3 มี.ค. 2022 เวลา 06:40 • สัตว์เลี้ยง
หน้าตาปลาในบทความที่จะพูดถึงวันนี้ เก้าในสิบคนคงนึกสงสัยว่าแบบนี้เรียกปลาสวยงามหรือเปล่า ? เพราะปลาที่จะเล่าถึงในตัวนี้ไม่ได้มีสีสันฉูดฉาดบาดตา ลีลาการว่ายน้ำก็ไม่ได้พริ้วไหวเพลิดเพลิน แต่มันมีลักษณะเฉพาะตัวที่โก้ไม่หยอก อีกทั้งลักษณะพฤติกรรมมันก็ชวนประหลาดใจ
“ทาร์ปอน” คือชื่อที่นิยมใช้เรียกปลาชนิดนี้มากที่สุดในตลาดปลาสวยงาม ก่อนอื่นต้องอธิบายก่อนว่าทาร์ปอนมีอยู่ด้วยกันสองชนิดคือ “แอตแลนติค ทาร์ปอน” กับ “อินโด แปซิฟิค ทาร์ปอน” บทความนี้เราคุยกันถึงปลาตัวที่สองครับ
เครดิตภาพประกอบ https://www.myanmarflyfishing.com/fly-fishing-tarpon-in-myanmar/
ปลาอินโดแปซิฟิคทาร์ปอนสามารถพบได้ตามชายฝั่งของไทยทั้งฝั่งอันดามันและอ่าวไทย ส่วนชื่ออื่นของปลาชนิดนี้มีตั้งแต่ “ตาเหลือก” “ตาเหลือกสั้น” ทางภาคใต้เรียกว่า “ข้าวเหนียวบูด” บางพื้นที่ทางใต้ก็เรียก “ตาเดือน” “ปลาบุหรัน” คำว่า บุหรันเป็นภาษามลายู แปลว่า พระจันทร์ ซึ่งทางมาเลเซียก็เรียกปลาชนิดนี้เป็นภาษาอังกฤษว่า moon fish
ส่วนตามหน้าตู้ในตลาดปลาสวยงามเรียกว่า “ตาโปน” น่าจะมาจากการเพี้ยนเสียงของคำว่า “ทาร์ปอน” ประกอบกับรูปลักษณ์ของปลาที่มาดวงตากลมใหญ่ จากย่อหน้านี้ไปจะขอเรียกปลาชนิดนี้ว่า “ตาเดือน”
ปลาชนิดนี้ถูกจัดเป็นปลาทะเลที่สามารถอาศัยในน้ำกร่อยและน้ำจืดได้โดยที่ไม่มีผลกระทบด้านลบต่อสุขภาพปลา ถัดจาก monodactylus (ปลาเฉี่ยว ปลาฟิงเกอร์) ก็น่าจะมี “ตาเดือน” นี่แหละที่เห็นว่ามีคุณลักษณะนี้ ไม่เหมือนเป้าจุด เป้าซีอลน กัดทะเล เสือพ่นน้ำ พวกนี้เอามาเลี้ยงน้ำจืดได้ไม่นานก็เริ่มป่วยซึมแล้วกลับดาวปลาไปทีละตัวสองตัว
ตาเดือน เป็นปลาที่มีลักษณะแบนข้าง เกล็ดสีเงินแวววาวขนาดใหญ่และหนา ถ้ามองจากด้านบนลงมาจะเห็นแถบหลังเป็นสีเขียวหม่น สามารถอ้าปากได้กว้างมาก มีจุดเด่นที่ดวงตากลมโต เด่นเสียจนต้องเอาไปตั้งเป็นชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Megalops cyprinoides มาจากภาษากรีกสองคำคือ Mega + Ops แปลว่า ใหญ่ + ตา รวมกันแล้วได้ความหมายว่า “ไอ้ตาโต”
ลักษณะของหางเว้าลึกเป็นสองแฉก มีขนาดใหญ่เมื่อเทียบกับขนาดลำตัว ช่วยให้ว่ายน้ำได้อย่างรวดเร็ว และยังสามารถกระโจนขึ้นพ้นจากผิวน้ำได้ ด้วยลักษณะของหางนี้ทำให้มันเป็นผู้ล่าที่ว่ายน้ำได้รวดเร็ว และเมื่อมันถูกล่ามันก็เปิดตูดหนีได้อย่างรวดเร็วเช่นกัน
เครดิตภาพประกอบ https://kidadl.com/animal-facts/indo-pacific-tarpon-facts
