“ญี่ปุ่น” หนึ่งในประเทศชาตินิยมของโลก
ญี่ปุ่น เป็นหนึ่งในประเทศที่ได้ชื่อว่าชาตินิยมที่สุดประเทศหนึ่งในโลก
และความเป็นชาตินิยมนี้ ก็มีความเป็นมาและเรื่องราวที่น่าศึกษา
“ตระกูลโทคุงาวะ (Tokugawa)” ได้ปกครองญี่ปุ่นตั้งแต่ต้นศตวรรษที่ 17 จนถึงกลางศตวรรษที่ 19 และปกครองโดยการยึดความสันโดษ แยกญี่ปุ่นออกจากโลกภายนอก
ถึงแม้ในเวลานั้น จีนคือประเทศที่อยู่ใกล้ญี่ปุ่น แต่ญี่ปุ่นก็ไม่ได้มีการติดต่อกับจีนมากนัก เนื่องจากความต่างทางวัฒนธรรมและความภาคภูมิใจในวัฒนธรรมของญี่ปุ่น
ต่อมาในปีค.ศ.1854 (พ.ศ.2397) สหรัฐอเมริกาก็ได้เข้าสู่ญี่ปุ่น โดยมีการทำความตกลงทางการค้า มีการเปิดท่าเรือสองแห่งให้สหรัฐอเมริกาทำการค้า และให้สิทธิต่างๆ
แต่ความใกล้ชิดนี้ ก็ทำให้ญี่ปุ่นเริ่มมองว่านี่คือสัญญาณการแทรกซึมทางวัฒนธรรมของตะวันตก ทำให้เกิดกระแสชาตินิยม
ภายหลังจากปีค.ศ.1868 (พ.ศ.2411) รัฐบาลใหม่ของญี่ปุ่นจึงวางนโยบายที่จะให้ญี่ปุ่นรอดจากอำนาจของตะวันตก
มีการออกแคมเปญต่างๆ ทั้งตำราเรียน ซึ่งปลูกฝังเรื่องชาตินิยม ความภักดี และเชื่อฟังองค์กษัตริย์ รวมทั้งเน้นการสอนเรื่องประวัติศาสตร์ หากแต่ไม่นำเสนอเรื่องราวของตะวันตกเด็ดขาด
แต่ในความเป็นจริง ญี่ปุ่นก็ไม่สามารถอยู่อย่างโดดเดี่ยวได้ตลอดกาล
ญี่ปุ่นยังคงต้องทำการค้ากับชาติตะวันตก ยังจำเป็นต้องเรียนรู้ศาสตร์ต่างๆ จากโลกภายนอกเพื่อใช้ในการสร้างกองทัพที่ยิ่งใหญ่ ทำให้ในปีค.ศ.1875 (พ.ศ.2418) ญี่ปุ่นได้สั่งซื้อเรือรบจากอังกฤษจำนวนสามลำ
ในช่วงเวลานี้ ญี่ปุ่นเอาชนะในสงครามหลายครั้ง ทำให้ความเป็นไปได้ที่ญี่ปุ่นจะกลายเป็นอาณาจักรที่ยิ่งใหญ่นั้นอยู่ไม่ไกลเกินเอื้อม
เริ่มจาก “สงครามจีน–ญี่ปุ่นครั้งที่หนึ่ง (First Sino-Japanese War)” ในปีค.ศ.1894-1895 (พ.ศ.2437-2438) ซึ่งจบลงด้วยชัยชนะของญี่ปุ่น และทำให้กระแสชาตินิยมและจักรวรรดินิยมรุนแรง
จากชัยชนะครั้งนี้ ทำให้ญี่ปุ่นได้ดินแดนเพิ่ม และจีนก็ต้องลงนามสนธิสัญญา ยอมยกสิทธิประโยชน์ทางการค้าให้ญี่ปุ่น
ในขณะเดียวกัน รัสเซียก็ได้โน้มน้าวให้ฝรั่งเศสและเยอรมนีร่วมกันกดดัน บังคับให้ญี่ปุ่นออกไปจากดินแดนจีนที่เพิ่งได้มา
จากความร่วมมือกันกดดันของชาติตะวันตก ทำให้ญี่ปุ่นต้องเสียคาบสมุทรเหลียวตง ทำให้ชาวญี่ปุ่นโกรธแค้น และทำให้ลัทธิทหารในญี่ปุ่นยิ่งรุนแรง นำไปสู่ “สงครามรัสเซีย-ญี่ปุ่น (Russo-Japanese War)” ในปีค.ศ.1904-1905 (พ.ศ.2447-2448)
รัสเซียต้องการจะขยายอิทธิพลในเกาหลีเช่นเดียวกับญี่ปุ่น รัสเซียจึงสร้างทางรถไฟแมนจูเรียสายใต้ (South Manchurian Railway) เพื่อเชื่อมรถไฟสายตะวันออกของจีนกับพอร์ตอาเทอร์
