• มิตรภาพชวนซับซ้อน
ในช่วงสงครามโลก ญี่ปุ่นมีสัมพันธ์ที่ดีกับโปแลนด์ ทั้ง ๆ ที่ญี่ปุ่นเป็นพันธมิตรกับนาซีเยอรมัน
การบุกโจมตีโปแลนด์ของนาซีเยอรมันในเดือนกันยายน 1939 ถือเป็นจุดเริ่มต้นของสงครามโลกครั้งที่ 2 อย่างเป็นทางการ
แต่เคยรู้หรือไม่ว่า หนึ่งในพันธมิตรสำคัญของนาซีเยอรมันอย่างญี่ปุ่นนั้น กลับไม่เห็นด้วยกับการรุกรานครั้งนี้ แถมญี่ปุ่นยังไปสนับสนุนรัฐบาลพลัดถิ่นของโปแลนด์ แทนที่จะสนับสนุนรัฐบาลโปแลนด์หุ่นเชิดที่นาซีตั้งขึ้นมา
สาเหตุที่ทำให้เป็นแบบนั้น ก็มาจากความสัมพันธ์อันแนบแน่นระหว่างญี่ปุ่นกับโปแลนด์ ที่ดำเนินมาอย่างยาวนาน
ย้อนกลับไปในช่วงปี 1904 ถึง 1905 ในช่วงที่ญี่ปุ่นทำสงครามกับรัสเซีย (Russo-Japanese War) โปแลนด์ในตอนนั้นไม่ได้เป็นประเทศเอกราช เพราะตกเป็นส่วนหนึ่งของรัสเซีย สำหรับชาวโปแลนด์พวกเขาก็มีท่าทีสนับสนุนให้ญี่ปุ่นชนะในสงคราม เพราะมันอาจจะทำให้โปแลนด์ปลดแอกจากรัสเซียได้
โดยกลุ่มนักเคลื่อนไหวเรียกร้องเอกราชของโปแลนด์ก็ได้ร่วมมือกับหน่วยข่าวกรองญี่ปุ่น ในการให้ข้อมูลความเคลื่อนไหวของรัสเซียตลอดช่วงเวลาของสงคราม จนเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ช่วยให้ญี่ปุ่นชนะสงคราม
นิโตเบะ อินาโซ (Nitobe Inazo) นักเขียนชาวญี่ปุ่นผู้เขียนหนังสือ 'Bushido: The Soul of Japan' ในปี 1904 ได้เรียกโปแลนด์ว่าเป็น 'ชนชาติซามูไร' (Samurai Nation) เช่นเดียวกับญี่ปุ่น เพราะญี่ปุ่นกับโปแลนด์แม้ว่าจะเป็นประเทศเล็ก ๆ แต่ก็สามารถต่อสู้และเอาชนะชาติมหาอำนาจได้
มีเรื่องเล่าว่าชาวโปแลนด์บางคนถึงขั้นแขวนรูปของจอมพลเรือ เฮฮาชิโร โตโก (Heihachiro Togo) ผู้บัญชาการของญี่ปุ่นในสงคราม เคียงคู่กับรูปพระเยซูและพระแม่มารีย์ เพื่อเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจเลยทีเดียว
เมื่อสงครามโลกครั้งที่ 1 จบลงในปี 1918 โปแลนด์ก็ได้รับเอกราชจากรัสเซีย ซึ่งญี่ปุ่นก็เป็นหนึ่งในชาติแรก ๆ ที่รับรองเอกราชของโปแลนด์ และทั้งสองประเทศก็สถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตในปีถัดมา
ญี่ปุ่นกับโปแลนด์สานสัมพันธ์มากยิ่งขึ้น จากเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นในช่วงปี 1920 ถึง 1922 ในตอนนั้น รัสเซียเกิดสงครามกลางเมือง ปรากฏว่าในพื้นที่ไซบีเรีย มีชาวโปแลนด์ได้รับผลกระทบจากสงครามเป็นจำนวนมาก ชาวโปแลนด์เหล่านี้ถูกทางการรัสเซียกวาดต้อนตั้งแต่หลายร้อยปีก่อน เพื่อไม่ให้ชาวโปแลนด์ลุกฮือต่อต้านรัสเซียได้
ด้วยเหตุนี้ ชาวโปแลนด์ที่อาศัยอยู่ที่เมืองวลาดิวอสต็อก (Vladivostok) ทางตะวันออกของรัสเซียที่อยู่ใกล้ ๆ กับญี่ปุ่น จึงจัดตั้งองค์กรที่เรียกว่า 'คณะกรรมการฉุกเฉินโปแลนด์เพื่อเด็กแห่งตะวันออกไกล' (Polish Emergency Committee for Children of the Far East หรือ PKRDDW) ประสานขอความช่วยกับสภากาชาดญี่ปุ่น เพื่อให้ญี่ปุ่นช่วยเหลือเด็กกำพร้าชาวโปแลนด์ที่ได้รับผลกระทบจากสงคราม