เมื่อมันอยู่ในฐานะผู้ถูกล่า เกล็ดสีน้ำเงินขนาดใหญ่แวววาวของมันช่วยป้องกันตัวจากการทำร้ายได้ดี ผู้ล่าในธรรมชาติของตาเดือนจะเป็นกลุ่มปลาฉลาม ที่มีฟันแหลมคมและกำลังงับอันทรงพลัง ที่เหลืออย่าหวังจะได้แอ้มเนื้อปลาตาเดือน
เนื้อปลาตาเดือนเป็นยังไง ? ไม่เคยกินครับ แต่ไปอ่านมาแล้วเค้าตอบว่ามันเป็นปลาทะเลที่มีกลิ่นแรง และมีลักษณะของก้างเป็นแบบละเอียดเล็กยากต่อการรับประทานก็เลยไม่ได้เป็นที่นิยม แต่บ้านเราเมื่อสิ่งมีชีวิตติดอวนประมงก็เอามาปรุงอาหารได้ทั้งนั้นแหละ เอาไปแปรรูปเป็นลูกชิ้นบ้าง ขูดเนื้อไปทำทอดมันบ้าง
ดวงตาของปลาตาเดือนมีเยื่อไขมันปกคลุมไว้เป็นชั้นๆ ช่วยเหลือในการสะท้อนของแสง ทำให้ปลาตาเดือนมีทัศนวิสัยที่ดีเยี่ยมเมื่อเทียบกับปลาชนิดอื่น กล่าวคือสามารถมองเห็นได้ดีในที่มืดหรือแม้แต่น้ำที่ขุ่นมัวด้วยฝุ่นละออง
ในแหล่งน้ำธรรมชาติถ้าเราสังเกตจุดพบเห็นปลาตาเดือนให้ดี จะพบว่ามักหลบอยู่ตามเงาของสิ่งต่างๆที่ทอดลงมาในน้ำ อย่างเช่น ใต้สะพานข้ามคลอง หลบอยู่ตามเงาของเรือที่ทอดยาว ทำไมน่ะเหรอ ? ก็เพราะมันพาตัวเองเข้ามาอยู่ในจุดที่ตัวเองได้เปรียบทั้งในแง่ของการล่าและเป็นผู้ถูกล่านั่นเอง
นอกจากว่ายน้ำเร็ว ตาดี แล้วยังฉลาดอีก ไม่น่าแปลกใจที่ในธรรมชาติปลาชนิดนี้ไม่ได้เข้าใกล้คำว่าสูญพันธุ์เลยแม้แต่น้อย แต่บางประเทศนั้นเข้าใกล้คำว่า ”สูญหาย” มากกว่า ด้วยความที่มันเป็นปลาทะเลมันจะว่ายไปไหนก็ได้ ถ้าพื้นที่ไหนมีมลภาวะไม่เหมาะสมต่อการอยู่อาศัยมันก็ว่ายไปอยู่ที่อื่น
ปลาชนิดนี้อาศัยอยู่ร่วมกันเป็นฝูงเล็ก มีอายุยาวนานได้ถึง 40 ปี ขนาดโตเต็มวัยคือ 150 ซม. ส่วนแอตแลนติคทาร์ปอนโตได้ถึง 250 ซม. แต่การที่เรานำตาเดือนมาเลี้ยงอยู่ในตู้ปลาสวยงามนั้นปลาจะโตได้เพียง 50-60 ซม.
ด้วยความที่มันว่ายน้ำเร็วมาก มันจึงต้องการอาหารค่อนข้างมากเพราะต้องใช้แรงเยอะ ในธรรมชาติอาหารของมันก็จะเป็นปลาที่มีขนาดเล็กกว่าปากของมัน กุ้ง ปู สิ่งมีชีวิตขนาดเล็กทั้งหลาย เคยมีคนสงสัยว่าปลาชนิดนี้เราป้อนอาหารมันจากมือเราได้มั๊ย เค้าก็จัดแจงจับปลาเล็กที่หางแล้วก็เอาไปล่อตาเดือนที่ว่ายอยู่รอบๆเรือเล็กที่เค้าพายเล่น
เครดิตภาพประกอบ https://www.visitflorida.com/travel-ideas/articles/islamorada-the-keys-feeding-the-tarpon-at-robbies
“หงับบบบบบ !!!!” ตาเดือนขนาดเกือบเมตรพุ่งขึ้นมาเขมือบถึงข้อมือของฝรั่งคนนั้น คือตอนเค้าเห็นตาเดือนที่ว่ายอยู่ผิวน้ำรอบเรือมันเป็นไซส์ไม่เกิน 50 ซม. จู่ๆจ่าฝูงมาจากไหนเมื่อรู้พุ่งขึ้นมางับไปทั้งข้อมือ
