Merry Christmas 🎄💚❤️❄️🎅🏻ซิ่นฝ้ายยกดอกลำพูนโบราณ ซิ่นนางช่างฟ้อนนำหน้าครัวทาน
ซิ่นฝ้ายยกดอกลำพูน-ซิ่นโบราณ
Merry Christmas 💚❤️❄️ ในชุด “นางช่างฟ้อนนำหน้าขบวนแห่ครัวทาน หละปูนม่วน
ซื่นเก่ามีศิลปะของยุคสมัย ที่ของใหม่เลียนแบบลวดลายได้ แต่อารมณ์อาจจะไม่ได้
🦋🌸#หละปูนม่วน🌸🦋
ลำพูนมีทุกอย่างที่โลกล้านนาพึงจะมี ในฐานะเมืองเก่าเวียงโบราณ เมืองในตำนาน และเมืองประวัติศาสตร์ ที่ต้องศึกษา แต่แปลก ถ้าจะพูดถึงผ้าซิ่นลำพูนอันที่สืบมาแต่เค้าเหง้าเป็นซิ่นประจำเมือง กลับพูดไม่ได้เต็มปากว่า จะเลือกเอาแบบไหน อย่างเชียงใหม่มีซิ่นตีนจก ซิ่นจอมทองดอยเต่า หรือซิ่นน้ำถ้วมวังลุง หรือซิ่นแม่แจ่มอันเป็นเอกลักษณ์ ซิ่นทางลำปางก็พอดูออกว่าเป็นของลำปาง ซิ่นเมืองลองจากแพร่ ซิ่นทางเมืองน่าน ซิ่นเมืองลับแลงแหล่งใต้ เส้นอุตรดิตถ์น้ำปาดและฟากท่า ซิ่นขึนเชียงตุง ส่วนซิ่นลำพูนนั้นจะเอาซิ่นไหมยกดอกเป็นซิ่นประจำเมือง ก็พูดไม่ได้เต็มปากเต็มคำด้วยว่าไม่ใช่ของที่มีมาแต่เดิม
ซิ่นไหมยกดอกออกลาย เป็นผ้าไหมแพงค่า ทอขึ้นสำหรับเจ้านายใหญ่ยศใส่ไปรับเสด็จฯ หรือตัดเป็นชุดเจ้าสาว จากหลักฐานต่างๆ ก็พอจะทราบได้ว่า พระราชชายาเจ้าดารารัศมี ทรงสนับสนุนให้มีการทอผ้าไหมยกดอกขึ้น ลวดลายนั้นได้รับอิทธิพลมาจากผ้าทอทางใต้ มีเจ้านายทางลำพูนเป็นผู้สืบสาน จึงได้ลายซิ่นยกดอกอย่างลำพูนขึ้นชื่อ คือประสานกันระหว่างลายทางใต้ซินลายทางเหนือ ชาวบ้านร้านตลาดอันจะให้นุ่งซิ่นไหมยกดอกออกไปงานขึ้นเรือนใหม่ หรือใส่ไปฟ้อนนำหน้าขบวนครัวทาน ก็ดูจะขัดตาไม่กลมกลืนกับวิถีชีวิตและดูไม่สนิทกับเรือนร่างสาวน้อยตระกูลไทลื้อลำพูนทั้งมวล
การไม่มีซิ่นเป็นเอกลักษณ์ประจำเมืองดังกล่าวนี้ นักภูษิตาภรณ์พิลาส ต่างกล่าวพ้องกันว่า เมื่อคนยองอพยพมาอยู่ลำพูนสมัยต้นราชวงศาเจ้าเชื้อเจ็ดตนนั้น ซิ่นตีนเขียวอย่างเมืองยอง หรือซิ่นอย่างชาวลื้อ ดูจะแปลกแยกกับผู้คนในกลุ่มไทยวน อีกทั้งคงมีเหตุปัจจัยอื่นๆ ทำให้คนยองลำพูนไม่สามารถดำรงเอกลักษณ์การแต่งกาย โดยเฉพาะผ้าซิ่นของตนเองไว้ได้ เหลือค้างแต่ภาษาคำยองซึ่งนับวันก็จะเลือนหายแล้วถ้าอย่างนั้นแม่ญิงลำพูนนุ่งซิ่นอะไร
