องทำงานพาร์ทไทม์ หรืองานจิตอาสา ซึ่งจัดโดยองค์การ New Start เพื่อฝึกการเข้าสังคม
ในช่วง 18 ปีที่ผ่านมา มีฮิคิโกะโมริกว่า 2,000 คนเข้ามาอาศัย ณ ที่แห่งนี้เกิน 1 ปี โดย 80% ของพวกเขาสามารถฟื้นฟูสภาพจิตใจของตัวเองจนกลับเข้าสู่สังคมได้แล้ว หนึ่งในนั้นคือ ‘อิคุโอะ’ (Ikuo) ชายวัย 30 ปีที่กล่าวว่า หอพักแห่งนี้ได้เปลี่ยนชีวิตของเขาไปชั่วนิรันดร์
“ตอนที่ผมเป็นฮิคิโกะโมริ ผมอยู่คนเดียวในห้อง เล่นเกมและดูโทรทัศน์ตลอดเวลา ผมโกรธตัวเอง โกรธสังคม ผมรู้สึกสิ้นหวัง มันเหมือนผมไร้ความสามารถ ทำอะไรไม่ได้เลยสักอย่าง”
อิคุโอะได้ทำงานจิตอาสาให้กับองค์กร และที่แห่งนั้นก็ทำให้เขาได้พบกับภรรยาในอนาคต ซึ่งไม่ใช่ใครอื่นนอกจากน้องสาวรับจ้างของเขา - โอกุริ อายาโกะ
1
อิคุโอะ และโอกุริ อายาโกะ
// เธอคือน้องสาวผู้กลายมาเป็นภรรยา
“ฉันรู้สึกสนิทสนมกับเขามากในฐานะที่ฉันเป็นน้องสาวรับจ้างของเขา เราไปเดินเล่นกันที่ภูเขาใกล้โตเกียว ที่ที่เราแค่พูดคุยและเป็นตัวของตัวเอง” อายาโกะเผยความรู้สึกขณะที่อิคุโอะสามีของเธอนั่งอยู่ข้าง ๆ เขาคือชายหนุ่มสวมแว่น ท่าทางสุภาพ และมีใบหน้าเปื้อนยิ้มเหมือนกับอายาโกะ
“หลังพวกเราแต่งงานกัน ทุกคนใน New Start ก็มาร่วมยินดีกับเรา ผมยังไม่ได้ขอแต่งงานอย่างเป็นทางการ จนกระทั่งมีงานปาร์ตี้ มีคนมากมายรายล้อมเรา ผมเลยขอเธอแต่งงาน โดยการบอกเธอว่า ได้โปรดมายิ้มอยู่ข้าง ๆ ผมตลอดไปเถอะ”
หลังจากพวกเขาได้พูดคุยกันทุกวัน อายาโกะได้โน้มน้าวให้อิคุโอะลองทำงานพาร์ทไทม์เป็น ‘พี่ชายรับจ้าง’ ซึ่งเขาก็ตอบตกลง เพราะอยากจะช่วยเหลือฮิคิโกะโมริคนอื่นในสังคมเช่นกัน
“ฉันแต่งงานกับคนที่หันหลังให้สังคม ฉันอยากตะโกนบอกทุกคน คนที่ใช้ชีวิตออกห่างจากสังคม พวกเขาเป็นคนที่ดีและมีคุณภาพ พวกเขาอาจจะไม่ได้อยากทำงาน แต่พวกเขาก็เห็นโลกในมุมที่แตกต่าง และพวกเขาก็มีความสุภาพมากด้วย” อายาโกะกล่าวทิ้งท้าย
โดยในปี 2016 รัฐบาลญี่ปุ่นพบว่า มีประชากรที่เป็นฮิคิโกะโมริมากถึง 540,000 คน ส่วนมากอยู่ในช่วงอายุ 15-39 ปี แต่ในความเป็นจริงอาจมีฮิคิโกะโมริมากถึง 1 ล้านคน เนื่องจากพวกเขาเป็นกลุ่มคนที่เก็บตัวจึงไม่ถูกสำรวจ
แต่การมีอยู่ของอายาโกะและองค์การ รวมไปถึงอิคุโอะและอดีตฮิคิโกะโมริคนอื่น ๆ ได้ทำให้โลกรู้ว่า การพาคนเหล่านี้กลับมาสู่สังคมเป็นสิ่งที่ทำได้ และไม่ยากเกินความสามารถที่เพื่อนมนุษย์จะช่วยเหลือกัน
อายาโกะยังมุ่งมั่นทำเพื่อฮิคิโกะโมริต่อไป โดยปัจจุบัน องค์การ New Start ได้ช่วยเหลือฮิคิโกะโมริกว่า 3,000 คนให้ออกจากห้องและกลับเข้าสังคม ส่วนฮิคิโกะโมริในญี่ปุ่นอีกหลายคนที่ยังใช้ชีวิตอย่างโดดเดี่ยวและเก็บตัว ไม่ช้าก็เร็วอายาโกะและพี่สาว-น้องสาวรับจ้างคงจะมีโอกาสเข้าไปช่วยเหลือพวกเขา
อิคุโอะ และโอกุริ อายาโกะ
เรื่อง: วโรดม เตชศรีสุธี
#ThePeople #Social #TheRentalSister
โฆษณา