ญี่ปุ่นได้พยายามที่จะเจรจาผลประโยชน์กับรัสเซีย หากแต่การเจรจาล้มเหลว
ภายหลังเกิดการปะทะทางทะเล รัฐบาลญี่ปุ่นก็ได้ประกาศสงครามต่อรัสเซีย โดยในเวลานั้น เศรษฐกิจรัสเซียกำลังอยู่ในภาวะย่ำแย่ ในขณะที่เศรษฐกิจญี่ปุ่นกำลังเติบโต ทำให้ญี่ปุ่นชนะรัสเซียในที่สุด
ชัยชนะครั้งนี้ ทำให้ญี่ปุ่นได้ดินแดนส่วนหนึ่งในเกาะซาฮาลิน คาบสมุทรเหลียวตง และทางรถไฟแมนจูเรียสายใต้ (South Manchurian Railway)
นอกจากนั้น ชัยชนะนี้ยังทำให้ญี่ปุ่นประกาศให้เกาหลีเป็นประเทศในความคุ้มครองของญี่ปุ่น และเข้าครอบครองเกาหลีในปีค.ศ.1910 (พ.ศ.2453)
ในเวลาไม่นาน ญี่ปุ่นก็ได้ยึดครองดินแดนจำนวนมาก ทำให้ญี่ปุ่นยิ่งลำพอง ฝันหวานถึงการเป็นอาณาจักรที่ทรงอำนาจ
เมื่อมาถึงสงครามโลกครั้งที่ 1 (WWI) จุดประสงค์หลักของญี่ปุ่นในการสงคราม คือการเข้ายึดครองดินแดนของเยอรมนีในจีน แสดงให้เยอรมนีและอังกฤษเห็นว่ากองทัพญี่ปุ่นนั้นเกรียงไกรแค่ไหน
ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดก็คือ ในเดือนมกราคม ค.ศ.1915 (พ.ศ.2458) ญี่ปุ่นได้เสนอข้อเรียกร้องอย่างลับๆ ต่อจีน โดยข้อเรียกร้องนั้นมี 21 ข้อ โดยหนึ่งในข้อเรียกร้อง ก็คือการที่ดินแดนของเยอรมนีในจีน จะต้องถูกโอนย้ายมาอยู่กับญี่ปุ่น และต้องให้การรับรองอำนาจของญี่ปุ่น ญี่ปุ่นจะมีอำนาจเหนือการเมือง การเงิน และกองทัพของจีน
ในปีค.ศ.1919 (พ.ศ.2462) ในการประชุมสันติภาพปารีส (Paris Peace Conference) ญี่ปุ่นได้เรียกร้องให้ “ความเท่าเทียมทางชาติพันธุ์” เป็นหนึ่งในบทบัญญัติของสันนิบาตชาติ (League of Nations) หากแต่สหรัฐอเมริกาและอังกฤษได้ปฏิเสธ
การปฏิเสธของสหรัฐอเมริกาและอังกฤษ ทำให้ญี่ปุ่นเริ่มหันหลังให้แก่การร่วมมือทางด้านต่างๆ กับตะวันตก
ทั้งกองทัพและลัทธิชาตินิยม ยิ่งทำให้เกิดแรงสนับสนุนให้ญี่ปุ่นขยายอำนาจมากขึ้น
ในยุค 20 (พ.ศ.2463-2472) แนวคิดในการขยายดินแดนคือแนวคิดที่มีประโยชน์ ช่วยแก้ปัญหาให้ญี่ปุ่นในหลายๆ ด้าน อีกทั้งทำให้ญี่ปุ่นกลายเป็นหนึ่งในมหาอำนาจ โดยในยุคนี้ กองทัพได้พยายามจะแทรกแซงนโยบายด้านการต่างประเทศของญี่ปุ่น เนื่องจากทหารจำนวนมากมองว่าชาติตะวันตกได้ปฏิบัติต่อญี่ปุ่นอย่างไม่ยุติธรรม โดยเฉพาะในด้านของการค้า
แม้แต่เหตุการณ์ไม่คาดฝันก็ยังจุดประกายที่สนับสนุนชาตินิยม โดยในปีค.ศ.1923 (พ.ศ.2466) ได้เกิดแผ่นดินไหวคันโต ทำให้เกิดเพลิงไหม้ และจบลงด้วยการที่ประชาชนกว่า 100,000 คนเสียชีวิต
