ครอบครัวช่างฝีมือการแกะพิมพ์พระและพิมพ์เหล็กปั๊มของชุมชนมัสยิดบ้านตึกดิน
“ครอบครัวเป็นมุสลิมอยู่ที่นี่กันมานับแล้วก็น่าจะประมาณร่วมร้อยกว่าปี ที่นี่เป็นบ้านเก่าอยู่ตั้งแต่รุ่นปู่ย่าตายายลุงเป็นช่างแกะพิมพ์เหล็ก บล็อก พระ เครื่องหมายโรงเรียน โดยแกะเป็นแม่พิมพ์แล้วปั๊ม คือต้องแกะแบบด้วยมือก่อนแล้วจึงนำมาปั๊มตามจำนวนที่สั่งมา ครูที่สอนคุณพ่อเป็นช่างชาวเยอรมัน มีลูกศิษย์ทั้งหมดในประเทศไทย ๔ คน คือ
๑.อาจารย์เติม และ ๒.อาจารย์แต้ม ไม่ทราบนามสกุล(เป็นพี่น้องกัน) อยู่มัสยิดจักรพงษ์
๓.นายมุง หมัดมอญ(คุณพ่อ) อยู่มัสยิดบ้านตึกดิน
๔.อาจารย์สนั่น ศรีผลิน มีร้านอยู่ตรงเสาชิงช้าแถวหน้าวัดสุทัศน์ชื่อร้านโชคชัย
คุณพ่อมีลูกทั้งหมด ๙ คน หญิง ๕ คน ชาย ๔ คน ซึ่งผู้ชายเป็นช่างแกะทั้งหมดรับสืบทอดวิชากันมาเรียกได้ว่าเป็นอุตสาหกรรมในครัวเรือน ตอนนี้พี่ชายทีเป็นช่างแกะสลักพระก็ป่วย เหลือลุงทำคนเดียวสายตาไม่ดีทำไม่ไหวแล้ว ลูกหลานก็ไม่มีใครรับสืบทอดวิชานี้เลย...”
ในอดีตร้านจำพวกเครื่องถมแถวบ้านหม้อก็มาทำที่นี่แทบทั้งนั้น เรียกได้ว่าถ้าเดินเข้ามาในตรอกมัสยิดบ้านตึกดินถามหาช่างพิมพ์เหล็กเป็นที่รู้จักกันหมด ซึ่งงานเยอะมากมีมาจากทั่วประเทศบางครั้งทำไม่ทันพ่อจึงนำลูกมาหัดทำกันในครอบครัว เครื่องถม ป้ายชื่อโรงเรียน หัวเข็มขัด หรือให้มาแกะลายซ่อมลาย ลงลาย(ลงยา) ลงสี ก็มาทำที่นี่เครื่องไม้เครื่องมือเรามีครบ และงานที่รับจากในวังสมัยนั้นจะมีคุณลุงชื่อลุงสมานจะเป็นคนจากในวังนำของมาให้ที่นี่แกะสลัก เช่น แกะสลักชื่อที่เสียม มีด พร้า ที่ต้องนำขึ้นถวายเวลาปลูกต้นไม้ หรือคฑาของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ (พี่ชายเป็นคนแกะสลักชื่อปัจจุบันเสียชีวิตแล้ว) ที่บ้านนี้ทำทุกชนิดและเป็นแหล่งแรกที่แกะพิมพ์เหล็ก
งานแต่ละวันมีทำตลอดไม่เคยขาดแกะพิมพ์ชิ้นหนึ่งก็ค่อนข้างต้องใช้เวลาประมาณ ๓-๗ วัน ทางโรงกษาปณ์เคยมาขอตัวให้ไปทำงานแต่ไม่ได้เข้าไปเพราะเงินเดือนสมัยก่อนเพียง ๔๐๐ บาท ทำกันเฉพาะในครัวเรือนรายได้ดีกว่าทุกคนก็เลี้ยงครอบครัวกันมาได้ด้วยอาชีพนี้สืบมา
