การคิดเชิงวิเคราะห์เปรียบ เหมือนการเห็นผลลัพธ์ของบางสิ่ง แล้วไม่ด่วนสรุปทันทีว่าเกิดจากสาเหตุใดมีองค์ประกอบใดมีความเป็นมาอย่างไรแต่พยายามหาข้อเท็จจริงที่ถูกต้องเสียก่อนว่าผลลัพธ์ที่เราเห็นนั้นเกิดจากสาเหตุที่แท้จริงคืออะไรโดยมาจากสมมุติฐานที่ว่าทุกสิ่งที่เกิดขึ้นมานั้นย่อมมีที่มาที่ไปย่อมมีเหตุมีผลและมีองค์ประกอบย่อยๆซ่อนอยู่ภายใน ซึ่งอาจจะสอดคล้องหรือตรงกันข้ามกับสิ่งที่ปรากฏภายนอกทำให้เราเข้าใจสิ่งที่เกิดขึ้นอย่างกระจ่างก่อนที่จะเชื่อหรือสรุปสิ่งนั้น