หลังจากเหตุการณ์นี้ ได้เกิดข่าวลือว่าเกาหลีเป็นผู้จุดไฟ ทำให้ชาวญี่ปุ่นลุกฮือขึ้นจลาจล ทำให้ชาวเกาหลีนับร้อยเสียชีวิต และจุดประกายแนวคิดชาตินิยมอีกครั้ง
ในช่วงปลายยุค 20 ประชาธิปไตยและลัทธิเสรีนิยมกลายเป็นสิ่งที่แทบเป็นไปไม่ได้ เนื่องจากการเติบโตของลัทธิทหาร
ลัทธิทหารและชาตินิยมก็เติบโตขึ้นอย่างมาก ซึ่งเป็นผลมาจากการที่มหาอำนาจตะวันตกพยายามจะจำกัด ไม่ให้กองทัพเรือญี่ปุ่นเติบโตมากกว่านี้ จึงเกิดกระแสตีกลับ คนญี่ปุ่นต่างสนับสนุนกองทัพและชาตินิยมมากขึ้น
ในการประชุมวอชิงตัน (Washington Conference) เมื่อปีค.ศ.1921 (พ.ศ.2464) และการประชุมลอนดอน (London Conference) เมื่อปีค.ศ.1930 (พ.ศ.2473) ได้กำหนดให้ญี่ปุ่นจำกัดการขยายกองทัพเรือ
ผู้บัญชาการกองทัพเรือญี่ปุ่นและทหารเรือ ต่างไม่เห็นด้วยกับการตัดสินใจของรัฐบาล ทำให้เกิดปัญหาตามมา กองทัพเรือได้ประนามรัฐบาล และทำให้รัฐบาลตกเป็นเป้าในการโจมตี
ปัญหาต่อมาเกิดจากภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ (The Great Depression) ซึ่งญี่ปุ่นก็ได้รับผลกระทบในปีค.ศ.1929 (พ.ศ.2472)
ระหว่างค.ศ.1929-1931 (พ.ศ.2472-2474) การส่งออกของญี่ปุ่นลดลงกว่า 50% และกว่า 50% ของธุรกิจที่ได้รับผลกระทบ ต้องปิดตัว อัตราการผลิตและจ้างงานในอุตสาหกรรมต่างๆ ก็ลดลงกว่า 30%
ภายในปีค.ศ.1931 (พ.ศ.2474) โรงงานในญี่ปุ่นทั้งหมด มีที่ต้องปิดตัวลงกว่า 50%
และด้วยความที่ญี่ปุ่นไม่ได้มีทรัพยากรเยอะแยะมากมาย การขยายดินแดนก็ดูจะเป็นการแก้ปัญหาเพียงวิธีเดียว
กลุ่มชาตินิยมและกองทัพ ต่างเรียกร้องให้ญี่ปุ่นขยายดินแดนเข้าไปยังดินแดนต่างๆ ในเอเชีย ทำให้เกิดเหตุการณ์ต่างๆ ตามมา เช่น การบุกยึดครองแมนจูเรียของญี่ปุ่น (Japanese invasion of Manchuria) ในปีค.ศ.1932 (พ.ศ.2475) ทำให้ญี่ปุ่นได้ทรัพยากรธรรมชาติมากมาย
และเมื่อถึงสงครามโลกครั้งที่ 2 ญี่ปุ่นก็ได้มีบทบาทในประวัติศาสตร์อีกหลายครั้ง เช่น เหตุการณ์เพิร์ล ฮาร์เบอร์ (Pearl Harbor) ซึ่งผมเคยเขียนเป็นซีรีส์เล่าเหตุการณ์นี้ไว้แล้ว สามารถหาอ่านได้ครับ
นอกจากนั้น ญี่ปุ่นยังเชื่อว่าด้วยความช่วยเหลือจากนาซี ญี่ปุ่นจะสามารถกลายเป็นชาติที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลก
ในยุค 30 (พ.ศ.2473-2482) กองทัพได้มีอำนาจมาก มากจนแม้แต่องค์จักรพรรดิก็ไม่สามารถขัดได้
และความเรืองอำนาจของกองทัพ ก็ได้นำพาให้ญี่ปุ่นเข้าสู่สงครามต่อมา จนถึงสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2
- 55
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2024 Blockdit