สำหรับการแกะพิมพ์เหล็กนั้นก่อนที่เราจะทำการแกะตัวเหล็กเป็นแท่ง ก็จะต้องเอามาตัดด้วยเลื่อยให้ได้ตามขนาดที่ต้องการ เวลาจะแกะถ้าเรายังไม่เผาไฟเหล็กมันจะอ่อนเราก็จะนำมาแกะหรือสกัด ตัวลายที่จะแกะนั้นทางผู้จ้างจะมีแบบมาให้ เราก็จะลงมือเขียนลายที่เหล็กก่อนโดยใช้แป้งฝุ่นทาแล้วใช้ดินสอเขียนลายลงบนแป้งตามแบบที่ให้มา วิธีการแกะก็ต้องกลับด้านจากซ้ายก็ต้องเป็นขวาจากหน้าก็ต้องเป็นหลังเพื่อเวลาพิมพ์ก็จะเห็นเป็นลายปกติ (เวลาเช็คงานว่าถูกต้องหรือไม่ก็จะใช้ดินน้ำมันกดปั๊มออกมาดู) หลังจากแกะตัวเหล็กเสร็จก็จะนำไปชุบให้เหล็กแข็ง โดยการชุบเผาไฟให้เหล็กร้อนและแดงเมื่อเหล็กได้ที่ก็จะใส่น้ำยาแล้วเอาไปแช่น้ำเพื่อให้เหล็กแข็งตัวเพื่อเวลาพิมพ์จะได้ไม่แตก
ด้านงานแกะพิมพ์พระดังทั่วประเทศ พระที่เทและหล่อก็จะส่งมาแต่งหน้าและสลักองค์พระให้สวยงาม งานแกะพิมพ์พระที่นี่เป็นผู้แกะสลักแทบทั้งนั้น อาทิ หลวงพ่อเกษม หลวงปู่มั่น หลวงปู่แหวน หลวงพ่อคูณ พระนางพญา(ชุดยอดขุนพลเมืองพิษณุโลก เนื้อนวโลหะ) พระพุทธชินราชใบมะยมหลังตราธรรมจักร โดยช่างฝืมือคือคุณตาสำเนียง หมัดมอญ เป็นพี่ชายคนโตปัจจุบันอายุ ๘๔ ปีแล้ว(คุณตาสำเนียงได้ไปเรียนพวกการเขียนลายกนกเพิ่มเติมจากเพาะช่าง) งานสุดท้ายที่ทำคือจตุคามรามเทพ
ที่นี่เมื่อมีผู้มาสั่งทำของ เช่น สั่ง ๑๐๐ องค์, ๕๐๐ องค์ ก็จะทำเท่านั้นไม่มีเกินเราจะไม่มีเก็บเพราะถือว่าเป็นความซื่อตรงที่มีกับผู้มาสั่งทำ เราจะมีเฉพาะตัวอย่างตัวพิมพ์ที่เป็นชิ้นไฟนอลสำหรับให้ลูกค้าตรวจสอบเพื่อแก้ไขงาน ดูแบบ เมื่อแก้ไขเรียบร้อยแล้วจึงพิมพ์ปั๊มงานจริงเพื่อส่งลูกค้าทั้งหมด
ปัจจุบันที่นี่ไม่รับงานแล้วด้วยอายุที่มากขึ้นและลูกหลานก็ไม่มีใครรับสืบทอดต่อ อีกทั้งเมื่อมีเครื่องมือสมัยใหม่เข้ามาช่วยไม่ต้องใช้พิมพ์การแกะด้วยมือแบบนี้แล้ว งานช่างฝีมือการแกะพิมพ์เหล็กและแกะพิมพ์พระอีกหนึ่งคุณค่าของงานฝีมือหายากที่ชุมชนมัสยิดบ้านตึกดินจึงเลือนหายไปจากชุมชนเก่าแก่ย่านพระนครแห่งนี้
สัมภาษณ์ : คุณสมนึก หมัดมอญ. อายุ ๗๔ ปี. ชุมชนมัสยิดบ้านตึกดิน
ขอขอบคุณ : คุณอินทิราหรือภวรัญชน์ หมัดมอญ
คุณทำนุ เหล็งขยัน. ประธานชุมชนมัสยิดบ้านตึกดิน
ติดตามบทความ วิดีโอ และรายการต่างๆ เพิ่มเติมได้ที่
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
