ลายจกชาวไทยวน จังหวัดราชบุรี ผ้าที่ชาวไทยวน จังหวัดราชบุรี ต่อขึ้นเป็นสัญลักษณ์ของตน คือ ผ้าจกซึ่งแม้ว่าจะจัดให้อยู่ในกลุ่มผ้าทอมือในภาคกลางได้ตามที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ แต่โดยที่เป็นชาวไทยวนที่โยกย้ายจากเมืองเชียงแสนในอดีตมาอยู่ที่จังหวัดราชบุรีในตอนต้นของสมัยรัตนโกสินทร์ และได้แยกย้ายกันตั้งหมู่บ้านของตนอาศัยอยู่สืบมาจนทุกวันนี้ ที่ ตำบลคูบัว ตำบลดอนแร่ และ ตำบลหนองโพ_บางกระโด
ดังนั้น ผ้าจกของชาวไทยวน จังหวัดราชบุรี จึงเป็นจกในกลุ่มเดียวกันกับชาวไทยวนในภาคเหนือของประเทศไทย แต่การที่ได้แยกออกมาตั้งรกรากในถิ่นที่อยู่ใหม่ที่แตกต่างไปจากเดิมมาก แม้ว่าชาวไทยวนที่จังหวัดราชบุรี จะยังคงมีประเพณีวัฒนธรรมและวิถีชีวิตคล้ายกับชาวไทยวนอื่นๆ เช่น ยังนิยมใช้วัวในการไถนาซึ่งต่างกับชาวนาในภาคกลางอื่นๆ ที่นิยมใช้ควายไถนา นอกจากนี้ยังมีคำพูดที่ใช้หลายสิบคำมีความหมายเดียวกัน และการทอผ้าซิ่นจกนั้นก็เหมือนกับชาวไทยวนในที่อื่นๆ ก็ตาม แต่กลับนิยมใช้สีที่ตัดกันอย่างรุนแรง เช่น สีคราม สีดำ และสีแดงจัด ผิดกับผ้าจกชาวไทยวน ที่อำเภอแม่แจ่ม จังหวัดเชียงใหม่ และผ้าจกชาวไทยวนที่จังหวัดอุตรดิตถ์
ผ้าจกราชบุรี แยกออกได้เป็น 3 กลุ่มใหญ่ๆ ได้แก่ #กลุ่มคูบัว #กลุ่มดอนแร่ และ #กลุ่มหนองโพ-บางกระโด
#ตีนจกดอนแร่” สีแดงอันเป็นเอกลักษณ์ที่โดดเด่นของผ้าซิ่นไทยวน ตำบลดอนแร่ จังหวัดราชบุรี เส้นฝ้ายเนื้อดีถูกนำมาย้อมมะเกลือเพื่อให้ได้สีดำ ใช้เป็นเส้นยืนและเส้นพุ่ง แล้วใช้เส้นไหมสีแดงที่ได้จาก ครั่ง สีเหลืองจากแก่นขนุน และสีธรรมชาติของรังไหม มาใช้เป็นเส้นพุ่งพิเศษเพื่อจกลวดลายให้ดูนูนเด่น ตีนจกดอนแร่นิยมทอแน่นเต็มผืน ทำให้ดูสวยแปลกตา และยังได้ประโยชน์คือทำให้ผ้ามีน้ำหนักทิ้งตัว เวลาสวมใส่จะงดงามมากยิ่งขึ้น ลวดลายที่ใช้ทอส่วนใหญ่เป็นลายเรขาคณิต และลวดลายที่ได้แรงบันดาลใจมาจากธรรมชาติ ทำให้ผ้าตีนจกดอนแร่ สวยงามไม่แพ้ผ้าซิ่นในตระกูลอื่นๆ เลย
#ตีนจกคูบัว กลุ่มคูบัวทอผ้าตีนจกมากที่ดอนตะโก และอำเภอเมืองราชบุรี นิยมจกลายดอกเซีย ลายหักนกคู่ ลายโก้งเก้ง ลายหน้าหมอน ลายนกกินน้ำร่วมต้น ใช้เส้นพุ่งและเส้นยืนสีดำ จกนูนสูงขึ้นมาจากพื้นของผ้า ลายจึงเด่นชัด การจกใช้สีแดงเป็นหลักแทรกด้วยสีเหลือง เขียว และสีอื่นๆ หลายสี มีลายประกอบไม่มากนัก
#ตีนจกราชบุรี
สีแดงเป็นเอกลักษณ์ของตีนจกไทยวน จังหวัดราชบุรีคนโบราณนิยมใช้ครั่งมาย้อมผ้าเพื่อให้ได้สีแดงที่สวยงามตามธรรมชาติ แล้วเช่นใช้เส้นด้ายสีแดงมาเป็นเส้นยืนและเส้นพุ่ง ใช้ไหมย้อมสีต่างกันมาเป็นเส้นพุ่งพิเศษเพื่อจกลวดลายต่างๆให้ดูนูนเด่นขึ้นมา ลายหลักที่นิยมใช้คือลายหงส์ หรือนกคู่ จัดสรรลงไปตามเส้นบรรทัดอย่างเป็นระเบียบ โดยเหลือพื้นที่ที่เป็นพื้นไว้เพื่อความโดดเด่นของลวดลาย
ลวดลายที่นิยมจกตามที่ปรากฏในผ้าจกราชบุรีที่เป็นลายหลักและผู้ทอผ้าจกจะต้องเรียนรู้ลายหลักพวกนี้ ซึ่งบางลายเกือบสูญหายไปแล้ว เนื่องจากไม่นิยมจกกันในปัจจุบัน ส่วนชื่อที่เรียกลายเหล่านี้ ก็เป็นชื่อเดิมบ้างตั้งชื่อให้ใหม่บ้าง เนื่องจากไม่มีใครรู้จักชื่อเดิมแล้วบ้าง ทั้งหมดเป็นลายเดี่ยว จำนวน 5 ลาย ได้แก่ ลายดอกเซีย ลายกาบ ลายหน้าหมอน ลายโก้งเก้ง ลายกาบดอกแก้ว ลายเดี่ยวทั้งหลัก 5 ลายนี้ เมื่อนำมาผสมกันก็เกิดเป็นลายเพิ่มขึ้นอีก ได้แก่ ลายโก้งเก้งเซีย ลายกาบหักซ้อน ลายหักนกคู่ ลายเหล่านี้เป็นลายที่นิยมจกกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ เป็นลายเดี่ยวและลายผสมนิยมจกไว้กลางผ้าตีนจก
อ้างอิงจาก : หนังสือหอแสดงผ้าไทยพื้นบ้านเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ โดยธนาคารแห่งประเทศไทย และ เพจ Rich Moon Collection ผ้าโบราณสะสม
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