ผลคือมือเค้าก็เจ็บเบาๆ เพราะปลาชนิดนี้มีฟันที่ซี่เล็กมากและไม่ได้แหลมคม ต่างจากฟันของปลาทะเลขนาดใหญ่ชนิดอื่นๆ คือถ้าไอ้ที่พุ่งมางับมือเป็นปลาชนิดอื่นถ้าไม่หายไปทั้งมือ ก็คงเหวอะกันไปบ้างล่ะ ไว้เดี๋ยวแอดมินเอาภาพฝรั่งคนนั้นแปะไว้ให้ดูตรงช่องคอมเมนต์
ส่วนการเลี้ยงในตู้ปลาสวยงามคำแนะนำคือ ควรเลี้ยงในตู้โล่งไม่มีก้อนหินหรือขอนไม้ขนาดใหญ่ประดับตบแต่ง ตาเดือนต้องการพื้นที่ว่ายน้ำ ดังนั้นตู้ต้องใหญ๋พอสมควรหรือไม่ก็เลี้ยงลงบ่อไปเลย ตาเดือนเป็นปลาขี้ตกใจนะครับ พอตกใจทีก็ว่ายกันฟิ้วฟ้าวชนหินชนไม้ที่ตั้งกระเด็นกระดอน เกล็ดงี้หลุดร่วงลงพื้นเปลี่ยนเป็นรอยแผลฟกช้ำตามลำตัวแทน
ถ้าเราเลี้ยงมากกว่าหนึ่งตัวแล้วแจคพอตแตก ปลาตกใจจนกระโดดพุ่งออกมานอกตู้ที่เลี้ยง เพื่อนมันจะกระโดดตามกันมาด้วย เรียกว่าออกมาเต้นบนพื้นกันเป็นทีม แค่วิ่งไล่จับโยนกลับลงตู้ตัวเดียวก็วุ่นจะตายอยู่แล้ว กว่าจะจับครบทุกตัวเละทั้งบ้าน
นอกจากนั้นความพิเศษของปลาตัวนี้ยังมีอีกอย่างนึงคือ สามารถรับออกซิเจนได้จากการขึ้นมาฮุบอากาศหายใจเหมือนมนุษย์หายใจได้ด้วย คือปลาปกติก็ต้องรับออกซิเจนผ่านทางเหงือกที่น้ำไหลผ่านใช่ปะ แต่นี่หายใจโดยการฮุบอากาศเข้าทางปาก อากาศไหลลงลำไส้ผ่านถึงกระเพาะปัสสาวะแล้วก็ดูดซับเอาออกซิเจนไปใช้
ด้วยความสามารถพิเศษเรื่องการหายใจทำให้มันสามารถอาศัยอยู่ได้ในพื้นที่ออกซิเจนต่ำ แล้วปลามันจะไปอยู่ในที่ออกซิเจนต่ำทำไม ? เค้าอธิบายว่าบางทีตาเดือนก็หนีลงน้ำลึกเพื่อหลบการโจมตีของผู้ล่าบางประเภท คือยังนี้อันนี้ถ้าแอดมินเข้าใจผิดก็ช่วยเสริมได้นะครับ
ปกติในน้ำเนี่ยมันจะมีแพลงก์ตอนพืชอาศัยอยู่และพืชก็สังเคราะห์แสงและคายออกซิเจนออกมา ดังนั้นในตอนกลางวันระดับออกซิเจนในน้ำจะดีกว่าตอนกลางคืน เช่นเดียวกับระดับความลึกของน้ำเมื่อลึกลงไปแสงส่องไม่ถึงระดับออกซิเจนก็จะต่ำกว่าในระดับน้ำที่ตื้นกว่า
การขนส่งปลาชนิดนี้เป็นเรื่องวุ่นวายไม่น้อย ด้วยความที่มันกินลมมากสุดๆ ไม่สามารถเดินทางไปมาด้วยระบบไปรษณีย์แน่นอนไม่ว่าขนาดปลาจะเล็กขนาดไหนก็ตาม ต้องขนขึ้นรถไปส่งเท่านั้น เพราะถุงเบ้อเร่อใส่ปลาได้ไม่กี่ตัวเอง ถ้าจะเดินทางไปต่างจังหวัดก็ต้องแพคใส่กล่องโฟมส่งรถทัวร์ รถไฟ
สำหรับตลาดส่งออก ตาเดือน เป็นสินค้าเฉพาะสำหรับลูกค้าที่มีความชำนาญสูง เนื่องจากหนึ่งเลยค่าตัวปลานั้นไม่ถูก สองกินลมเยอะมากกล่องนึงแพคได้จำนวนแค่หลักหน่วย นั่นแปลว่ามูลค่าที่ปลายทางนี่สูงลิบเลยครับ ถ้าไม่ชำนาญจริงเค้าคงไม่เสี่ยงนำเข้าไปขาย ปกติลูกค้าที่สั่งประจำก็จะมีสวนสัตว์ที่เกาหลี กับลูกค้าแสนดีจากญี่ปุ่น แค่ส่งสองเจ้านี้ก็หาของให้แทบไม่ทันแหล่ว ไม่ต้องคิดจะไปเสนอลูกค้าทวีปอื่นเลย
#ปลาสวยงาม #ตาเดือน #ตาเหลือกสั้น #ทาร์ปอน
โฆษณา