สุดท้ายญี่ปุ่นก็สามารถช่วยเหลือเด็กกำพร้าชาวโปแลนด์ได้มากถึง 765 คน ซึ่งญี่ปุ่นก็ได้นำเด็กกลุ่มนี้ไปดูแลเป็นอย่างดีที่ญี่ปุ่น ก่อนที่จะส่งตัวกลับไปที่โปแลนด์ เรียกได้ว่าความช่วยเหลือในครั้งนี้ ได้สร้างความซาบซึ้งใจให้กับโปแลนด์เป็นอย่างมาก
ความสัมพันธ์ของทั้งสองประเทศดำเนินต่อไป ในปี 1923 กองทัพโปแลนด์ได้ส่งทหารมาศึกษาวิทยาการเข้ารหัส (Cryptography) ที่ญี่ปุ่น สิ่งนี้แสดงให้เห็นว่า ทั้งสองประเทศมีความไว้วางใจกันเป็นอย่างมาก เพราะวิทยากรเข้ารหัสถือเป็นเทคโนโลยีลับสุดยอด ที่แต่ละประเทศจะพยายามไม่ให้ประเทศอื่นล่วงรู้อย่างเด็ดขาด
เวลาผ่านไปจนกระทั่งเมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 เกิดขึ้น แม้ว่าญี่ปุ่นจะเป็นพันธมิตรกับนาซีเยอรมันที่รุกรานโปแลนด์ในตอนนั้น แต่ญี่ปุ่นกับโปแลนด์ก็ยังคงมีความสัมพันธ์ที่ดีเหมือนเดิม เห็นได้จากการที่ญี่ปุ่นมีท่าทีไม่เห็นด้วยกับการรุกรานโปแลนด์ของนาซีเยอรมัน และสานสัมพันธ์กับรัฐบาลพลัดถิ่นของโปแลนด์
มีรายงานว่า ในสถานทูตญี่ปุ่นประจำกรุงเบอร์ลิน เป็นที่ซุกซ่อนของบรรดาสายลับโปแลนด์ ซึ่งญี่ปุ่นก็รู้เห็นเป็นใจกับเรื่องนี้ด้วย แถมสายลับเหล่านี้ยังเอาตัวรอดได้ เพราะพวกเขายังถือหนังสือเดินทางที่ได้รับจากญี่ปุ่น
ปัจจัยที่ทำให้ญี่ปุ่นไม่กลัวมีปัญหากับนาซีเยอรมัน ก็เพราะญี่ปุ่นเองก็ไม่ไว้ใจนาซีเยอรมันเหมือนกัน เพราะนาซีเยอรมันได้ไปทำสนธิสัญญากับสหภาพโซเวียตโดยที่ญี่ปุ่นไม่รู้เรื่อง
ต่อมาหลังจากที่ญี่ปุ่นโจมตีฐานทัพเรือเพิร์ลฮาร์เบอร์ของสหรัฐฯ ในเดือนธันวาคม 1941 สหราชอาณาจักรพันธมิตรสำคัญของสหรัฐฯ ก็ได้ประกาศสงครามต่อญี่ปุ่น
แต่ไม่ใช่เฉพาะสหราชอาณาจักรเท่านั้น เพราะบรรดารัฐบาลพลัดถิ่นของประเทศที่ถูกนาซีเยอรมันยึดครอง ไม่ว่าจะเป็นฝรั่งเศส เบลเยี่ยม เนเธอร์แลนด์ รวมถึงโปแลนด์ ก็ได้ประกาศสงครามต่อญี่ปุ่นด้วย
สำหรับญี่ปุ่นก็มองว่า การที่รัฐบาลพลัดถิ่นโปแลนด์ประกาศสงครามต่อญี่ปุ่น เป็นเพราะถูกสหราชอาณาจักรบังคับ ไม่ได้มาจากความเต็มใจแต่อย่างใด ดังนั้นญี่ปุ่นจึงถือว่าการประกาศสงครามครั้งนี้เป็นโมฆะ และโปแลนด์ก็ยังคงเป็นมิตรที่ดีของญี่ปุ่นเหมือนเดิม
“เราไม่ยอมรับคำท้าทายของโปแลนด์ ชาวโปแลนด์ต่อสู้เพื่ออิสรภาพของพวกเขา เพียงแต่ประกาศสงครามกับเรา ภายใต้แรงกดดันจากสหราชอาณาจักรเท่านั้น” ฮิเดกิ โตโจ (Hideki Tojo) นายกรัฐมนตรีของญี่ปุ่นในตอนนั้น พูดถึงประเด็นที่โปแลนด์ประกาศสงครามกับญี่ปุ่น
เมื่อสงครามโลกครั้งที่ 2 จบลงในปี 1945 ปรากฏว่าสถานะสงคราม (บนกระดาษ) ระหว่างโปแลนด์กับญี่ปุ่นก็ยังคงดำเนินอยู่ จนกระทั่งมีการยุติสงครามอย่างเป็นทางการในปี 1957 และจนถึงทุกวันนี้ ทั้งสองประเทศก็ยังคงเป็นมิตรที่ดีเหมือนเดิมยากที่จะเสื่อมคลาย
*** Reference
• War History Online. Remember When Poland Declared War On Japan- And It Lasted 16 Years?. https://bit.ly/3PPqi5l
• Japan Forward. Poland is One of the Most Pro-Japanese Nations. Here’s Why. https://bit.ly/3PVcZ3v
• Siberian Children. https://bit.ly/3ztuLVX
#HistofunDeluxe
- 3
โฆษณา
- ดาวน์โหลดแอปพลิเคชัน
- © 2025 Blockdit