จากการสอบถามผู้เสาะหาผ้าเก่าต่างเล่าคล้องกันอีกว่า แม่ญิงคนยองลำพูน ต่างนุ่งซิ่นต๋าหรือซิ่นต่อตีนต่อแอวกันทั้งสิ้น ส่วนว่าจะเป็นไหมหรือเป็นฝ้ายก็ขึ้นอยู่กับฐานะ ที่หมู่บ้านคนยองบ้านหนองเงือก อำเภอป่าซาง แหล่งผ้าฝ้ายทอมือขึ้นชื่อของลำพูน เมื่อมีผู้ถามถึงผ้าซิ่นอย่างโบราณ คือเคยนุ่งในอดีตหรือเคยเห็นคนเฒ่าคนแก่นุ่งว่าเป็นอย่างไร แม่อุ๊ยท่านหนึ่งกับนำผ้าซิ่นกะเหรี่ยงมาให้ดู แล้วย้ำว่าแต่เดิมนุ่งกันแบบนี้
#วกกลับมาพูดถึงเส้นไหมยกดอกลำพูนอีกครั้ง ดังได้กล่าวไปแล้วว่าผ้ายกเหมาะสำหรับเจ้านายใส่ไปงานพิเศษ เป็นผ้าทออย่างราชสำนักฝ่ายใต้หรือลายอย่างผ้าแขกอินเดีย มักยกดอกทั้งผืน ส่วนเชิงทอเป็นหางสะเปาหรือแบบอื่นที่แสดงลักษณะพิเศษ เพื่อให้รู้ว่าเป็นเชิงชาวบ้าน จะนุ่งเฉพาะโอกาสพิเศษ อีกอย่างความที่เป็นผ้าไหมมีดิ้นเป็นดอกยก ความคุ้นเคยและคุ้นชินในการใส่ดูท่าจะไม่สนิท หรือสอดคล้องกับวิถีชีวิต ซึ่งเป็นเหตุให้กาลต่อมามีผู้ทอเฉพาะเชิงอย่างลำพูนขึ้น ใช้เส้นฝ้ายแทนไหม มาต่อกรบตัวซิ่นก่าน ลักษณะคล้ายกับซิ่นตีนจกนั่นแล กล่าวคือแทนที่จะเป็นจกอย่างแม่แจ่ม ก็ตัดตอนเอาเฉพาะเชิงผ้ายกมาแทนตีนจก ตัวซิ่นส่วนมากเท่าที่พบเป็นซิ่นก่าน มีบ้างที่เป็นผ้าพื้น ใช้ด้ายประดิษฐ์สีสดใสน่าใจหาย ชนิดสิบปีซาวปีไม่มีหมอง ถามผู้รู้ทั้งหลายต่างเรียกซิ่นชาวหละปูนทั้งนั้น และยังให้ความรู้เพิ่มอีกว่า “#เป็นซิ่นของนางช่างฟ้อน”
ซิ่นช่างฟ้อนเท่าที่พบ ดูจากเนื้อผ้าเป็นซิ่นยุคบ่ากลาง หรือกลางเก่ากลางใหม่ ราวสามสิบสี่สิบปี ยังไม่พบที่ทอขึ้นใหม่ หากเป็นซิ่นสำหรับช่างฟ้อนก็ดูจะเหมาะสม เพราะสีสว่างนั้นเหมาะแก่การแสดงอย่างยิ่ง ส่วนจะเป็นฟ้อนเล็บหรือฟ้อนผีก็ลืมถาม ถ้าจะให้เดาน่าจะเป็นฟ้อนเล็บมากกว่า หรือจะฟ้อนนำหน้าขบวนแห่ครัวทานดูจะกลมกลืนกว่าซิ่นยกดอก
#เสน่ห์และความงามของซิ่นช่างฟ้อนหละปูนนั้น อยู่ที่สีสันสดใสลวดลายชัดแจ้ง บางท่านก็ว่าน่าจะเป็นจุดด้อยที่ทำให้ไม่ติดตลาด คือทอขึ้นใช้เพียงช่วงยามเดียว และผู้คนก็ไม่นิยม จึงมีจำกัด ต่างกับซิ่นตีนจกแม่แจ่ม ที่ยังมีการสืบสานอย่างต่อเนื่อง เมื่อมีคนใส่ก็มีคนทอ แต่อย่างไรก็ตาม ซิ่นช่างฟ้อนหละปูนใช่ว่าจะขาดเสน่ห์ ใครมีซักผืนลองคลี่ออกมาดูสิ หลับตานึกถึงช่างฟ้อน ฟ้อนเป็นหมู่เป็นชุม ก้าวบาทย่างช้าอย่างโบราณ ประสานกับเสียงปี่เสียงแน เพื่อรับต้อนขบวนครัวทานจากหัววัด แล้วจะเห็นในนิมิตว่างามขนาดไหน
ข้อมูลจาก อ. วิลักษณ์ ศรีป่าซาง หนังสือครัวหย้องของงามแม่ญิงล้านนา
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
