20 เม.ย. 2022 เวลา 03:13 • หุ้น & เศรษฐกิจ
เงินคืออะไร ?
เงิน(Money) สิ่งสำคัญมากๆที่เราใช้กันอยู่ทุกวันนี้ แท้จริงแล้ว ความหมายของเงิน(Money) คืออะไรกันแน่ ถ้าถามกันตามปกติ หลายคนคงตอบว่า เงินเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยนสินค้าและบริการ แต่ถ้าเราลองมาตั้งคำถามว่าทำไมประเทศต่างๆ มีวิธีการจัดการด้านการเงินที่มากมายและซับซ้อน ทั้งๆที่เงินควรจะทำหน้าที่แค่เพื่อเป็นตัวกลางในการแลกเปลี่ยนสินค้าและบริการ รวมถึงทำไมจึงมีการเปลี่ยนแปลงเงินมาตลอดประวัติศาสตร์อันยาวนาน ตกลงแล้วเงิน(Money) คืออะไร?
เพื่อให้เข้าใจได้ง่าย ต้องอธิบายถึงเรื่อง คุณสมบัติของเงินที่ดี ที่หลายๆตำราและเหล่านักวิชาการต่างชอบพูดถึงกัน แต่จะยกตัวอย่างให้ชัดเจนและให้เห็นภาพได้ง่ายที่สุด
คุณสมบัติของเงินที่ดี
ในปัจจุบันคุณสมบัติของเงินที่ดี ที่มีการพูดถึงกันในหลายๆแหล่งข้อมูล มีอยู่ 4 ข้อ คือ
1."เงิน สามารถเป็น สื่อกลางในการแลกเปลี่ยน(Medium of exchange)"
สามารถแลกเปลี่ยนสิ่งต่างๆระหว่างคู่ค้าได้(ทั้งสองฝ่ายยอมรับ) ยกตัวอย่างเช่น คนในสมัยก่อนจะมีการนำสิ่งต่างๆมาแลกเปลี่ยนกัน เช่น ไก่แลกหมู หมูแลกปลา ปลาแลกเสื้อผ้า เป็นต้น แต่ด้วยปัญหาความต้องการที่ไม่ตรงกัน
สมมุติว่า มีตัวละคร 3 คน นายA,B,C
นายAมีไก่ แต่อยากกินหมู, นายBซึ่งอยู่ข้างบ้านนายA มีหมู แต่อยากกินปลา, นายA ได้ไปขอแลกไก่กับหมูของนายB แต่นายBไม่ต้องการ เพราะเขาอยากกินปลา, คนที่มีปลาคือนายC ซึ่งอยู่ไกลมากในอีกหมู่บ้าน, ถ้านายAอยากกินหมู ก็จะต้องนำไก่ที่มีเดินทางไปแลกกับปลาของนายC ซึ่งก็ไม่รู้อีกว่า นายC จะต้องการไก่ของตนหรือไม่ ดังนั้นหากมีสิ่งที่ทุกฝ่ายยอมรับว่า เป็นสิ่งที่สามารถใช้แลกเปลี่ยนสิ่งที่ตนมีอยู่ได้ จะช่วยแก้ปัญหาความต้องการได้ ซึ่งสิ่งที่มีคุณสมบัตินี้ ก็คือ เงิน(Money) นั่นเอง
2."เงิน เป็นมาตรฐานในการใช้วัดมูลค่าได้(Unit of account)" หรือสามารถแยกย่อยได้
ยกตัวอย่างเช่น นายA มีไก่ 1 ตัว อยากแลกหมู 1 ตัว ของนายB แล้วไก่กับหมูมีมูลค่าเท่ากันหรือไม่? สมมุติถ้านายAเลี้ยงไก่โดยมีต้นทุนที่ต่ำกว่าหมูที่นายBเลี้ยง, นายBอาจจะยอมรับไก่ 2 ตัว เพื่อมาแลกกับหมู 1 ตัว เท่านั้น
ดังนั้นจะต้องมีสิ่งที่สามารถกำหนดมูลค่าสิ่งต่างๆปยกย่อยได้ เช่น ไก่ 1 ตัว ราคา 500 บาท หมู 1 ตัว ราคา 1,000 บาท รวมถึงสามารถวัดมูลค่าการทำงานได้ด้วย เช่น ค่าแรงของงานA คือ 300 บาท, ค่าแรงของงานB ซึ่งทำได้ยากกว่าคือ 500 บาท. เงิน(Money)ที่ดี ควรที่จะสามารถมีหน่วยในการวัดมูลค่าของสิ่งต่างๆได้
3."เงิน เป็นมาตรฐานการชำระหนี้ในอนาคต(Standard of deferred payment)" ข้อนี้จะคล้ายกับเรื่องของการเป็นสื่อกลางในการแลกเปลี่ยน แต่จะเพิ่มมาในเรื่องของการที่ เงิน(Money) นั้น จะต้องใช้ได้ต่อเนื่องไปในอนาคต โดยยังมีการยอมรับจากทั้งสองฝ่ายอยู่
ยกตัวอย่างเช่น นายA ติดหนี้นายB และสัญญาว่าจะชำระหนี้คืนเป็นรถยนต์รุ่นT 1 คัน ในอีก 2 ปีข้างหน้า, แต่ปรากฏว่าใน 2 ปีนั้น รถยนต์รุ่นT เกิดปัญหาขึ้นมากมายและล้าสมัยแล้ว, ทำให้มูลค่าของรถยนต์นั้น ลดลงอย่างมาก ดังนั้น รถยนต์ที่จะนำมาใช้ชำระหนี้มีมูลค่าลดลงแล้ว, ทำให้นายB ผู้ที่จะได้รับการชำระหนี้นั้น กลับได้การชำระหนี้กลับมาในมูลค่าที่ลดลงไป ดังนั้น มาตรฐานในการชำระหนี้ในอนาคตจึงควรเป็นสิ่งที่เปลี่ยนแปลงมูลค่าช้า หรือไม่เปลี่ยนแปลงเลยจะดีมาก เพื่อที่จะเป็นที่ยอมรับได้ทั้งผู้กู้และผู้ให้กู้
4."เงิน เป็นแหล่งเก็บรักษามูลค่า (Store of value)"
คุณสมบัติในการเก็บรักษามูลค่าในความหมายนี้จะมีอยู่ในทุกอย่าง ไม่ว่าจะเป็น ที่ดิน ทองคำ รถยนต์ หรือตัวมนุษย์เอง พูดง่ายๆคือทุกอย่างนั้นแหละ ข้อนี้สำคัญมากมีความสัมพันธ์กับทุกข้อที่กล่าวมา อาจจะยาวหน่อย แต่อยากให้ใช้เวลาในการทำความเข้าใจ เพราะหลายคนไม่เข้าใจว่า มูลค่า คืออะไร ก็จะทำให้ไม่เข้าใจด้วยว่า แหล่งเก็บรักษามูลค่า คืออะไร
มูลค่าในที่นี้คือ มูลค่าของสิ่งนั้นที่คนยอมรับว่ามันมีมูลค่าเท่าไร ณ เวลานั้น และยอมรับให้สามารถแลกเปลี่ยนได้ในมูลค่านั้น ก่อนอื่นขอยกตัวอย่าง สิ่งที่ไม่ได้ถูกเรียกว่าเงินในปัจจุบัน
ยกตัวอย่างเช่น ที่ดินแปลงG 10 ไร่ สามารถแลกรถยนต์รุ่นH ได้ 1 คัน แปลว่าที่ดินแปลงG 10 ไร่ มีมูลค่า เท่ากับ รถยนต์รุ่นH 1 คัน "ณ เวลานั้น", เมื่อเวลาผ่านไป สิ่งที่ใช้แลกเปลี่ยนกันนั้น จะสามารถใช้แลกเปลี่ยนได้ในปริมาณเท่าเดิมหรือไม่? ถ้าในอนาคตเกิดมีความต้องการที่ดินแปลงGมากขึ้น ทำให้มีมูลค่ามากขึ้น แต่ในขณะเดียวกัน รถยนต์รุ่นH ล้าสมัยแล้ว ความต้องการลดลงทำให้มีมูลค่าลดลง สิ่งที่จะเกิดขึ้นคือ หากอยากนำที่ดินแปลงG มาแลกกับรถยนต์รุ่นH "ณ เวลาในอนาคตนั้น" จะไม่ต้องใช้ในปริมาณเท่าเดิมแล้ว อาจจะกลายเป็นว่า ใช้ที่ดินเพียงแค่ 5 ไร่ ก็สามารถแลกรถยนต์ได้แล้ว ณ เวลาในอนาคต จากเดิมที่ต้องใช้ที่ดินถึง 10 ไร่ เพื่อแลกเปลี่ยนกับรถยนต์ 1 คัน สาเหตุเพราะ ที่เดินมีมูลค่าเพิ่มขึ้น ในขณะที่รถยนต์มีมูลค่าลดลงนั่นเอง
การที่ขอยกตัวอย่างสิ่งที่ไม่ได้ถูกเรียกว่าเงินขึ้นมาก่อนเพราะอยากให้เห็นภาพเมื่อนำมาเปรียบเทียบกับสิ่งที่ถูกเรียกว่า เงิน(Money) ที่เราใช้กันอยู่ในปัจจุบัน
ต่อมาจะยกตัวอย่างในรูปแบบของเงินที่เราใช้กันอยู่ในปัจจุบัน
ยกตัวอย่างเดิมคือ ที่ดินแปลงG 10 ไร่ มีมูลค่าเท่ากับเงิน 2 ล้านบาท และ รถยนต์รุ่นH มีมูลค่าเท่ากับ 2 ล้านบาทเช่นกัน "ณ เวลานั้น" (เหมือนตัวอย่างแรกคือที่ดินแลกรถยนต์ได้) เมื่อเวลาผ่านไป ในอนาคตเกิดมีความต้องการที่ดินแปลงGมากขึ้นทำให้มีมูลค่ามากขึ้น ในขณะเดียวกัน รถยนต์รุ่นH ล้าสมัยแล้ว ความต้องการลดลงทำให้มีมูลค่าลดลง สิ่งที่จะเกิดขึ้นคือ เราไม่สามารถใช้เงินจำนวนเท่าเดิมไปแลกเปลี่ยนกับสิ่งเดิมได้แล้ว ที่ดินแปลงGอาจจะมีราคาสูงขึ้นเท่ากับ 3 ล้านบาท และรถยนต์รุ่นH อาจจะมีราคาลดลงมาเท่ากับ 1 ล้านบาท "ณ เวลาในอนาคต"
อาจจะยกตัวอย่างยาวหน่อยแต่คงพอจะเห็นภาพได้แล้วว่า มูลค่าคืออะไร และมีการเปลี่ยนแปลงได้อย่างไร ตัวอย่างที่ยกมานี้ คือการเปลี่ยนแปลงของมูลค่าในสิ่งอื่นเมื่อนำมาเทียบกับเงิน แต่คำถามที่สำคัญมากคือ แล้วเงินที่เราใช้กันในทุกวันนี้(เช่น เงินบาท,เงินดอลลาร์) มูลค่าของตัวเงินเองมันสามารถเปลี่ยนแปลงได้หรือไม่ ? หลายๆคนคงเคยได้ยินคำว่า เงินเฟ้อ(Inflation) กันแล้ว ที่หมายความว่ามูลค่าของเงินลดลง แต่ถ้าจะให้อธิบายต่อจะยาวมาก ซึ่งขอไปเขียนอธิบายในอีกบทความหนึ่งน่าจะดีกว่า จากทุกตัวอย่างในข้อนี้ คงพอเห็นภาพแล้วว่าการเป็นแหล่งเก็บรักษามูลค่าที่ดีนั้น ไม่ควรมีการเปลี่ยนแปลงมูลค่าที่เร็วเกินไป และไม่ควรมีมูลค่าลดลงตลอดเวลาด้วย จึงจะมีคุณสมบัติที่จะเป็น เงิน(Money) ที่ดีได้
ทั้ง 4 ข้อนี้เป็นที่ยอมรับกันอย่างแพร่หลายที่สุดในเรื่องของคุณสมบัติของเงินที่ดี แต่ในบางตำราก็มีข้ออื่นเพิ่มด้วย เช่น เงินสามารถสื่อสารได้ คือการที่คนใช้จ่ายเงินไปกับสิ่งใดมากหรือน้อย ก็จะสื่อสารถึงความต้องการของเขาได้ เป็นต้น
อย่างไรก็ตาม ถ้าจะทำหน้าที่เป็นแค่ เงิน นั้น ไม่จำเป็นต้องมีคุณสมบัติครบทุกข้อก็ได้ ขอแค่เป็นที่ยอมรับกันของคนทั่วไปว่าเป็นตัวกลางที่สามารถแลกเปลี่ยนกันได้ (Medium of exchange) ก็เพียงพอแล้ว
เพราะ "เงิน ไม่เท่ากับ เงินที่ดี" สิ่งที่เราเรียกกันว่าเป็น เงิน อาจจะไม่ใช่เงินที่ดีเสมอไป
จากข้อมูลทั้งหมดนี้ อยากจะชวนตั้งคำถามที่สำคัญว่า เงิน(Money) ที่เราใช้อยู่กันในปัจจุบันนี้ หรือเรียกว่า เงินกระดาษ(Fiat money) นั้น มีคุณสมบัติของ เงินที่ดี ครบถ้วนหรือไม่
1.เงิน ต้องสามารถเป็น สื่อกลางในการแลกเปลี่ยน(Medium of exchange)
- เงิน Fiat money เป็นที่ยอมรับกันทั่วโลกว่าสามารถใช้แลกเปลี่ยนได้ ทั้งจากประชาชน และจากกฎหมายของรัฐบาล
2.เงิน ต้องเป็นมาตรฐานในการใช้วัดมูลค่าได้(Unit of account)
- เงิน Fiat money สามารคบอกมูลค่าของสิ่งต่างๆได้เป็นตัวเลขและยังสามารถซอยหน่วยย่อยๆลงไปได้อีก ซึ่งต่างจากบางสินทรัพย์ เช่น ทองคำ คงเป็นการยากที่จะตัดแบ่งมาซื้อข้าวทานสัก 1 จาน แต่เงิน Fiat money สามารถทำได้
3.เงิน เป็นมาตรฐานการชำระหนี้ในอนาคต(Standard of deferred payment)
- เงิน Fiat money ได้รับการยอมรับมานาน และมีการเปลี่ยนแปลงมูลค่าที่ช้า ทำให้เป็นที่ยอมรับกัน ในการใช้ชำระหนี้ แต่บางสินทรัพย์ก็สามารถใช้ชำระหนี้ได้ เช่นกัน อย่างเช่น ทองคำ ที่ดิน และสินทรัพย์อื่นๆ ตามการยอมรับของสังคมนั้น
4.เงิน เป็นแหล่งเก็บรักษามูลค่า(Store of value)
- เงิน Fiat money มีการเปลี่ยนแปลงมูลค่าที่ช้าก็จริง แต่ทว่าเป็นการเปลี่ยนแปลง ที่มีมูลค่าลดลงอยู่ตลอดเวลามาตลอดหลายปี ในข้อนี้จึงไม่อาจพูดได้เต็มปากนักว่า เงิน Fiat money เป็นแหล่งเก็บรักษามูลค่าที่ดี
จบสุดท้าย
ในบทความนี้พยายามจะอธิบายความหมายของ เงิน(Money) ในแง่ที่ให้มองเห็นภาพว่าเงินนั้น เป็นเหมือนเครื่องมือหรือสินค้าชนิดหนึ่ง ที่เราเลือกใช้ ในการแลกเปลี่ยนกับสินค้าและบริการอื่นๆ เพิ่มเติมด้วยการตั้งคำถามว่าเงินที่ใช้กันอยู่ในปัจจุบันมีคุณสมบัติของเงินที่ดีหรือไม่ เมื่อมีความเข้าใจในความหมายของเงิน(Money) มากขึ้นแล้ว หวังว่าจะสามารถนำไปปรับวิธีการใช้เงิน เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อตัวเราเอง ต่อคนที่เรารัก ต่อประเทศชาติ และต่อโลกใบนี้ได้.
โฆษณา